کاپیتان هواپیما پاسخ می‌دهد (قسمت چهارم)
آیا شما نیز به صنعت هوانوردی علاقه‌مند هستید؟ اگر پاسختان مثبت است این مقاله که در آن پرسش‌های جالبی از یک کاپیتان با تجربه شده را از دست ندهید.
صنعت هوانوردی هزاران و بلکه ده‌ها هزار قانون، روش، تکنیک و نکته دارد. تمامی این نکات و قوانین باعث پیشرفت این صنعت خصوصا در زمینه‌ی هواپیماهای مسافربری شده‌اند. در این مقاله تعدادی پرسش از جان کاکس (John Cox) خلبان باتجربه و مشاور ایمنی هواپیما مطرح شده که او به زبان ساده به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
پرسش: آیا در زمانی که هوا خیلی گرم است، بلند شدن برای هواپیما مشکل‌تر می‌شود؟
پاسخ: نمی‌توان از واژه‌ی مشکل استفاده کرد اما در هوای خیلی گرم عملکرد هواپیما محدود‌تر می‌شود. هوای داغ به بال‌ها اجازه‌ی خلق لیف زیادی (کشش به بالا) را نمی‌دهد چرا که تعداد مو‌لکول‌های هوا کمتر است. در این موقعیت، باید وزن را کاهش داد تا بتوان در مسیر صعود بدون مشکل حرکت کرد. مناطق کویری و خیلی گرم مثل آریزونای آمریکا، خاورمیانه و... نیاز به برنامه‌ریزی خیلی دقیق پیش از پرواز دارند.
پرسش: پرواز با هواپیماهای بزرگ ایمن‌تر است یا هواپیماهای کوچک‌تر؟
پاسخ: نمی‌شود هواپیما‌ها را از این نظر در مبحث ایمنی تمایز داد چراکه اصطلاح کوچک یا بزرگ بسیار مبهم است. هواپیماهای کوچک‌تر محلی حوادث بیشتری داشته‌اند تا هواپیماهای جت بزرگ. هواپیماهای توربوپرو (Turboprop) نسبت به جت‌ها حوادث بیشتری را تجربه می‌کنند.
حتی برخی از مدل‌های جت نیز بیشتر از برخی مدل‌های دیگر دچار حادثه می‌شوند اما اندازه‌ی هواپیما به‌عنوان یک فاکتور ایمنی محسوب نمی‌شود. هوانوردی ایمن‌ترین نوع حمل و نقل است. هم هواپیماهای کوچک هم بزرگ ایمن هستند. حتی اگر یکی ایمنی کمتری داشته باشد باز هم تفاوتش بسیار ناچیز است.
پرسش: پس از اینکه ماسک‌ها برای استفاده بیرون آمدند، منبع اکسیژن برای چه مدتی دوام می‌آورد؟
پاسخ: یک ژنراتور معمولی هواپیما معمولا ۱۰ تا ۱۴ دقیقه می‌تواند اکسیژن را تامین کند. این مدت بیشتر از نیاز است چراکه هواپیما در بالاترین ارتفاع هم در مدت زمان بسیار کمتری می‌تواند خود را به ارتفاع ایمن برساند. این موضوع به این معنی است که منبع اکسیژن نیازی به پوشش زمان زیادی ندارد.
پرسش: چرا باز شدن درب خروج اینقدر طول می‌کشد؟
پاسخ: وقتی هواپیما به گیت رسیده و به‌طور کامل توقف می‌کند، کاپیتان موتورها را خاموش کرده و سپس به خاموش کردن چراغ کمربند ایمنی اقدام می‌کند. پس از آن نوبت به خاموش کردن چراغ‌های ضد برخورد (چراغ های چشمک‌زن بالا و پایین هواپیما) می‌رسد که با این کار خلبان خدمه‌ی روی زمین می‌فهماند که می‌توانند به هواپیما نزدیک شوند. سپس خدمه‌ی روی زمین پلکان یا پل جت (Jet Bridge) را به هواپیما نزدیک کرده و آن را به درب متصل می‌کنند. وقتی که پلکان یا پل به درب متصل شده و کاور روی آن قرار گرفت، مامور روی زمین یا خودش درب را باز می‌کند یا روی آن می‌زند تا مهماندار هواپیما از داخل آن را باز کند. وقتی درب کمی باز شد مامور روی زمین کمک می‌کند تا کاملا باز شده و در حالت قفل باز قرار گیرد. این فرایند استاندارد و معمول در بیشتر هواپیماهای مسافربری است. هواپیماهای محلی کوچک ممکن است پروسه‌ای کمی متفاوت داشته باشند.
پرسش: باندهای هواپیما چطور نام‌گذاری می‌شوند؟
پاسخ: شماره‌ی باند جهت مغناطیسی تقریبی آن است. برای مثال باند ۳۵ در جهت ۳۵۰ درجه‌ی مغناطیسی است. جهت برعکس باند ۱۷ است یعنی رو به ۱۷۰ درجه‌ی مغناطیسی. وقتی دو باند موازی را در یک جهت مغناطیسی داریم، معین‌کننده‌های چپ و راست می‌گیرند. دو باند که رو به شرق هستند با نام‌های 09 Left و 09 Right معرفی می‌شوند. ۰۹ مشخص کننده‌ی جهت مغناطیسی ۰۹۰ درجه است و راست و چپ نیز متمایز کننده‌ی باندهای موازی از هم است.
وقتی ۳ باند موازی داریم علاوه بر چپ و راست، باند وسط (Center) نیز مشخص می‌شود. وقتی ۴ باند موازی داریم معمولا فرودگاه‌ها نام دوتای آن‌ها را تغییر می‌دهند. برای مثال در فرودگاه لس‌آنجلس باندهای شمالی با نام 24 Left and Right مشخص شده‌اند اما باندهای جنوبی موازی آن‌ها نام 25 Left and Right دارند. جهت باندها یکی است اما این اعدا به خلبان کمک می‌کند تا از باند مختص به خودش استفاده کند.
پرسش: چرا حمل باتری‌های لیتویم یون در هواپیما خطرناک محسوب شده اما بیشتر مسافران این نوع باتری را در تلفن‌های هوشمندشان حمل می‌کنند؟ تفاوت در چیست؟
پاسخ: در باتری‌های داخل دستگاه احتمال کمتری برای آتش گرفتن وجود دارد و اگر هم آتش بگیرند باتری دیگری اطرافشان نیست تا یک زنجیره‌ی آتش ایجاد خطر کند. بیشتر اپراتورها حمل باتری‌های لیتیوم یون را در هواپیماهای مسافربری نمی‌پذریند چراکه در صورت ایجاد مشکل، عواقب آن بسیار سنگین است.
پرسش: برای جلوگیری از خرابکاری هکر‌ها در هوانوردی مدرن روی زمین و در هوا، چه تدابیری اندیشیده شده است؟
پاسخ: امینت رایانه‌ای بسیار جدی گرفته می‌شود. رایانه‌های هدایت هواپیما و مدیریت پرواز از هوا جدا شده و در برابر نفوذ عوامل خارجی مستحکم شده‌اند. شاید یک هکر بتواند وارد سیستم سرگرمی هواپیما شود اما این سیستم‌ها و سیستم‌های اینترنت داخل پرواز کاملا از کامپیوترهای پرواز و هدایت جدا هستند. افزایش امنیت کامپیوتری در دستور کار تولیدکنندگان، اپراتورها و قانون‌گذاران قرار دارد.
پرسش: در مسیرهای مختلف اقلیمی آمریکا، چرا برخی تلاطم و چاله هوایی بیشتری دارند؟
پاسخ: در برخی مواقع وقتی که بادهای سطحی با ارتفاع بالا می‌وزند، پرواز روی کوه‌های راکی ممکن است تلاطم بیشتری ایجاد کند. کوه‌های بزرگ‌تر امواج هوای متلاطم بزرگ‌تری ایجاد می‌کنند.
پرسش: آیا سن هواپیما مهم است؟
پاسخ: اگر از یک هواپیمای پیرتر به‌درستی نگهداری شده باشد پس ایمن است. سن هواپیما فاکتور محسوب نمی‌شود بلکه این شرایط نگهداری آن است که اهمیت دارد.
آیا این پرسش‌ها برای شما کجارویی‌ها پیش آمده بود؟ یا پرسش دیگری دارید که بخواهید با یک کاپیتان هواپیما در ماین بگذارید؟ مثل همیشه با ما همراه باشید.
دیدگاه