روزشمار: ۲۳ اسفند؛ جشنواره هولی، جشن رنگ ها در هند

محبوبه پوریوسفی
محبوبه پوریوسفی دوشنبه، ۲۳ اسفند ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۰۰
روزشمار: ۲۳ اسفند؛ جشنواره هولی، جشن رنگ ها در هند

جشن هولی از اعیاد رسمی مردم هندوستان است. هولی یک جشنواره ملی و مذهبی بهاره هست که توسط هندی‌ها به‌خصوص هندوها برگزار می‌شود. هولی به جشنواره رنگ‌ها نیز معروف است.

جشن هولی یا «جشن رنگ‌ها» یا جشنواره عشق، هرساله در مارس، یکی از ماه های میلادی و هنگام شروع فصل بهار در کشور هندوستان برگزار می‌شود. جشن هولی یا رنگ‌پاشی و آب‌بازی، تعطیل رسمی در تمام هندوستان است. مردم در این زمان، پایان زمستان و آغاز بهار طبیعت را جشن می‌گیرند. در این جشن بر اساس یک سنت قدیمی، اهالی هر منطقه با پاشیدن آب و رنگدانه‌های مخصوص به سوی یکدیگر و نیز اجرای موسیقی و رقص، به سرور و پای‌کوبی می‌پردازند. در این آیین شاد، همه افراد اعم از زن و مرد و پیر و جوان شرکت می‌کنند و باور دارند که با فرارسیدن بهار، بار دیگر روشنایی بر تاریکی و خوبی بر بدی پیروز شده است. «جشن هولی» از اعیاد مهم مردم هند و نقطه مقابل «جشن دیوالی» است که در آغاز فصل سرما برگزار می‌شود.

جشنواره هولیهولی در پایان زمستان جشن گرفته می‌شود و در آخرین شبی که ماه کامل است در ماه قمری فلاگونا، (فلاگون یا پورنیما) است. یکی از بزرگترین آداب و رسوم هولی، سست شدن ساختارهای تشریفاتی است که به‌طور معمول شامل سن، جنس، وضعیت و طبقه است. هولی شکاف گسترده بین طبقات اجتماعی را می‌بندد و هندوها را به هم نزدیک می‌کند. غنی و فقیر، زنان و مردان همه با هم از حضور یکدیگر در این روز شاد لذت می‌برند. علاوه بر این، هولی سختی‌های هنجارهای اجتماعی را کاهش می‌دهد. هیچ کس انتظار رفتار مودبانه ندارد و در نتیجه، فضا پراز هیجان و شادی است.

معنی کلمه هولی در زبان هندی «سوختن» است و در اکثر مناطق هند، در دو روز و با نام‌های «هولی» و «دولتی» یا به زبانی ساده‌تر، «هولی کوچک» و «هولی بزرگ» برگزار می‌شود که معمولا پس از انجام عبادت و گذاشتن نشان بر مجسمه کریشنا و رادا، مردم با پودرهای رنگی یا بالن‌های پر از مایعات رنگی که به «گولال» و «آبیر» معروفند، به هم رنگ می‌پاشند. در حقیقت این جشنواره را می‌توان جشنواره تابناک و درخشان نامید، چراکه رنگ‌های روشن و متنوعی در آن استفاده می‌شود. هندی‌ها معتقدند رنگ‌های روشن زندگی‌بخش، نیروزا و نشاط‌آور است.

جشنواره هولیهر سال، هزاران نفر از هندوها در جشنواره هولی شرکت می‌کنند. هولی اهداف بسیاری دارد. اول و مهم‌تر از همه، جشن آغاز فصل بهار است. همچنین دارای هدف‌های مذهبی است.

جشنواره هولیاین جشنواره در میان افرادی در آسیای جنوبی و خارج از آسیا که هندو نیستند نیز مشهور شده است. این جشنواره در درجه اول در هند، نپال و دیگر مناطقی که در آن‌ها تعداد قابل‌توجهی هندو و مردم با اصل و نسب هندی زندگی می‌کنند برگزار می‌شود. این جشنواره در سال‌های اخیر به بخش‌هایی از اروپا و آمریکای شمالی به‌عنوان یک جشن بهاری عشق، سرور و نشاط و رنگ راه پیدا کرده است.

جشنواره هولیجشنواره هولی با آتش‌بازی هنگام شب آغاز می‌شود. افسانه‌ها و داستان‌های متعددی مربوط که در مورد این جشن وجود دارد، باعث جذاب‌تر و سرزنده‌تر شدن آن می‌شود. مردم با استفاده از «Gulal» و «Abeer» (نوعی رنگ که در جشنواره‌ها از آن‌ها استفاده می‌شود) صورت یکدیگر را رنگ می‌زنند و هنگام جشن و سرور می‌گویند «bura na maano Holi hai». این جشنواره همچنین این شانس را به شما می‌دهد که برای کسانی که دوستشان دارید دعای خیر بفرستید.

جشنواره هولیگفته می‌شود که هولی قرن‌ها قبل از مسیح وجود داشته است. هر چند معنی این جشنواره در طول سال‌ها تغییر کرده است ولی در گذشته هولی یک مراسم خاص بود که زنان متاهل برای شادی و سلامت خانواده خود در آن شرکت می‌کردند و همچنین ماه کامل را پرستش می‌کردند.

جشنواره هولیرنگ‌ها فضا را پر خواهند کرد هنگامی که مردم «Gulal» و «Abeer» در هوا پخش می‌کنند که لذت و خوشحالی آن‌ها به خاطر فرا رسیدن این جشنواره بهاری را نشان می‌دهد.

چند روز قبل از هولی مغازه‌ها پر از انواع رنگ‌ها می‌شوند و همین مسئله باعث بشاش شدن مردم تا روز اصلی می‌شود. دیدن این منظره که خیابان از رنگ‌های قرمز، آبی، ارغوانی، صورتی و سبز پوشیده شده بسیار لذت‌بخش است و خریدن این رنگ‌ها همانند این است که به خانه خود و زندگی خود خوشی و خرسندی می‌آورید. انتخاب رنگ شما هرچه باشد، هیچ‌کس در آخر حالت اولیه خود را نخواهد داشت و همه از دیدن قیافه‌های یکدیگر شاد خواهند شد.

جشنواره هولیاین رنگ‌ها بیشتر طبیعی است که از گل‌ها یا میوه‌ها تهیه می‌شوند که نه‌تنها برای پوست مضر نیست بلکه مفید نیز است. مردم با مراسم خرید یا تهیه رنگ، شادی را به خانه‌های خود می‌برند. بعضی از این رنگها از گیاهانی که در فصل بهار شکوفه می‌دهند مانند گل‌های درخت شعله جنگل تهیه شده‌اند، ازاین‌رو هندی‌ها اعتقاد دارند، این پودرها به‌دلیل خاصیت درمانی و طبیعی بودن از بروز بیماری‌های شایع ناشی از تغییرات آب وهوا در فصل بهار مانند سرما خوردگی جلوگیری می‌کنند و بعضاً این بیماری‌ها را درمان می‌کنند. این رنگ‌ها حتی پس از شستن کامل تا چندین روز بر سر و صورت افراد باقی می‌ماند و لباس‌هایی که رنگی شده‌اند نیز رنگشان پاک نمی‌شود.

برای رنگ مرطوب، گل سنتی پالاش را در آب جوشانده، می‌گذارند در طول شب در آب بماند تا آب زرد رنگ تولید شود که همچنین دارای خواص دارویی است. متأسفانه جنبه تجاری جشن، منجر به افزایش در استفاده از رنگ‌های مصنوعی است که در برخی موارد، ممکن است سمی باشند.

این جشن برای کودکان نیز همراه با شادی خاصی است. در این روز کوچک و بزرگ همه در این مراسم شرکت می‌کنند و با رقص و پایکوبی شادی می‌کنند. در این روز لباس‌ها و صورت همه رنگی است. در رابطه با فلسفه این جشن می‌توان گفت که جشن هولی شکاف‌ها را پر می‌کند و رابطه‌ها را شیرین‌تر می‌کند و کلاً هولی جشن قلب‌های جوان است.

«هولیکا داهان» یا آتش‌بازی در جشنواره هولی هنگام شب اتفاق می‌افتد. روزی که در آن آتش‌بازی اتفاق می‌افتد به روز «Chhoti Holi» یا هولی کوچک نیز مشهور است. رویداد بزرگ‌تر یعنی بازی با رنگ‌ها در روز بعد از آتش‌بازی اتفاق می‌افتد.

هولیکا داهان یک سنت بسیار محبوب است و با اشتیاق شدیدی در سراسر کشور هند جشن گرفته می‌شود و همچنین نماد پیروزی خوبی‌ها بر بدی‌ها است. افسانه های متعددی درباره این سنت قدیمی وجود داشته و نمی‌توان به زمان دقیق شروع این سنت اشاره کرد. در اصل، این جشنواره، جشنی برای برداشت محصول خوب و زمین بارور بود.

جشنواره هولیمنشاء این جشنواره به جشن‌هایی شبیه این در متون سانسکریت مانند راتناوالی بازمی‌گردد که در آن مردم به‌وسیله اسپری با استفاده از سرنگ‌های بامبو به هم آب‌های رنگی می‌پاشیدند. منشاء جشنواره مدرن هولی در بنگال باستان ترسیم شده است. مردم به معابد کریشنا می‌رفتند و رنگ قرمز را به نمادها می‌مالیدند و سپس پودر رنگ قرمز یا عبیر را همراه مالپوا پراساد بین خانواده و دوستان توزیع می‌کردند. قرمز نشانگر رنگ شور و لرد کریشنا شاه آرزوهاست. مراسم به این معنی است که تمام خواسته‌های ما باید برای دستیابی به کریشنا و رفاه جامعه منحرف شده باشد. در برخی از فرهنگ‌ها، مراسم سوزاندن چوب و برگ در شب ماه کامل از قبل وجود داشته است. این مراسم نشان پایان زمستان و ظهور بهار است. چوب و برگ که افتاده بود سوزانده می‌شد به معنی آن که اکنون زمان برگ‌های و گل‌های جدید است و بعد مردم بدن خود را با خاکستر آغشته می‌کردند. بعدها، با این حال، داستان هولیکا داهان با این مراسم همراه شد.

در ورینداوان و ماتورا، که لرد کریشنا در آنجا بزرگ شده، این جشنواره به‌مدت ۱۶ روز ادامه دارد. در بزرگداشت عشق الهی رادا برای کریشنا. لرد کریشنا را اعتقاد بر این است که به این جشنواره با بازی و شوخی علاقه داشت. اعتقاد بر این است که به مادرش در مورد تضاد بین پوست تیره خود و پوست روشن رادا شکایت کرده. مادر کریشنا تصمیم گرفت به‌صورت رادا رنگ بمالد.

جشنواره هولیداستان‌های دیگری در شرح منشاء هولی وجود دارد. این داستان در مورد کامادوا، خدای عشق است. بدن کاما وقتی که او سلاح خود را روی شیوا پرت کرد، نابود شد. او می‌خواست مراقبه شیوا را مختل کند و به پارواتی کمک کند تا با شیوا ازدواج کند. شیوا پس از آن چشم سوم خود را گشود، نگاه که چنان قدرتمند بود که بدن کاما را به خاکستر تبدیل کرد. به خاطر شور راتی همسر کاما، شیوا او را دوباره بازسازی کرد، اما تنها به‌عنوان یک تصویر ذهنی، به نمایندگی از عشق واقعی عاطفی و معنوی. اعتقاد بر این است که آتش‌بازی هولی در بزرگداشت این رویداد جشن گرفته می‌شود.

جشنواره هولیدر روستایی در کارناتاکا همچنین سنتی وجود دارد که کودکان به جمع‌آوری پول و چوب از هفته‌ها قبل هولی شغول می‌شوند و در شب کامادهانا تمام چوب‌ها را روی یکدیگر قرار داده و روشن می‌کنند. برخلاف جوامع دیگر هند، یک تعطیلی برای مدرسه نیز منظور می‌شود. مردم در شمال کارناتاکا غذایی خاص این روز را آماده می‌کنند.

در روز دوم هولی، از صبح زود تا ظهر بر سر و روی دوستان و خویشان گرد رنگ می‌ریزند یا با آب‌فشان آب‌رنگی می‌پاشند. اما مسن‌ترها گرد قرمز را به‌آرامی روی صورت هم می‌ریزند. مردم البته از رنگین شدن لباس‌هایشان ناراحت نمی‌شوند. در غروب همان روز، مردم شیرینی تعارف می‌کنند؛ دوستان سه‌بار همدیگر را در آغوش می‌گیرند و برای هم آرزوی خوشبختی می‌کنند و کودکان و نوجوانان برای ادای احترام بر پاهای بزرگ‌ترهایشان دست می‌کشند. در ایالت پنجاب، سیک‌ها مراسم هولاموهالا را یک روز بعد از مراسم هولی با شادمانی فراوان برگزار می‌کنند.

بزرگترین جشن برای هولی در منطقه‌ای به نام براج اتفاق می‌افتد که به کریشنا خدای هندو مرتبط است. ماتورا، ویرینداوان، نانداگوان و براسانا. این مکان‌ها در طول جشن مقصد گردشگران بسیاری است.

به‌طور کلی می‌توان گفت که رنگ، سروصدا، رقص، آواز و پذیرایی هولی همگی یک معنا را می‌رسانند: همراهی، اتحاد، برابری و شادی! در باور هندوها هیچ جشن دیگری را نمی‌توان یافت که درس دینی و مذهبی را همراه هماهنگی اجتماعی چنین ساده بیاموزد.

در همین روز:

  • كشف «پلوتون» دورترين سياره منظومه شمسی (۱۹۳۰ میلادی)

مطالب مرتبط:

دیدگاه