ايجاد پوشش حفاظتی در تل آجری تخت جمشيد مجاز است
ایجاد پوشش حفاظتی برای نگهداری از تل آجری تخت جمشید، انتقاد رسانه‌ها و برخی کارشناسان میراث فرهنگی را برانگیخت.
پيش‌تر پوشش حفاظتی برای مسقف كردن محوطه باستانی هگمتانه، محوطه نيايشگاهی تپه نوشيجان متعلق به دوره مادها، هخامنشيان و ساسانی‌ها و محوطه ساسانی دره گز ايجاد شد، اما هيچ يک از اين اقدامات به‌اندازه مسقف كردن «تل آجری تخت جمشيد» با انتقاد شديد مواجه نشده است.
«محمدحسن طالبيان» معاون ميراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در واكنش به اينكه سازمان ميراث‌فرهنگی متهم به دخل‌وتصرف در عرصه تل آجری شده است، اعلام کرد:
دخل‌وتصرف در عرصه آثار تاريخی ممنوع است. اما ذيل همين موضوع آمده است كه كاوش، حفاظت و ساير اقدامات مرمتی و معرفی يک اثر با تشخيص كارشناسی سازمان ميراث‌فرهنگی و مجوز پژوهشكده باستان‌شناسی قابل انجام است.
او با تأكيد بر اينكه تمام فرايند پژوهش و حفاظت و معرفی تل آجری با مسقف‌كردن تل آجری قانونی است، افزود:
بايد بلافاصله بعد از كاوش يک محوطه، به حفاظت از آن پرداخت. سپس اقدام به معرفی اثر كرد. اين اقدامی است كه در كشورهای ديگر هم صورت می‌گيرد.
معاون ميراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد:
در تل آجری تخت جمشيد با محوطه‌ای مواجه هستيد كه كاوش شده و چندين سال روی آن كار شده است.
اگر دوباره بخواهيد اين محوطه را زير خاک دفن كنيد چه اتفاقی می‌افتد؟ هر بار كه بخواهيد محوطه را خالی كنيد و مطالعات را ادامه بدهيد به اين سايت ميراثی كه درست وسط يک زمين كشاورزی با مالكيت خصوصی واقع شده است آسيب می‌رسد.
حالا فرض كنيد محوطه را با خاک پوشانديد و بعد هم آن را رها كرديد و رفتيد، چه اتفاقی می‌افتد؟ حفاری غيرمجاز و قاچاق صورت می‌گيرد چون زمانی كه كاوش در يک محوطه انجام می‌شود و اطلاعات محوطه بيرون می‌آيد، اگر آن را رها كنيد، حفاران غيرمجاز به آن منطقه هجوم می‌برند. بنابراين بايد كاری كنيد كه يک سيستم دائمی در محوطه ايجاد شود.
او تاکید کرد:
تخت جمشيد از زياد بودن بازديدكننده رنج می‌برد و اگر بتوان بازديدكننده تخت جمشيد را بين تل آجری و نقش رستم و نقش رجب پخش كرد، آن‌وقت بار فشار گردشگر بر تخت جمشيد برداشته می‌شود.
طالبیان با اعلام اينكه پيش‌تر نيز پلكان هديه‌آوران آپادانا در تخت جمشيد و در زمان مرحوم شيرازی پايه‌های سقف روی عرصه قرار گرفت، افزود:
اين اقدام درست بود چون اگر اين پلكان مسقف نشده بود آن‌وقت شاهد فرسايش شديد بوديم.
او در واكنش به انتقادهايی كه در مورد قرار گرفتن پايه‌های پوشش حفاظتی تل‌آجری در عرصه اين محوطه تاريخی مطرح شده، تأكيد كرد:
تل آجری و محوطه‌هايی كه از زير خاک بيرون می‌آيند يا بايد پوشش داشته باشند يا دوباره با خاک پر شوند. برخی می‌گويند نبايد در عرصه اثر، پوشش حفاظتی زد. اصلا اين‌گونه نيست.
پوشش حفاظتی اقدام مناسبی است منتها نكته دقيق اين است كه جايی كه پايه‌ها گذاشته می‌شود نبايد ساختار تاريخی وجود داشته باشد.
به همين دليل طرح ايجاد پوشش برای تل آجری به شورای فنی و شورای راهبردی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رفت و تأييد شد بعد هم پژوهشكده باستان‌شناسی مجوز پی‌گردی تل آجری را صادر كرد تا مشخص شود پايه‌ها دقيقا در كدام نقطه بايد قرار بگيرند.
معاون ميراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاطرنشان کرد:
پس از تكميل پيگردی‌ها يک نقشه ارائه شد و سازه‌ای برای پوشش ۲ هزار متر مربع از محوطه تل آجری بدون آنكه پايه‌ها وسط محوطه يا روی ساختارهای معماری قرار بگيرند ساخته شد.
سازه طراحی شده نيز به‌صورت اسپيس فريم طراحی شد تا قابليت بزرگ و كوچک شدن داشته باشد و در كاوش‌های بعدی نياز به طرح جديد برای مسقف كردن محوطه نباشد.
او افزود:
از آقای دكتر رهبر سرپرست هيئت باستان‌شناسی درگز بپرسيد سقفی كه برای حفاظت از آثار ساسانی آن منطقه زدند كار خوبی بود يا خير؟
اگر در درگز اين اتفاق نيفتاده بود، كل آن مجموعه ساسانی يا بايد زير خاک می‌رفت يا به دليل فرسايش از بين می‌رفت.
در هگمتانه و تپه نوشيجان هم اگر سقف نبود آثار از بين می‌رفت.
طالبیان با تأكيد بر اين موضوع كه در كاوش‌های گسترده باستان‌شناسی اگر اثر حفاظت و معرفی نشود، جامعه بی‌بهره می‌ماند، افزود:
علاقه‌مندان می‌خواهند از محوطه‌های كاوش‌شده بازديد كنند. در تمام دنيا نيز همين اتفاق می‌افتد؛ محوطه باستانی سربازهای سفالين چين درست داخل يک سوله عظيم قرار دارد.
او ادامه داد:
با مسقف كردن تل آجری از اين محوطه باستانی حفاظت كرده و پس از آن اقدام به معرفی اين اثر ارزشمند می‌كنيم.
«فرهاد نظری» مديركل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی نیز درخصوص «ايجاد پوشش حفاظتی» در محوطه تاريخی ثبت ملی شده تل آجری تخت جمشيد اعلام کرد:
هر اقدام حفاظتى در عرصه آثار تاريخى مانند پوشش‌هاى حفاظتى كه منجر به تخريب و تحريف نشود و امكان مطالعه و اقدامات حفاظتى در آينده را سلب نكند و بازگشت‌پذير باشد مجاز است، مشروط بر اينكه فرآيند فنى و ادارى و نظارتی پيش‌بينى شده در سازمان ميراث فرهنگى را طى كرده باشد.
او افزود:
در خصوص طرح پوشش حفاظتى تل آجرى، نظر به اينكه اين اثر در فهرست آثار ملى ثبت شده و مراحل شوراى فنى و راهبردى را طى كرده و تأييد شده و فرآيند مجوز كاوش باستان‌شناسى و مكان يابى پايه‌ها نيز از پژوهشگاه ميراث‌فرهنگى اخذ شده، اقدام غيرقانونى صورت نگرفته است.
محوطه تاريخی تل آجری ۴ كيلومتر با تخت جمشيد فاصله دارد و نزديک جاده مرودشت به نقش رستم است.
دیدگاه