سفری به منطقه ممنوعه چرنوبیل

سودا سلیمی
سودا سلیمی سه شنبه، ۲۶ دی ۱۳۹۶ ساعت ۱۹:۱۵
سفری به منطقه ممنوعه چرنوبیل

۳۱ سال بعد از بدترین فاجعه‌ی هسته‌ای تاریخ، گروهی مستقل به نام ستارگان (Stalkers)، سفری غیرقانونی به این منطقه ترتیب دادند تا در مورد این شهر رادیواکتیوی اطلاعاتی جمع کنند.

حدود ۲۰۰ تن مواد رادیواکتیو و سایر فلزات سمی محیط چرنوبیل را به‌شدت مسموم کرده‌اند. واقعه‌ی چرنوبیل یکی از بدترین فاجعه‌های تاریخ بشریت بوده است. این مواد سمی حتی در خاک رسوخ کرده‌اند و منظره‌ی عجیب و مرده‌ای را در این منطقه رقم زده‌اند.

 سی و یک سال بعد از تبدیل این منطقه به منطقه‌ای مرده و بی‌روح، برای اولین بار است که این منطقه رنگ موجودی زنده به خود می‌بیند. در دهه‌ی گذشته تعداد روزافزون از گروه ستارگان به این منطقه سفر کرده‌اند تا به چشم خود دهکده‌ی مرده را دیده و شاهد طلوع خورشید بر فراز شهر متروک پریپیات «Pripyat» و برژنو «Brezhnev» باشند.

ایگن کنیازو «Eugene Knyazev» در این باره می‌گوید:

در این محل احساس می‌کنید که آخرین موجود زنده روی کره‌ی زمین هستید.

ایگن بیش از ۵۰ سفر به این منطقه داشته و حدود یک سال در این منطقه‌ی آلوده زندگی کرده است. او ادامه می‌دهد:

در دهکده‌ها، خیابان‌ها و شهرهای بدون سکنه حس عجیبی به انسان دست می‌دهد، حسی جادویی.

چرنوبیل

یکی از افراد گروه ستارگان که ماسک گاز زده است (عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

سفر بعد از دوران رادیواکتیویته

واژه‌ی «Stalker» از رمان علمی تخیلی آرکادی و بوریس ستراگاتسکی «Arkady and Boris Strugatsky» در سال ۱۹۷۱ میلادی، به نام پیک‌نیک در کنار جاده «Roadside Picnic»، گرفته شده است. در این داستان مهاجمان بیگانه از سایر کره‌ها به زمین آمده و در قسمت‌هایی از کره‌ی زمین که به‌صورت منطقه‌بندی شده بوده، موادی سمی رها می‌کنند. در داستان، گروهی به نام ستارگان وجود داشته که این مواد سمی را به فلزات گران‌بها تبدیل کرده و در بازار سیاه به فروش می‌رسانده است. این داستان بعدها در فیلم آندری تراکوسکی «Andrei Tarkovsky» با نام ستارگان به تصویر کشیده شده است.

۱۵ سال قبل از رخ دادن واقعه‌ی چرنوبیل، رمان ستراگاتسکی به نظر بسیار عجیب و نو می‌نمود.

در ۲۶ آوریل سال ۱۹۸۶، یک سری اشتباهات در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل باعث به‌وجود آمدن یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات تاریخ بشریت و رخداد فاجعه‌ای هسته‌ای (فقط در فوکوشیما این مقدار رادیواکتیو که تا مرتبه‌ی ۷ می‌رسد، گزارش شده است) در چرنوبیل شد.

انفجاری در رآکتور شماره‌ی چهار باعث پخش شدن غباری از مواد رادیواکتیو در مناطقی گسترده از اوکراین، بلاروس و روسیه شد. در اثر این حادثه بیش از صد هزار نفر به صورت اجباری به مناطقی دیگر منتقل شدند. علاوه بر صدماتی که به مردم وارد شد، این حادثه هزینه‌های سیاسی و اقتصادی جبران‌ناپذیری در پی داشت.

استوارت لیندسی «Stuart Lindsay»، محققی در مورد واقعه‌ی چرنوبیل در دانشگاه استرلینگ، می‌گوید:

گروه ستارگان برای فرار از زندگی مدرن و مقرراتی، به محلی که نمود اشتباه انسان و مداخله‌ی او در طبیعت است، سفر می‌کنند.

مناطق بسیاری از این محدوده با حصارهایی محافظت شده است تا از ورود مردم به آنجا جلوگیری شود.

گروه ستارگان خود را از دوستدارن تاریخ و مستندسازان می‌دانند و از اینکه خاطره‌های چرنوبیل به فراموشی سپرده شود، جلوگیری می‌کنند.

الکساندر شرخ «Alexander Sherekh»، فیزیکدانی که بیش از ۱۱ بار به این منطقه سفر کرده، می‌گوید:

با سفر به این منطقه، شما به یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های تاریخ شوروی سابق سفر کرده‌اید و واقعا قادر خواهید بود که تاریخ را از نزدیک لمس کنید.

او ادامه می‌دهد:

با این سفر شما از ۴۰ ساعت کاری در یک جعبه‌ی بتنی فرار کرده و وارد محیطی کاملا متفاوت می‌شوید. به جای دست و پنجه نرم کردن با مشکلات روزانه و گوشی‌های هوشمند وارد دنیایی می‌شوید که قادر خواهید بود با خود تنها باشید.

دنیای مجازی در مقابل دنیای واقعی

چرنوبیل

عضوی از گروه ستارگان در هنگام غروب روی پشت‌بام (عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

بازی اوکراینی ستارگان، اولین بازی کامپیوتری است که در منطقه‌ی چرنوبیل طراحی شده و در سال ۲۰۰۷ میلادی منتشر شد. این بازی روی عموم بسیار تاثیرگذار بود.

اولگ یاوورسکی «Oleg Yavorsky»، یکی از خالقان این بازی کامپیوتری توضیح می‌دهد:

ما به کسی که با این بازی کامپیوتری آشنا است، هیچ‌گاه توصیه نمی‌کنیم که به‌صورت غیرقانونی به این منطقه سفر کند. باید به تفاوت‌های محیط بازی با دنیای واقعی واقف باشیم. ولی تجربه نشان داده که بازیکنان این بازی برای سفر به این منطقه بسیار راغب هستند.

با توجه به بازی کامپیوتری و تاسیس گروه ستارگان می‌توان فهمید که این اشتیاق سفر به چرنوبیل در واقع ناشی از غرور جوانی است. باید این مسئله را در نظر داشت که تراژدی‌هایی که در بازی به نمایش گذاشته شده، بسیار کمتر از واقعیت است و ممکن است واقعیتی که در سفر به چرنوبیل می‌توان دید، بسیار هولناک بوده و خارج از توان تحمل انسان باشد.

لیندسی می‌گوید:

بسیاری از نجات‌یافتگان چرنوبیل در این باره گفته‌اند که احساس می‌کردند تبدیل به موش آزمایشگاهی عده‌ای شده‌اند و رسانه‌های غربی هم به این حس آن‌ها دامن می‌زده‌اند. دسته‌ی دوم نجات‌یافتگان که تعداد بیشتری هم دارند و در جهان پخش شده‌اند، امروزه نگران سلامت خود به‌خاطر حادثه‌ی چرنوبیل هستند. طوری که من متوجه شده‌ام، افراد پیرتر باعث می‌شوند که جوان‌ترها بخواهند دوباره به چرنوبیل بازگردند. این قضیه را در فعالیت‌های گروه ستارگان می‌توان دید.

تعداد زیادی از کسانی که با گروه ستارگان سفر کرده‌اند، گفته‌اند که با این سرزمین رابطه‌ای داشته‌اند و این محل را مثل خانه‌ی خود می‌بینند.

یاوورسکی می‌گوید:

گروه ستارگان وظیفه دارند که خطرات استفاده از مواد و انرژی‌های ناشناخته را به بشر یادآوری کنند. بازی کامپیوتری هم برای جلب توجه نسل جوان به این حادثه ساخته شد. ما امیدواریم که بشر از این حادثه درس عبرت گرفته و هیچ‌گاه آن را فراموش نکند. تعداد زیادی انسان جان خود را از دست دادند تا ما را از خطرات جانی بعد از انفجار هسته‌ای دور نگه دارند.

چرنوبیل

شرخ در حال رسیدن به منطقه‌ی ممنوعه (عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

در این تصویر کنیزو که با نام مستعار جیمی ساید شناخته می‌شود، در حال استراحت در آغل متروکه در سفری به پریپیات است.

او می‌گوید:

آزادی این منطقه من را جذب کرده است. این منطقه بسیار وسیع بوده و مساحتی حدود ۲۵۰۰ کیلومترمربع دارد و کاملا خالی از سکنه است. می‌توانید به هر خانه یا آپارتمانی که دوست دارید بروید و در آنجا زندگی کرده و گذشته‌ی آن محل را حس کنید.

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

در این عکس کنیزو در حال روشن کردن آتشی در آغل خوک‌ها است. او بیش از ۵۰ سفر به منطقه‌ی ممنوعه داشته و مانند بسیاری دیگر برای سفر به این منطقه از بازی کامپیوتری ستارگان و خاطرات عموی خود که در راسوخا «Rassokha» مشغول به کار بوده، الهام گرفته است. 

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

او می‌گوید:

زیباترین مورد در این محل تماشای غروب در طبیعت این منطقه است. زمانی که برای اولین بار به پریپیات رسیدم ساعت ۵ صبح بود و خورشید در افق قرار داشت. من بعد از یک پیاده‌روی طولانی حدود ۵۰ کیلومتر بسیار خسته بودم و می‌خواستم که بخوابم و ناگهان روباهی در تاریکی در فاصله‌ی ۱۰ متری من پدیدار شد. دو بچه روباه هم پشت سر او قرار داشتند. این تصویر زیبا همیشه در ذهن خواهد بود و هر روز بارها به یادش می‌افتم.

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

در این تصویر، شرخ که با نام مستعار مرد آزاد شناخته می‌شود، روی پشت‌بام ساختمانی که حدود ۵ کیلومتر با رآکتور شماره چهار فاصله دارد، در حال استراحت است. بعد از انفجار، بیش از صد هزار سرباز و کارکن پالایشگاه‌ها و افراد داوطلب به نام لیکویداتورز «liquidators» برای جمع کردن بیش از ۲۰۰ تن مواد رادیواکیتو به این محل رفتند. والدین شرخ در نیروگاه کار می‌کردند و پدر او جزو این نیروهای داوطلب بود.

چرنوبیل

کنیزو در حال بررسی استخری در شهر ممنوعه‌ی پریپیات (عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

در این تصویر شرخ در حال پر کردن بطری آب خود از آب جمع شده در زیرزمین ساختمانی در پریپیات است. او می‌گوید:

در گروه ستارگان، ضرب‌المثلی طنزگونه وجود دارد که می‌گوید وقتی دوزیمتری وجود ندارد، پس مواد رادیواکتیوی هم در کار نیست. من باید اضافه کنم که ما نسبت به سلامت خود بی‌اهمیت هستیم و وجود مواد رادیواکتیو در محیط از سفر به چرنوبیل ما را باز نخواهد داشت. این افراد باهوش و تحصیل‌کرده‌ هستند و خطرات مواد رادیواکتیو را به خوبی درک می‌کنند و می‌دانند بدون دوزسنج، مقدار موارد رادیواکتیو جذب شده توسط بدن آن‌ها نامعلوم خواهد ماند.

چرنوبیل

شرخ در حال عبور از جنگل در راه پریپیات (عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

در این تصویر کنیزو در حال آماده کردن شام در دهکده‌ی ممنوعه‌ی رودنیا ورنسیا «Rudnya Veresny» دیده می‌شود.

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

ماکسیم رودیاوسکی و کنیزو در مقابل مجسمه‌ی یادبود جنگ جهانی دوم در دهکده‌ی کیستوگولوکا «Chistogolovka» ایستاده‌اند. این دهکده در پی انفجار به شدت آلوده شد، در حدی که ترجیح داده شد دهکده کلا زیر خاک دفن شود و به این ترتیب این محل از صحنه‌ی روزگار حذف شد. این مجسمه که روزگاری در میدان اصلی دهکده قرار داشت، تنها باقی‌مانده‌ی تاریخ کیستوگولوکا است.

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

در این عکس رودیاوسکی در حال مسواک زدن دندان‌های خود به نمایی از شهر پریپیات خیره شده است. او می‌گوید:

وقتی که به این منطقه می‌آیید، زمان می‌ایستد. اصلا متوجه نمی‌شوید که در کدام روز هفته هستید و بعد از مدتی کاملا در زمان گم می‌شوید.

چرنوبیل

یک پوستر قدیمی بر دیوار آپارتمان کنزیو دیده می‌شود. (عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

 در این تصویر شرخ در حال آماده شدن برای خواب است. این افراد بیشتر ترجیح می‌دهند که در اتاق‌های زیرشیروانی خانه‌ها بخوابند تا از حمله‌ی گرگ، خرس و موش‌ها در امان باشند.

چرنوبیل

(عکاس: Pierpaolo Mittica, Parallelozero)

 رودیاوسکی بعد از یک سفر طولانی در یک خانه‌ی متروکه استراحت کرد. او می‌گوید:

در این سرزمین با طبیعت، سکوت و خویشتن خود تنها هستید. این تنهایی مانند قرص آرامش‌بخش است.

عدم سنجش دوز مواد رادیواکتیو در منطقه چرنوبیل

سه دهه بعد از اینکه شهر به طور کامل متروک و ممنوع شده بود، پوشش گیاهی سرسبز، کنترل منطقه را در دست گرفت و حیات وحش جان دوباره‌ای گرفت. با توجه به فاکتورهای پایین رادیواکتیو در بعضی محل‌ها امکان بازدید گردشگران وجود داشت. البته گروه ستارگان نسبت به سلامت خود بی‌تفاوت بوده و به مواد آلوده دست زده، از گیاهان این منطقه خورده و از آب تصفیه نشده‌ی آن می‌آشامیدند.

در واقع از نظر گروه ستارگان وقتی دوزمتری در این محل نصب نشده، پس مواد رادیواکتیو هم در کار نیست!

 دانشمندانی مانند آقای وندیم چوماک «Vadim Chumak»، رئیس بخش دوزیمتری و رادیواکتیو در موسسه تحقیقات داروهای رادیواکتیو، این طرز فکر را به چالش کشیده است. او می‌گوید:

گروه ستارگان هم مانند کسانی که با کوسه‌ها شنا می‌کنند یا از صخره‌ها به پایین می‌پرند، اهل ماجراجویی هستند. این افراد به آدرنالین اعتیاد داشته و از هر گونه ریسک و خطر احساس لذت می‌کنند.

او ادامه می‌دهد:

از آنجایی که مواد رادیواکتیو بو و مزه ندارند، راهی برای تشخیص حضور مواد رادیواکتیو در محیط نداریم. در نتیجه احساس خطر در اثر یونیزه شدن در واقع بی‌اساس است. کسی که از صخره می‌پرد، همان لحظه خطر برخورد با زمین را حس می‌کند؛ ولی در مورد یونیزه شدن، اغلب اوقات بیماری‌های ناشی از مواد رادیواکتیو مانند سرطان، ۱۵ سال بعد خود را نشان می‌دهند.

شاید مقدار مواد رادیواکتیو در محیط کم شده باشد، ولی مقدار قابل توجهی از این مواد در سازه‌ها، خاک، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و همچنین در بدن حیوانات ذخیره شده است و تهدید بزرگ‌تری محسوب می‌شود.

گروه ستارگان، کسانی را که به این منطقه سفر می‌کنند، در جریان خطرهای احتمالی قرار می‌دهند.

کنیزو «Kenyazev» می‌گوید:

مزخرف‌ترین مقوله در این محل کسانی هستند که به دنبال سود شخصی خود هستند. عده‌ای هستند که زمین‌های این منطقه را کنده و به فروش می‌رسانند. مواد آلوده و رادیواکتیو را از این مناطق دزدیده و به عنوان فلزات خام در بازار سیاه با قیمت‌های بالا به فروش می‌گذارند. این عمل احتمال ابتلای اشخاصی که با این مواد تماس داشته‌اند را به سرطان افزایش می‌دهد.

در سال ۲۰۱۷ میلادی، ۴۴۸ رآکتور هسته‌ای در جهان در حال بهره‌برداری و ۶۰ رآکتور دیگر در حال ساخت بودند.

مطالب مرتبط:

دیدگاه