لندن در آتش و جنگ؛ عظیم ترین ساختمان های ویران شده در لندن

لندن با بیش از دوهزاره پیشینه و حدود سه کیلومتر مربع بافت تاریخی قرون وسطایی، یکی از شهرهای مهم تاریخی جهان به شمار می‌آید، اما این بدین معنا نیست که تمام بناهای خود را حفظ کرده است. در ادامه سی‌تا از بهترین‌ ساختمان‌های لندن که ویران شده‌اند، معرفی می‌شود:

کاخ بلورین

برای نمایشگاه بزرگ سال ۱۸۵۱، بنای عظیمی از شیشه و چدن در هاید پارک (Hyde Park) لندن ساخته شد. بنا ۵۶۲ متر طول و ۳۹ متر ارتفاع داشت و بیشترین مقدار شیشه را در بین ساختمان‌های لندن دارا بود. پس از نمایشگاه، بنا به سیدنم (Sydenham) منتقل شد و تا آتش گرفتنش در ۳۰ نوامبر ۱۹۳۶ در آنجا بود. اشعه‌های آتش از هشت محله‌ آن طرف‌تر قابل مشاهده بود و ۱۰۰ هزار نفر (شامل وینستون چرچیل) برای دیدن ویرانی‌اش به سیدنم آمدند. به قول چرچیل، «این پایان یک عصر است».

بنای قدیم پل مقدس

قبل از ویرانی کاخ بلورین، ساختمان‌های شگرف زیادی بر اثر آتش‌سوزی بزرگ سوختند. قضیه برمی‌گردد به ۳۵۰ سال پیش که بیشتر بافت قرون وسطایی پایتخت، که محصور دیوار قدیم روم بود، از بین رفت.

قابل توجه‌ترین ویرانی مربوط به بنای قدیم پل مقدس بود. کلیسای جامع پل مقدس بین سال‌های ۱۰۸۷ تا ۱۳۱۴ به سبک گوتیک ساخته شده بود و علاوه بر این که اسقف‌نشین لندن محسوب می‌شد، جایی برای زیارت هم بود؛ زیرا حرم قدیس ارکونواک  (Erkwenwalk) در آنجا قرار داشت. آنجا مرکز تجارت و گردهم‌آیی نیز بود. ارتفاع بنا به ۱۵۰ متر می‌رسید که حتی از بنای جانشین‌اش که ۱۱۰ متر است، بلندتر بود.

قلعه بینارد

هنری هفتم در سده‌ی یازدهم میلادی در کنار  ساحل رودخانه‌ی تایمز قلعه‌ی بینارد را به عنوان کاخی سلطنتی بازسازی کرد. آنجا جایی بود که مری در سال ۱۵۵۳ ملکه بودنش را اعلان کرد، کاترین آراگونی (Catherine of Aragon) زندگی کرده بود و کاترین پار (Catherin Parr) مرده بود. از آن آتش‌سوزی بزرگ تنها یک برج و چند قطعه‌ی دیگر باقی مانده بود که آن‌ها هم در سده‌ی هجدهم ناپدید شدند.

مرکز تجاری سلطنتی

مرکز تجاری روباز سلطنتی را ملکه الیزابت یکم در سال ۱۵۷۱ افتتاح کرد. آنجا محل گردهم‌آیی بازرگانان و خریدارانی از سراسر جهان بود. مجسمه‌هایی از تمام شاهان و ملکه‌های انگلستان، از زمان ویلیام فاتح به بعد، پر کرده بودند. دومین مرکز تجاری هم بر اثر آتش‌سوزی از بین رفت. اما سومی که در سال ۱۸۴۴ ساخته شد، هنوز پابرجا است.

لودگیت

هر سه دروازه‌ی غربی شهر، لودگیت (Ludgate)، نیوگیت (Newgate) و الدرزگیت (Aldersgate)، در آتش‌سوزی بزرگ ویران شدند. در این تصویر دروازه‌ی لودگیت نشان داده شده است که در آتش است. کلیسای ان بلک‌فریار مقدس (St. Ann Blackfriars)، مقر پروتستان‌های انگلیسی نیز در سمت راست تصویر مشهود است. دروازه را رومیان ساختند، در سال ۱۲۱۵ بازسازی و به عنوان زندانی برای جرم‌های خرد استفاده شد. قبل از این که شعله‌های آتش آن را ویران کند، دو بار دیگر بازسازی شد؛ یک بار در سال ۱۴۵۰، یک بار هم در سال ۱۵۸۶، زمانی که مجسمه‌های شاه لود و ملکه الیزابت یکم را در دو طرف دروازه قرار دادند.

کانال بزرگ و چیپ‌ساید

در چیپ‌ساید (Cheapside) زمانی بازار بزرگی قرار داشت (cheap در انگلیسی قرون وسطی به معنای «بازار» است). صلیب النور (Eleanor)، که در سال ۱۶۴۳ نابود شد، کانال بزرگ زیرزمینی و فواره‌ی آب هم در آنجا بود. محله و فواره بر اثر آتش‌سوزی بزرگ از بین رفتند.

استیل‌یارد

در محوطه‌ی ایستگاه خیابان کنن (Cannon)، شبکه‌ای از اسکله‌ها و انبارهایی قرار داشت که در واقع مرکز تجارت اتحادیه‌ی هانزا (Hanseatic League)، معروف به استیل‌یارد، در لندن بود. محوطه و مهمان‌خانه‌ها و کلیساها و میخانه‌هایش همگی در سال ۱۶۶۶ از بین رفتند.

کاخ برایدول

کاخ برایدول (Bridewell)، که محل سکونت هنری هشتم بود و بعدها کاربری زندان پیدا کرد، مکانی است که نقاشی مهم هلباین (Holbein) از سفیران در سال ۱۵۳۳ در آن کشیده شد. این نقاشی اکنون در گالری ملی در معرض نمایش است. بیشتر بنای کاخ در زمان آتش‌سوزی ویران اما خیلی زود بازسازی شد. ساختمان بعدها مدرسه شد، اما در سال ۱۸۶۳/۶۴ از بین رفت. ورودی بلوک اداری خیابان ۱۴ نیوبریج (New Bridge) را با اقتباس از کاخ برایدول ساخته‌اند.

زندان نیوگیت

یکی از بزرگ‌ترین زندان‌های لندن که محل زندانی‌شدن کازانوا (Casanova)، ویلیام کید (William Kidd) و دانیل دفو (Daniel Defoe) بود، در سال ۱۶۶۶ تخلیه شد. شش سال بعد بازسازی شد، اما سرانجام در سال ۱۹۰۴ ویران شد. دیوان دادگستری انگلیس و ولز (Old Bailey) محوطه‌ی اصلی نیوگیت را اشغال کرده، اما اگر به سمت کلیسای سپولکره مقدس (St. Sepulchre-without-Newgate) بروید، زنگ اعدام زندان سابق را می‌بینید. همچنین دادگاه آمین، که بخشی از دیوار زندان در آنجا باقی مانده، در آنجا قابل دیدن است. در زیرزمین میخانه‌ی ویاداکت (Viaduct) نیز پنج سلول زندان نیوگیت باقی مانده است.

 اگر ۲۷۴ سال جلوتر برویم، سلسله ویرانی‌های دیگری از معماری لندن را شاهد خواهیم بود. در ادامه تعدادی از ساختمان‌های قابل توجه، که در جریان بمباران جنگ جهانی دوم ویران شدند، را مرور می‌کنیم.

خانه هلند

خانه‌ی بزرگی در پارک هلند، ساخته شده در سال ۱۶۰۵، در سال ۱۹۴۰ بسیار آسیب دید. آنچه از طبقه‌ی همکف خانه مانده هنوز قابل دیدن است.

هتل کارلتن

این  هتل لوکس از سال ۱۸۹۹ تا ۱۹۴۰ فعال بود. رئیسش آگوست اسکفیر (Auguste Escoffier) بود و چزار ریتز (Cesar Ritz) هم آن را می‌گرداند. الان ساختمان هفده‌طبقه‌ای جایش آمده که متعلق به کمیسیون عالی نیوزیلند است.

کنیسه بزرگ لندن

مرکز حیات یهودی در لندن که برای سده‌ها فعال بود، در میدان دوک (Duke’s place)، شمال الدگیت (Aldgate)، قرار داشت. کنیسه در ۱۰ مه ۱۹۴۱ الی ۷۶ سال پیش ویران شد.

خانه منتاگو، میدان پرتمن

جیمز استوارت، معمار نئوکلاسیک، این خانه‌ی تاریخی را طراحی کرد و ساخت آن در ۱۷۸۱ به پایان رسید. محوطه اکنون هتلی شده با نام ردیسن پرتمن (Radisson SAS Portman).

مسافر‌خانه سرجنت

یکی از دو مسافرخانه‌ی قاضیان لندن بود. مسافرخانه‌ی خیابان فلیت (Fleet street)، که در عکس نشان داده شده است، از سال ۱۴۴۳ دایر بود. مسافرخانه‌ی دیگر، که چنسری لین (Chancery Lane) نام داشت، هم از سال ۱۴۱۶. هر دو مسافرخانه در بمباران سال ۱۹۴۱ ویران شدند.

تالار بروئرها

مرکز شرکت بروئرها (Brewers) در میدان الدرمن‌بری (Aldermanbury) در سال ۱۹۴۰ از بین رفت.

تالار و کتابخانه معبد اینر

کتابخانه‌ی معبد اینر (Inner Temple)، که پیشینه‌اش حداقل به ۱۴۴۰ برمی‌گردد، را سر رابرت اسمیرک (Sir Robert Smirke) در سال ۸-۱۸۲۷ به سبک گوتیک ساخت. ساختمان تا سال ۱۹۴۰ پابرجا بود تا آنکه همراه با هزاران کتاب و نسخه‌ی خطی ویران شد.

تالار خیاطان

مرکز شرکت خیاطان (Haberdashers) در کوچه‌ی میدن (Maiden) نیز در سال ۱۹۴۰ از بین رفت.

کلیسای فرقه‌ی گری‌فرایرها

سر کریستوفر رن (Sir Christopher Wren) آن را مقابل کلیسای جامع پل مقدس ساخت. بخش اعظمی از کلیسا بر اثر بمباران آلمان‌ها بین سال‌های ۱۹۴۰ الی ۱۹۴۱ خراب شد. ویرانه‌هایش اکنون در باغی عمومی در معرض نمایش است.

دیگر ساختمان‌های زیبایی که بر اثر بمباران نازی‌ها ویران شدند، شامل بیمارستان لندن و خانه‌ی هالفرد (Holford) می‌شوند، اما خیلی‌ از آن‌ها نه با بمب‌های آلمان‌ها بلکه به وسیله‌ی نمایندگان کوته‌نظر بومی از بین رفتند. آن ساختمان‌ها از این قرار هستند:

طاق یوستن

طاق یوستن (Euston) در اصل ورودی ایستگاه یوستن بود که در سال ۱۸۳۷ ساخته شد و خیلی جذاب‌تر از طاق جدید است. افسوس که طاق قدیمی، با وجود اعتراض‌های مردم، در سال ۱۹۶۱ با بولدزر برداشته شد. در همان زمان، مجله‌ی بررسی معماری نوشت: «تخریب طاق گستاخانه و غیرضروری بود. کمیسیون ترابری بریتانیا، محافظان، شورای شهر لندن و دولت همگی مسئول محافظت از بناهای مهم شهر هستند اما در این مورد، که بدون شک از بناهای مهم بود، چشم‌پوشی کردند.

طاق یوستن از آثار شگرف معماری سده‌ی هجدهم و مهم‌تر از آن، بنای یادبود عصر راه‌آهن بود که بریتانیا از پیشگامانش بود. تلاش‌ سازمان‌ها و افراد نتوانست حریف بی‌تفاوتی مسئولان شود و طاق ویران شد».

پال‌ مال، کانون ارتش و نیروی دریایی

باشگاه مردان هنوز پابرجا است اما کانون قدیمی که با اقتباس از کاخ کرنارو (Cornaro) ونیز ساخته شده بود، خیلی وقت است که از بین رفته است. در دهه‌ی پنجاه سده‌ی بیستم ویران شد. ساختمان جدید خیلی معمولی است.

سهو، خانه بلیک

امروزه خراب کردن خانه‌ی سابق ویلیام بلیک (William Blake)، یکی از بزرگ‌ترین شاعران و نقاشان انگلستان، مضحک به نظر می‌رسد. اما این اتفاق واقعا در سال ۱۹۶۵ افتاد.

مسافرخانه‌ی کلیفرد، خیابان فلیت

در سال ۱۹۳۴ ویران شد، گرچه ورودی‌اش همچنان باقی است.

بورس زغال سنگ، خیابان تایمز

ساختمان آهنی باابهت را شاهزاده آلبرت در سال ۱۸۴۹ افتتاح کرد. ساختمان بورس زغال سنگ در سال ۱۹۶۲ برای تعریض خیابان تایمز کوبیده شد (هر چند عمل تعریض هم تازه بیست سال بعد انجام شد).

پیکادیلی، خانه دونشایر

عمارت پالادیون برای ویلیام کوندیش (Cavendish)، سومین دوک دونشایر (Devonshire) ساخته شد. خانه‌ی دونشایر در سال ۱۹۲۴ تخریب شد، اما باید اذعان کرد که ساختمان زیبایی برای هنر دکو (Art Deco) جای آن را گرفته است. دروازه‌های پیشین هنوز قابل مشاهده هستند و اکنون ورودی پارک سبز (Green Park) هستند.

خانه هند شرقی، خیابان لیدن‌هال

این خانه در سال ۱۸۶۱ ویران شد و ساختمان مدرن لوید (Lloyd) جایش را گرفته است.

ساختمان پست مارتین بزرگ

اولین ساختمان پست بریتانیا این بنای باابهت با معماری نئوکلاسیک بود که بین سال‌های ۱۸۲۵ و ۱۸۲۹ ساخته شد. سازه در سال ۱۹۱۲ زیر بولدزر رفت. مرکز بی‌تی (BT)، که اکنون در آن محوطه است، شبیه همین ساختمان ساخته شده است.

بیمارستان لوک قدیس، خیابان اُلد

این تیمارستان در خیابان الد (Old)، بین خیابان بث (Bath) و آنچه امروز میدان سیتی رد (City Road) گفته می‌شود، قرار داشت. این ساختمان تا سال ۱۹۶۳ آنجا بود. اگر امروزه هم پابرجا بود، کمی زیبایی به این منطقه از شهر، که از لحاظ معماری سطحی پایین دارد، می‌بخشید.

خانه لندن‌دری، پارک لین

خانه‌ی لندن‌دری (Londonderry) به معماری داخلی زیبایش، شامل سالن رقصی برگرفته از سالن واترلو (Waterloo Chamber) در خانه‌ی اپسلی (Apsley)، معروف بود.

خانه چسترفیلد، خیابان کرزن

فیلیپ استن‌هوپ (Philip Stanhope)، چهارمین ارل چسترفیلد (۱۶۹۴ – ۱۷۷۳)، این خانه‌ی شهری را بین سال‌های ۱۷۴۷ تا ۱۷۵۲ ساخت. خانه‌ی چسترفیلد در سال ۱۸۶۹ ویران شد.

مؤسسه لندن، مرکز فینزبری

این اثر نئوکلاسیک در سال ۱۹۳۶ تخریب شد.