آیا ورود به بیابان لوت ممنوع است؟

به گفته معاون گردشگری کرمان، ورود به لوت محدود نشده و اصلا بحثی با عنوان ممنوعیت یا محدودیت سفر به این بیابان که ثبت جهانی شده، مطرح نیست.

وی افزود:

موضوع ما فقط سامان‌دهی تورهای غیرحرفه‌ای و غیرمجاز در این منطقه است، تورهایی که با افراد ناآشنا و نابلد اجرا می‌شود و مشکلاتی را بوجود می‌آورند.

در سال‌های گذشته این کویر محل عبور قاچاقچیان بود و به همین دلیل بخش‌هایی از این منطقه مین‌گذاری شد که جان برخی گردشگران را به مخاطره انداخت. اکنون با گسترش سفر به دل لوت، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان خبر داده که ورود تورهای فاقد مجوز به بیابان لوت ممنوع است و برپایی تورهای گردشگری به این مقصد، باید در چارچوب قوانین پایگاه ثبت جهانی بیابان لوت باشد.

اما قضیه به همین دستور ختم نشد؛ دستگیری یکی از راهنماهای حرفه‌ای لوت در اواخر هفته گذشته که اتفاقا از نیروی انتظامی برای اجرای این تور مجوز داشت و مستندات آن را ارائه کرده، جنجال‌هایی را به پا کرد.

«خلیل همایی‌راد» مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان پیرو این اتفاق به حریم‌های تعیین شده برای ورود به کویر لوت اشاره کرده و گفته بود:

این کویر بر اساس مصوبات امنیتی و ملاحظات ایمنی به سه بخش سبز (ورود آزاد)، نارنجی (نیازمند مجوز و با هماهنگی) و قرمز (ممنوعه) تقسیم شده و هرگونه ورود بدون مجوز به مناطق نارنجی و قرمز می‌تواند مخاطرات جدی برای امنیت گردشگران به دنبال داشته باشد.

او همچنین به مخاطراتی که در این منطقه امنیت گردشگران را تهدید می‌کند، اشاره کرده و افزوده بود:

مفقود شدن، گرفتار شدن در طوفان‌های کویری و یا زمین‌های نامناسب و صعب‌العبور از جمله مخاطرات سفر به مناطق حساس لوت است، ضمن این که کویر لوت در رصد اطلاعاتی نیروهای نظامی و امنیتی قرار داشته و عدم هماهنگی برای ورود به مناطق کویری (جز محدوده سبز) می‌تواند موجب بروز مشکل برای کسانی شود که مقررات ورود به کویر را نادیده گرفته‌اند.

ورود به هر نقطه، خارج از حریم سبز در لوت، مجوز می‌خواهد. کاری هم با کد ناجا نداریم، این ضوابط با نگاه میراث جهانی تعیین شده که ممکن است با نگاه‌های امنیتی هم‌پوشانی داشته باشد.

از طرفی «محمد جهانشاهی» معاون گردشگری استان کرمان، درباره اتفاقات و سیاست‌های انحصاری این استان در راستای محدود کردن ورود و خروج به کویر لوت که میان سه استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان گفت:

بحث ما فقط درباره حوزه استحفاظی کرمان است، از این نظر که بیشتر عارضه‌های طبیعی مثل کلوت‌ها، ریگ یلان، تپه‌های ماسه‌ای، گندم بریان، بخش زیادی از رودخانه شور در کرمان واقع شده است، منتهی این تصمیم به منزله‌ی ممنوع کردن ورود تورها به لوت نیست، بحث ما فقط تورهای غیرمجاز است، وگرنه براساس زون‌بندی انجام شده ورود مردم به برخی مناطق، مشخصا حریم سبز، آزاد است، هرچند که تصمیم به سامان‌دهی ترددها در این منطقه نیز گرفته‌ایم.

جهانشاهی این تصمیمِ استان کرمان را ناشی از حساسیت لوت از نظر حفاظت از میراث طبیعی و محیط زیست و همچنین تامین امنیت مراجعان دانست و افزود:

دو کیلومتر از دو طرف جاده نهبندان- شهداد در لوت شمالی، حریم سبز است که تردد در آن آزاد است، ولی هر کاری هم در این منطقه نمی‌توان انجام داد، آیین‌نامه‌ها و تابلوهایی هم گذاشته‌ایم که مسافران طبق آن رفتار کنند.

وی افزود که در گذشته کارگاه راه‌سازی به نام کمپ شماره یک جهاد نصر در حاشیه این جاده بود که به یک فرد بومی واگذار شده تا آن را به فضایی خدماتی تبدیل کند تا مردم از سرویس بهداشتی و یا رستوران بهره‌مند شوند. در پارکینگ لوت نیز که نقطه تمرکز جمعیت است، به کمک مردم محلی وسایل مورد نیاز مردم برای تفریح مثل ماشین‌های آفرود و موتور مستقر می‌شود تا از پراکندگی ورود وسایل نقلیه به داخل کویر جلوگیری شود.

وی سپس به برخی اقدامات انجام شده برای سامان‌دهی ورود مسافران به لوت اشاره کرد و افزود:

سامان‌دهی تورهای آفرود از جمله این برنامه‌ها بوده که با مشارکت کمیته آفرود انجمن راهنمایان استان کرمان اتفاق افتاده، ‌ما راننده‌های حرفه‌ای را که به استان و مخصوصا لوت آشنا هستند شناسایی کرده‌ایم که اکنون در مرحله استعلام هستند تا در ادامه به عنوان راهنمای حرفه ای آفرود با حفظ ضوابط، مجوز دریافت کنند.

او ادامه داد: نصب جی‌پی اس روی ماشین‌های آفرود که وارد این منطقه می‌شوند، مرحله بعدی این طرح است تا تورهایی که به عمق لوت وارد می‌شوند فقط در مناطق مشخص شده ترد کنند، این اقدام در راستای حفاظت از میراث طبیعی جهانی، تامین امنیت مسافران و مدیریت رفت و آمدها در مناطق حساس لوت است.

جهانشاهی افزود: از سال گذشته برگزاری دوره‌های آموزشی اکوتوریسم نیز در استان کرمان آغاز شده و ۳۰ راهنما که راننده هم هستند در این دوره‌ها آموزش دیده‌اند.

تورهای آفرود در لوت ساماندهی می‌شود. رالی‌ها به خارج لوت هدایت می‌شود. ورود تورهای فاقد مجوز و بدون راهنمای کارت ممنوع می‌شود.

او درباره نحوه دسترسی به این امکانات توسط گردشگرانی که خارج از تور به این استان و لوت سفر می‌کنند، گفت:

این امکانات و خدمات را باید از آژانس خریداری کنند، آن ها در قالب تورهایی عرضه می‌شود که آژانس‌های کرمان و البته تعدادی از آژانس‌های تهران در دسترس مردم قرار می‌دهند. ضمن این‌که این امکانات به خاج از حریم سبز مربوط می‌شود که به مجوز ورود نیاز دارد.

وی با تاکید بر لزوم ساماندهی رفت و آمد تورها به بیابان لوت، بیان کرد: در چند سال اخیر تورهایی بودند که بی‌جهت مسیرهایی را در بخش ناشناخته لوت ایجاد کرده‌اند و عامل رفت و آمد سایر تورها با همراهی راهنماها و افراد ناشناخته به مناطق حساس نیز شده‌اند، وقتی رفت‌وآمد بیشتر می‌شود، طبیعی است که ما هم وارد عمل شویم و منطقه را کنترل کنیم تا آسیب کمتری به این اثر جهانی وارد شود.

جهانشاهی درباره نحوه گرفتن مجوز برای ورود به حریم حساس و سبز لوت نیز توضیح داد:‌

ما دو تیپ مجوز داریم؛ یکی برای تورهایی که در «حریم سبز» اجرا می‌شود که مجوزها را اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در کمتر از یک روز صادر می‌کند و سختگیری در این بخش صرفا برای نظام‌مند کردن تورها و استفاده از راهنمای کارت دار است تا تورهای لوت با کیفیت خوب و با کمترین آسیب برگزار شود. مجوز دیگر برای سفرهای گروهی به مناطقی خارج از منطقه سبز است که ضوابط خاص‌تری دارد و متقاضی باید مسیر GPS شده، تعداد ماشین، تعداد نفرات و اگر مسافران خارجی هستند مشخصات آن‌ها را به همراه معرفی راهنمای کارت‌دار که منطقه را بلد باشد، از سوی یک آژانس معتبر به اداره ما در کرمان ارائه دهد که ما این درخواست را به کمیسیون امنیت بیابان لوت که در استانداری تشکیل شده، می‌فرستیم تا از آن طریق، هماهنگ شود و در نهایت مجوز از پایگاه میراث جهانی لوت تحویل داده می‌شود. این فرایند نهایت یک هفته تا ۱۰ روز طول می‌کشد.

جهانشاهی سپس با اشاره به رشد ۲۰ درصدی ورود گردشگران خارجی به استان کرمان و به دنبال آن افزایش ۳۵ تا ۴۵ درصدی بازدید از شهداد (منقه کلوت‌ها در لوت) که آن را به پربازدیدترین جاذبه گردشگری این استان تبدیل کرده یادآور شد:

لوت مناطق حساس زیادی دارد، ما هم نمی‌خواهیم ورود به آن را ممنوع کنیم، فقط می‌خواهیم سامان‌دهی انجام دهیم تا با رشد جمعیتی که در حال اتفاق است، مشکلی پیش نیاید.

جهانشاهی در پایان به سامان‌دهی مرحله به مرحله لوت اشاره کرد و گفت:

نیروی انتظامی همیشه در این منطقه همراه ما بوده. زمانی که اولترا ماراتن در لوت برگزار شد و شرکت‌کنندگانی از خارج کشور در این مسابقه حضور داشتند، همین دوستان بودند که ما را در اجرای بهتر این ماراتن کمک کردند.