گنجینه ناقص خانه های تاریخی ایران
«خانه تاریخی نائل» یکی از بناهای ارزشمند دوره صفوی در اصفهان است که در شامگاه پنجشنبه ۲ آذر ۹۶ توسط عده‌ای ناشناس تخریب شد.
مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی تأکید کرد که خانه تاریخی تخریب شده نائل یک بنای کاملا منحصر به فرد است که می‌توانست به عنوان «خانه ایرانی» به یونسکو معرفی شود.
«فرهاد نظری» مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرد:
متأسفانه تخریب این اثر باعث شد گنجینه آثار و خانه‌های تاریخی ایران دچار نقص شود.
همان طور که تخریب آثار فاخری مانند «حمام خسروآقا» در اصفهان این نقیصه را به وجود آورد و جبران‌ناپذیر است.
او به یادداشت مرحوم «باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی» (از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی) بعد از تخریب حمام خسروآقا مبنی بر اینکه «چنین اتفاقات ناگواری صلاحیت ما را در حفاظت از میراث فرهنگی زیر سوال می‌برد» اشاره کرد و افزود:
ارزش این خانه هم‌طراز با حمام «خسروآقا» در اصفهان بود؛ به‌اندازه‌ای که پروفسور پوپ نیز نسبت به آن اهمیت خاصی قائل بود.
نظری تأکید کرد:
معتقدم اگر حمام خسروآقا و خانه تاریخی نائل به صورت کامل بازسازی نشوند، به‌نظر می‌رسد صلاحیت میراث فرهنگی در اصفهان باید زیر سوال برود.
او همچنین با اشاره به ثبت این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۵۴ و به شماره ۱۱۰۲، درباره تاریخچه خانه حاج سید‌جواد نائل تصریح کرد:
این بنای تاریخی جزو نخستین خانه‌های تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی در کشور بود.
بر اساس آنچه در پرونده ثبتی این بنا وجود دارد؛ ساخت این خانه به دوره «اوزون حسن» یکی از ترکمانان مغول و فرمانروای دوره آق‌قویونلوها برمی‌گردد و بر اساس اسناد و مدارک موجود ساخت خانه متعلق به دوره قبل از صفوی است.
حتی در پرونده آن نیز نوشته شده این خانه مورد توجه خاص پرفسور آرتور اپهام پوپ - ایران‌شناس و مؤسس انجمن انجمن فرهنگی ایران و آمریکا در اواخر دوره پهلوی بوده که نشان می‌دهد آن یک بنای منحصربهفرد است.
مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصریح کرد:
ظاهرا در زمان فرمانروایی «اوزون حسن» یک تاجر مصری به اصفهان می‌آید و این خانه را زیر نظر یک معمار سنتی اصفهانی بنا می‌کند و در کنار آن نیز مسجدی را که امروز به «مسجد مصری» معروف است؛ می‌سازد.
او با اشاره به اینکه حدود ۲۰۰ سال پیش این خانه در اختیار خاندان نائل قرار می‌گیرد، ادامه داد:
بنابراین امروز این بنای تاریخی به نام «حاج سید جواد نائل» معروف است که پدرش از هنرمندان نقاش دوره قاجار یعنی «سید محمد نائل» بود و همچنین پدربزرگش سید محمد ابراهیم معروف به «حاتم طائی» در اصفهان بود.
با توجه به این خصوصیات علاوه بر ارزش قدمت بنا و معماری و تزیینات آن، ارزش تاریخی و شئون حضور یک هنرمند در دوره قاجار نیز به این بنای تاریخی اضافه می‌شود.
نظری مقرنس‌ها، طراحی‌ها، طاق چشمه‌ها و تذهیب به کار رفته در این بنا را یکی از تزیینات منحصربهفرد این بنا دانست و خاطرنشان کرد:
سالن آیینه‌کاری در این بنا و یک نقل‌دان گچ‌بری مجوف به سبک «عالی قاپو» برای انعکاس صدا نیز در آن وجود داشت.
ظاهرا بنا یک حمام قدیمی نیز داشته که از زمان ثبت بنا، آثار «گاوچاه» آن در خانه بوده است.
تزیینات داخلی خانه تاریخی نائل
او با اشاره به تأکیدی که در زمان ثبت این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی شده بود؛ افزود:
در انتهای گزارش ثبتی این خانه نوشته شده این بنا از نظر هنری عالی و دارای عملکرد و استحکام خوبی است. اما به تعمیر نیاز دارد. اگر به آن رسیدگی شود در زمره بهترین بناهای تاریخی است.
مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیان کرد:
سال گذشته در ۱۰ عنوانی که سازمان میراث فرهنگی برای فهرست موقت به یونسکو پیشنهاد کرد تا در صورت تأیید در سال‌های بعد در فهرست میراث جهانی به ثبت برسند؛ عنوان «خانه ایرانی» نیز قرار داده شده بود و از قضا این بنا یک نمونه بسیار خوب از خانه‌های ایرانی است.
دیدگاه