روزشمار ۲ آذر؛ خروج نیروهای انگلیسی از خلیج فارس، پس از سال‌ها استعمار در خاورمیانه
«خلیج فارس» در طی تاریخ، سرزمینی برای حضور و استقرار نیروهای استعمارگر بیگانه بوده که در ۲ آذرماه سال ۱۳۴۹ خورشیدی، شاهد خروج نیروهای انگلستان از خاکش بوده است.
انگلستان که از آن به استعمارگر پیر یاد می‌شود، از گذشته‌های دور و در قرون مختلف، منطقه خلیج فارس را همواره مورد تاخت و تاز و غارت خود به‌واسطه‌ی سیاست‌های استکبارانه‌اش، قرار داده است. جالب است بدانید که سابقه‌ی حضور این استعمارگر پیر در خاورمیانه و خلیج فارس، به اوایل قرن ۱۹ میلادی بازمی‌گردد. درست زمانی که ایران با روسیه در جنگ به‌سر می‌برد، دولت وقت انگلستان به بهانه‌ی مبارزه با دزدان دریایی وارد سواحل جنوبی خلیج فارس شده و با حاکمان محلی، قرارداد تحت‌الحمایگی امضا کرد. البته در دورانی قبل‌تر مانند دوران حکومت صفویان، ایرانیان شاهد حضور انگلیسی‌ها در خاک خود بوده‌اند، ولی در آن زمان قدرت مرکزی ایران به‌گونه‌ای بود که این بیگانگان تنها توانستند به تجارت مشغول شوند.
مقاله‌های مرتبط:
این روند تنها تا دوران حکومت قاجاریان ادامه داشت؛ چراکه در این زمان به‌علت تضعیف شدن قدرت ایران که به‌دلیل وقوع جنگ با روسیه، چنین شده بود، انگلستان توانست سیاست‌های تفرقه‌انگیز خود را در منطقه جاری سازد و سلطه‌ی کامل خود بر خاورمیانه و خلیج فارس را عملی سازد. شیخ‌نشین‌های قطر، دبی، بحرین و ... تحت سلطه‌ی انگلستان درآمده و به تضعیف بیشتر ایران و عثمانی پرداخت. ایجاد جنگ و نزاع در این سرزمین‌ها از راهکار‌های این سیاس پیر بود.
حال سوال اینجا است که چرا انگلستان به بودن و قدرت یافتن در خلیج فارس اهتمام می‌ورزید؟
اهمیت اقتصادی، استفاده از خلیج فارس در کنترل هندوستان و نفت، از مهم‌ترین دلایل حضور سیاسی و نظامی انگلستان در این منطقه بود.
اما از آنجا که هر آغازی پایانی دارد، این مسئله در مورد روباه پیر انگلستان، نیز به‌وقوع پیوست؛ چراکه هرچند در فاصله‌ی جنگ جهانی اول و دوم، انگلستان توانست موقعیت مناسبی در خلیج فارس به‌دست آورد و صحنه‌گردان اصلی سیاست خلیج فارس و خاورمیانه محسوب شود، ولی پس از وقوع جنگ جهانی دوم، ورق برگشت و انگلستان دیگر قدرت سیاسی و نظامی اول جهان و منطقه نبود. بنابراین این کشور مجبور شد پس از سده‌های متمادی حضور در خاک خاورمیانه و منطقه‌ی خلیج فارس، خارج شود. شروع جنگ جهانی دوم، ایجاد تحولات و تغییرات در عرصه‌ی روابط بین‌المللی، به‌وجود آمدن قدرت‌های سیاسی جدید، شکل‌گیری قیام‌های متعدد در برابر استکباران و خواست ملت‌ها و سرزمین‌های تحت اشغال برای یافت استقلال و نیز اعتراض‌ها و شورش‌هایی که به موضوع استعمار علنی و استبدادانه علیه سایر ملت‌ها صورت می‌گرفت، همگی باعث شد تا انگلستان دست از سیاست‌های استعمارگونه‌ی خود در خلیج فارس بردارد و نیروهای خود را که در مناطق مختلفی از جهان حضور داشتند، خارج سازد. هرچند این دولت از این مناطق تحت سلطه و استعمار خارج می‌شد و به آن‌ها اجازه می‌داد از حکومتی خودمختار و مستقل بهره‌مند شوند، ولی به وضوح ردپایی از خود به‌جای می‌گذاشت.
این در حالی است که این دولت، در مورد خلیج فارس با سبک دیگری وارد عمل شد؛ چراکه آمریکا به‌جای انگلستان وارد عرصه شده و در واقع جایگزینی برای انگلستان محسوب می‌شد و از طرفی نیز بحرین با دخالت‌های سیاسی و تحریک‌های این دولت مستبد، خواهان جدایی از ایران شده بود. انگلستان طبق روشی به کار گرفته بود، کاملا هوشمندانه و مدبرانه عمل می‌کرد. در این زمان ایران در حال مذاکره در مورد جزایر سه‌گانه‌ی ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ بود و در این راستا پیشنهادها و راهکارهایی از جمله غیر نظامی کردن جزایر و حتی در برخی موارد، اجاره کردن این جزایر برای مدتی طولانی، مطرح شده و مورد بررسی قرار می‌گرفت. مسئولان وقت ایران نیز تمام فکر و استراتژی را بر مذاکره در حول این مسائل قرار داده بود. به همین دلیل انگلستان فرصت را غنیمت شمرده و روز ۲۲ نوامبر سال ۱۹۷۰ میلادی را بهترین زمان برای خروج از خلیج فارس و منطقه‌ی خاورمیانه دید و طی برنامه‌ای کاملا از پیش تعیین‌شده، این خروج را عملی کرد. این در حالی بود که این کشور، ایران را با مشکلات مرزی ایجاد شده و نیز اختلافاتی که با اعراب داشت، تنها گذاشت و از صحنه خارج شد.
بازی شطرنجی که به یمن بازیگر زیرکی همچون انگلستان، منجر به جدایی بخشی از خاک ایران شد. طی این اقدام انگلستان، سازمان ملل وارد صحنه شده و با دخالت در این امر و نیز برپایی همه‌پرسی مردم بحرین جهت استقلال از ایران که در ۱۵ اوت ۱۹۷۱ میلادی به‌وقوع پیوست، بحرین از خاک ایران جدا و به‌عنوان سرزمینی مستقل اعلام هویت کرد. انگلستان هنگامی که دیگر قدرت اول سیاسی و نظامی جهان پس از جنگ جهانی دوم محسوب نمی‌شد، راهکار را در خروج از خلیج فارس یافت و ضمن عملی کردن این مهم، دست به شیطنت زد و با ایجاد بستری مناسب جهت خارج شدن بحرین از خاک ایران، هزینه‌ی خروجش را این‌گونه تامین کرد.
دیدگاه