- chevron_right کجارو
- chevron_right مجله گردشگری
- chevron_right اخبار
- chevron_right جاذبهها
- chevron_right راهنمای سفر
- افزودن مکان
مشهد با برخورداری از جاذبههای ارزشمند مذهبی، تاریخی و تفریحی، سالانه میزبان تعداد زیادی از گردشگران است. چشمه گیلاس یکی از مقاصد تفریحی و جاهای دیدنی این شهر به شمار میرود که در کنار زیبایی، از ویژگی منحصربهفردی نیز برخوردار است. این چشمه دارای قدمتی کهن است و بهدلیل موقعیت جغرافیاییاش، همیشه مملو از آب بوده و هرگز خشک و بدون آب نمیشود. با کجارو همراه باشید و بیشتر درباره چشمه گیلاس بخوانید.
چشمه گیلاس از جاذبه های گردشگری مشهد به حساب میآید و در فاصله حدودا ۵۰ کیلومتری از بخش شمالی شهر مشهد، در ۲۵ کیلومتری از چناران و در روستایی به نام روستای چشمه گیلاس قرار دارد. این روستا که امروزه بهعنوان یکی از نواحی تماشایی و باصفا در جلگه توس به شمار میرود، از توابع دهستان بیزکی بخش گلبهار است و یکی از مناطق ییلاقی شهرستان چناران محسوب میشود. برای دسترسی به این روستا در مسیر مشهد به قوچان پیش برانید. حوالی منطقه گلمکان، در سمت راست جاده، روستای چشمه گیلاس قرار دارد.
موقعیت چشمه گیلاس روی نقشه
این چشمه تاریخی که از جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی به شمار میآید، بیش از هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارد و برخوردار از عمقی بین چهار تا پنج متر است. میزان آبدهی آن نیز ۲۳۰ لیتر در ثانیه برآورد میشود و کارشناسان آن را در گروه چشمههای کارستی (آهکی) قرار دادهاند. این چشمه در پیرامون خود حوضچه و دریاچههای کوچکی را ایجاد کرده است. همچنین فضای اطراف آن بهدلیل بهرهمندی از آبوهوایی خنک، باصفا و پاک به مکانی محبوب و دوستداشتنی برای دوستداران طبیعت و گردشگران در ایام سال بهویژه در تابستان است.
عکس از سایت مشهدرو (عکاس: نامشخص)
به نظر میرسد امیرعلی شیرنوایی در دوران حکومت تیموریان تلاش کرد تا آب این چشمه را به شهر مشهد جاری سازد؛ اما موفق نشد و اقدام وی نیمهتمام ماند. سرانجام در پی این اقدام و در دوران حکومت صفویان، شاه عباس صفوی در سالهای ۱۰۱۶ تا ۱۰۲۳ هجری قمری موفق شد آب این چشمه را به مشهد رساند و با گذارندن از میان خیابان شهر، از بین صحن عتیق حرم امام رضا (ع) عبور دهد. البته آب این چشمه امروزه در شهر مشهد جاری نیست.
«گلسب»، نام قدیمی چشمه گیلاس است. بهدلیل قرارگیری آن در محل اختلاف سطح دو جلگه توس و مشهد در کنار وضعیت منحصربهفرد و ویژهی ارتفاعات مجاور این جاذبه زیبای طبیعی، دارای مخزنی پرآب در بخش شمالی چشمه است.
در مورد وجه تسمیه این چشمه به گلسب، روایاتی جالب برسر زبانها است. در متون تاریخی آمده است که این چشمه رابطهای مستقیم با مرگ یزدگرد داشت. گویا یزدگرد، پدر بهرام گور که در آن روزگار به «بزه کار» شهرت داشته است، در کنار چشمه با برخورد لگد اسب از پای درمیآید و جان میسپارد. احتمالا همین مسئله باعث میشود چشمه گیلاس به چشمه گلسب شهرت یابد.
در «صاحب مطلع الشمس» شواهدی مبتنی بر عبور چشمه گیلاس از شهر توس ثبت شده است. به نظر میرسد فردوسی در زمان حیات خویش در تلاش بوده است آب چشمه را به شهر توس برساند که متاسفانه موفق به این امر نمیشود. اما پس از مرگ این شاعر بزرگ، دخترش برای برآورده ساختن رویای پدرش دست به کار میشود. وی آب چشمه را به شهر توس جاری میسازد و آن را وقف عام میکند.
متاسفانه در دوران اخیر نگرانیهایی در باب نابودی این چشمهی تاریخی و زیبا ایجاد شده است که همت بیشتر مردم و مسئولان را میطلبد. این مسئله بهدلیل استفاده غیر اصولی و بیش از اندازهی منابع زیرزمینی، کاهش مقدار بارندگی در طول سال و منتقل کردن آبهای دشت چناران برای مصرف مردم و متاسفانه عدم اتخاذ راهکاری مناسب جهت جبران این میزان برداشت آب و عوامل دیگری اتفاق افتاده است.
با این همه طبیعت و فضای اطراف چشمه گیلاس بهدلیل زیبایی چشمنواز، این مکان را به یکی از جاذبههای گردشگری طبیعی محبوب تبدیل ساخته است که بدون پرداخت هزینه و بهراحتی میتوان به آن دسترسی داشت. بهترین زمان بازدید از چشمه گیلاس، فصل تابستان به شمار میرود.
نویسنده: محبوبه حسنی