ویتنام ناگزیر به ایجاد ارتباط میان چین و آمریکا است

جنگ تمام عیار بین ویتنام و ایالات متحده، بالغ بر ۱۰ سال به طول انجامید. این درحالی است که تنش بین این کشور با همسایه‌ی شمالی خود کشور چین، هزاران سال است که ادامه دارد. این درگیری‌ها از سال ۱۹۷۹ که بین حکومت چین و این کشور، جنگی مرزی و خونین اتفاق افتاد و تا درگیری‌های اخیر در دریای چین جنوبی ادامه داشت، شدت بیشتری به خود گرفته است.

اگر جغرافیا سرنوشت هر ملتی است، آن‌گاه تقدیر ویتنام این بوده که در چانه‌زنی با پکن و ایجاد رابطه میان ابرقدرت‌های جهان به یک متخصص تبدیل شود. بنابراین در حالی که سایر کشورهای جهان با اقدامات محکم چین در اقیانوس آرام دست به گریبان هستند، ویتنامی‌ها به عنوان میزبان مجمع همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام، دنبال ارائه‌ی راهکاری برای حل این مسئله هستند.

«ژنرال لوان کوانگ» (Le Van Cuong)، مدیر بازنشسته‌ی موسسه‌ی مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجه‌ی ویتنام گفته است:

من قصد دارم به تمام دنیا، به‌ویژه به ایالات متحده‌ی آمریکا توصیه کنم که باید مراقب چین باشند.

ژنرال کوانگ، همانند هر سرباز متعهد کمونیستی، به جزئیات سخنرانی رهبران با دقت توجه کرده و خاطرنشان می‌کند که «شی جین‌پینگ» (Xi Jinping) رییس جمهور چین، ماه گذشته در یک سخنرانی طولانی، ۲۶ مرتبه به وضعیت کشور خود به عنوان یک «قدرت بزرگ» یا «قدرت قوی»، اشاره کرده است.

ژنرال کوانگ گفت:

جاه طلبی‌های شی جین‌پیگ برای همه‌ی جهانیان خطرناک است. چین از پول و سرمایه‌ی خود برای خرید بسیاری از رهبران استفاده می‌کند، اما هیچ یک از کشورهایی که متحدان نزدیک چین هستند، مانند کره‌ی شمالی، پاکستان یا کامبوج، خوب عمل نکرده‌اند. از طرف دیگر کشورهایی که رابطه‌ی نزدیکی با آمریکا دارند بسیار بهتر عمل کرده‌اند. اینجا است که باید بپرسیم چرا شرایط این‌گونه رقم خورده است؟

در حالی که کشورهای آسیای جنوب شرقی به‌ خوبی می‌دانند که زیر سایه‌ی چین قرار گرفته‌اند، ویتنام نگران بی‌توجهی‌های آمریکا است.

جالب است بدانید که آمریکا به بهانه‌ی متنوقف کردن کمونیسم، بار دیگر نیروهای خود را به هندوچین (منطقه‌ای در جنوب شرقی آسیا و شامل کشورهای ویتنام، کامبوج، لائوس، سنگاپور، میانمار، تایلند و بخشی از مالزی) فرستاده است؛ این در حالی است که در جای دیگری از آسیا از دیکتاتورها حمایت و پشتیبانی می‌کند. اما در این میان چشم‌اندازهای امنیتی آمریکا نیز توانسته است محیطی پایدار و ثابت را ایجاد کند تا در آن اقتصادهای منطقه‌ای گسترش یابد.

در حال حاضر، تصمیم دونالد ترامپ این است که آمریکا را از پیمان تجارت متعاهد «Trans-Pacific»، خارج سازد. پیمانی که ۱۱ اقتصاد دیگر را جایگزین نظام اقتصادی چین کرده است. این تصمیم ترامپ، احساس آسیب‌پذیر بودن را در دولت‌مردان ویتنام ایجاد کرده است.

«نگوین» (Nguyen Ngoc Anh)، استاد دانشگاه تجارت خارجی در «هانوی» (Hanoi)، پایتخت ویتنام گفته است:

به عنوان یک ویتنامی، ما همیشه تلاش می‌کنیم تا راهی برای متعادل کردن قدرت چین پیدا کنیم. برای ما پیمان تجارت متعهدها، صرفا یک مسئله‌ی اقتصادی نیست؛ بلکه این مسئله به ژئوپولیتیک و مسائل اجتماعی ما نیز مربوط می‌شود.

همچنین وی در گفت‌وگوی خود خاطرنشان کرده است که لیبرال‌های محلی مایل به قراردادهای تجاری بوده و از آن حمایت می‌کنند، چراکه با این مسئله ویتنام مجبور می‌شود از استانداردهای مسئولیت‌پذیری بین‌المللی کار و دولت، که هانوی امکان اجرای آن‌ها را ندارد، پیروی کند.

در حالی که ۱۱ عضو موافق ادامه دادن فعالیت خود بدون حضور آمریکا هستند، واشنگتن بدون توجه به موضوع دیگر اعضا و به پیروی از سخنان دونالد ترامپ در جریان روز نخست نشست اَپِک، اظهار نظراتی داشته که باعث نگرانی برخی دولت‌ها نسبت به پشتیبانی تمام و کمال از چین شده است. این دولت‌ها فکر می‌کنند خروجی معاملات مالی آن‌ها تضمین قطعی برای کارگران‌شان ندارد.

خانم آن که در زمینه‌ی اقتصاد اتحاد جماهیر شوروی و چک‌اسلواکی مطالعات داشته، گفته است:

ما و چین، هر دو کشورهای کمونیستی هستیم، ولی ویتنام نمی‌خواهد همان مسیر چین را ادامه دهد. محوریت مسیر ما، روش غربی است.

در حالی که آمریکا بزرگ‌ترین بازار برای صادرات محصولات ویتنامی به‌شمار می‌رود، چین بزرگترین شریک تجاری این کشور است. هنوز هم ویتنام مبادلات تجاری قابل توجهی با همسایه‌ی قدرتمند خود دارید و از همین رو اقتصاددانان ویتنامی نگران این موضوع هستند که چین عادلانه رفتار نکند.

لی دانگ دان، یکی از اقتصاددانان مشهور ویتنامی به کمیته‌ی احزاب کمونیستی این کشور گفته است:

چین یکی از معدود کشورهای جهان است که در بسیار از موارد، قوانین بین‌المللی را رعایت نمی‌کند.

سال گذشته زمانی که چین رای دادگاه نسبت به خروج این کشور از محکمه را نادیده گرفت، این ویتنام بود که احساس خطر کرد. ویتنام و چهار کشور دیگر مدعی شده بودند که آبراهه‌هایی که چین از آنها بهره‌برداری می‌کند به آنها تعلق دارد.

بزرگنمایی درباره‌ی انزجار ویتنام نسبت به چین کار دشواری است. در کشوری که معمولا اعتراضات عمومی به ندرت رخ می‌دهد، اندک تظاهراتی که در مقیاس بزرگ طی سال‌های ایخر در ویتنام برگزار شده علیه چین بوده است.

اما همین نفرت ملی رهبر ویتنام را در یک الزام قرار داده است. بی‌شک نمی‌توان قدرت رشد اقتصادی چین را نادیده گرفت. برای بسیار از اعضای اپک، چین به عنوان شریک تجاری شماره یک شناخته می‌شود. چین در بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها و پروژه‌های مالی مانند جاده‌ها، راه‌آهن، سدها، فرودگاه و ساختمان‌های دولتی بلندمرتبه نقش بسزایی دارد و به عنوان پیشرو در اقتصاد منطقه‌ای شناخته می‌شود.

کامبوج و لائوس از حامیان سرسخت پکن هستند. تایلند نیز به تقاضای مخالفان چین پاسخ منفی داده است و از آن‌ها خواسته تا از نظر خود برگردند. حتی به نظر می‌رسد فیلیپین نیز برخلاف این موضوع که کرسی خود در مجمع دریای چین جنوبی را از دست داده، دست از مخالفت خود کشیده است.

سال گذشته، دوترته، رییس جمهور فیلیپین با نادیده گرفتن قدرت نظامی و اثرات اقتصادی آمریکا در منطقه اعلام کرده بود که چین بهترین و وفادارترین دوست این کشور است. او تاکنون میلیاردها دلار سرمایه را برای زیرساخت‌های فیلیپین از چین دریافت کرده است.

تانگ سیو مون، مدیر مرکز جنوب شرقی آسیا در موسسه‌ی Iseas-Yusof Ishak در سنگاپور گفته است:

در قرن اخیر آمریکا از نقش موثر چین غافل شده است.

ویتنام بیش از هر کشور دیگری از برقراری ارتباط میان دو ابرقدرت، یعنی چین و آمریکا استفاده می‌کند. دو ابرقدرتی که نیمی از قرن اخیر را با آنها در جنگ سپری کرده است. طی دهه‌ها ۸۰ و ۹۰ میلادی، سرزمینی را در دریای چین جنوبی تسخیر کرده است که ویتنام مدعی است کنترل آن در اختیار هانوی بوده است.

در حالی که آمریکا گارد ساحلی ویتنام را با قایق‌های جدید گشت‌زنی تقویت کرده است، فشارهای چین از طرف دیگر همچنان ادامه دارد. در سال جاری، یک کمپانی اسپانیایی حق برداشت نفت از منابع نفتی سواحل ویتنام را دریافت کرده است. اما چین مدعی شده است که بخشی از آب‌های این منطقه به آن‌ها تعلق دارد.

سال ۲۰۱۴، با نصب یک سکوی استخراج نفت در دانانگ، محلی که ترامپ برای حضور در نشست اپک در آنجا حاضر شده است، با اجبار به هانوی اعلام کرده که آب‌های این منطقه در اختیار آن‌ها است.

وو وان تائو، یکی از وب‌لاگ‌نویسان سیاسی مشهور گفته است:

همسایگی با چین به عنوان کشوری که جاه‌طلبانه به دنبال تبدیل شدن به قدرتمندترین کشور دنیا است، کار ساده‌ای نیست. ویتنام برای دوری از این آتش، باید از مناطقی که به این کشور تعلق دارد فاصله بگیرد.

زمان جنگ چین و ویتنام، دوک ۱۷ ساله بوده است، اما درس‌های بزرگی که از آن زمان فراگرفته امروز در اختیار گارد امنیتی هانوی قرار می‌گیرد.

دوک گفته است:

ما نمی‌توانیم به چین اعتماد کنیم. آن‌ها از دیرباز دشمن ما بوده‌اند و هیچ امیدی به تغییر نیست.