ساختمان های گمشده لندن؛ بازماندههای حملات هوایی علیه شهر
وقوع جنگ یکی از ناخوشایندترین رویدادهایی است که ممکن است برای هر کشوری رخ دهد و آثار آن دوران ممکن است حتی سالها بعد هم همچنان مشاهده شوند.
مقاله مرتبط:
در میان رویدادهای گوناگونی که معمولا با قربانی شدن انسانهای بسیاری همراه است، جنگ جایگاهی خاص دارد. در بلایای طبیعی شاید بشر نتواند به موقع جلوی خسارت و نیز مرگ و میر انسانها را بگیرد، اما جنگ پدیدهای است خود ساخته که تنها در جهت منافع قشری خاص حرکت کرده و اغلب با نابودی بیگناهان و افراد غیر نظامی همراه است.
جنگ جهانی دوم مثالی در خور توجه است که طبق برآوردهای موجود باعث مرگ دستکم هفتاد میلیون انسان شده است. همین مسئله نشان میدهد که این بلای خانمانسوز یکی از خونینبارترین حوادث کره زمین را رقم زده است. جالب آن که در خلال این مدت نزدیک به صد میلیون نفر از ۳۰ کشور درگیر آن بوده و در میادین نبرد رو در روی هم قرار گرفتند و خسارات سنگینی به طرفین آن وارد شد. اما در کنار تلفات جانی، زیرساختها و اماکن مسکونی، تجاری و نظامی بسیاری نیز در این بین از بین رفته و با خاک یکسان شدند؛ ساختمانهایی که در طی سالیان پس از جنگ رفته رفته ترمیم شده یا جای خود را به بناهای نوساز دادند.
اما گاهی بد نیست به پشت سر نگاه کنیم و ببینیم این جنگ چه بر سر تمدن بشر آورد. این مسئله، الهامبخش دو عکاس خوشفکر بریتانیایی بوده تا در قالب یک پروژهی عکاسی متفاوت، گشتی در شهر لندن زده و نگاهی به بقایای ساختمانهایی داشته باشند که در خلال یکی از بزرگترین حملات هوایی علیه این شهر از بین رفتند. ساختمانهایی که در صفحات تاریخ گم شدند و دیگر نام و نشانی از آنها نمانده است. در این مجال با این دو عکاس همراه خواهیم شد تا از هدف آنها از این پروژه و دستاوردهایشان مطلع شویم.
همه چیز از وقوع حملهی هوایی شدید، برنامهریزی شده و مخرب شروع شد؛ بهطوری که باید گفت هفتم سپتامبر سال ۱۹۴۰، تاریخی مهم در پیشینهی تاریخی شهر لندن را به خود اختصاص داده که به این سادگی قابل فراموش شدن نیست.
در بعداز ظهر روز یکشبنه، صدها بمب افکن کشور آلمان برفراز این شهر و دیگر نقاط بریتانیا پدیدار شدند و شروع به بمباران شهر کردند. این حمله که بهمدت ۵۷ شب متوالی (از ۷ سپتامبر سال ۱۹۴۰ تا ۱۰ ماه می سال ۱۹۴۱) ادامه داشت، باعث ایجاد موجی از ترس و وحشت در میان ساکنان این شهر شد. این حمله که بهعنوان یکی از بزرگترین حملات هوایی علیه این شهر و نیز کشور انگلستان در یادها باقی مانده است، با نام «بلیتس» (Blitz) یا «حمله رعدآسا» شناخته میشود.
هدف از این حملات تخریب شهر لندن و بهنوعی به زانو درآوردن کشور انگلستان و بهدنبال آن تسلیم این کشور بود؛ هدفی که به سرانجام نرسیده و آلمان در نهایت مجبور به عقبنشینی شد. هر چند این بمباران با شکست مواجه شده و نتوانست روح و روان انگلیسیها را در هم بشکند، اما در خلال آن نزدیک به یک میلیون ساختمان و منازل مسکونی تخریب شده و تلی از سنگ و آجر برجای گذاشت. همچنین طبق آمارها نزدیک به ۴۰ هزار نفر نیز در جریان این بمباران کشته شدند که نیمی از آنها از ساکنان شهر لندن بودند.
چندین دهه طول کشید تا خسارات این حملات سنگین بازسازی شد؛ اما اثرات این جنگ هنوز هم شاید نه بهشکل خیلی واضح و علنی، اما پنهان و در سایه، در گوشه و کنار شهر لندن قابلمشاهده است. البته شرط پیدا کردن این آثار آشنایی درست با محل قرار گرفتن آنها است؛ یعنی باید بدانید دقیقا بهدنبال چه هستید. این همان کاری است که عکاسان انگلیسی یعنی برادر و خواهری به نام «تام و بث اتکینسون» (Thom and Beth Atkinson) بهدنبال انجام آن بودند. آن دو در واقع قصد ثبت مجموعهای خاص و تأمل برانگیز و بهنوعی نمایشی از ساختمانهای فراموش شدهی شهر لندن را داشتند تا یاد و خاطره آن دوران را از نو زنده کنند.
این پروژه ۶ سال زمان برد؛ در این مدت، این دو، تمام گوشه و کنار شهر را زیر پای گذاشتند و به دقت در جستوجوی هر رد و نشانی از علامت این زخمهای قدیمی بودند که گاهی اوقات بهصورت غیرمنتظره در قالب زمینهای خالی رخ کرده و بعضی وقتها بهصورت شبحوار در قسمت بیرونی ساختمانهای مجاور ظاهر میشدند؛ اثری محو از ساختمانی که زمانی آنجا و در کنار دیگر بناها ایستاده بود.
آنها در مصاحبهای با مجلهی «Fotografia» در مورد پروژهی خود چنین گفتند:
این مجموعه تصاویر در قالب کتابی تحت عنوان «ساختمانهای گمشده» به چاپ رسیده و تمامی تصاویر موجود در کتاب در سالهای اخیر ثبت و ضبط شدهاند. البته پیدا کردن مکان آنها کار چندان سادهای هم نبود؛ چراکه ما باید در خیابانهای شهر به راه افتاده و بر اساس تحقیقات تاریخی انجامشده بهدنبال نشانی از بقایای ساختمانهای تخریب شده میرفتیم. در این راه همیشه هم نمیشد به اطلاعات تاریخی بسنده کرد؛ به همین خاطر ما تصمیم گرفتیم اول تصاویر تمامی آثار بهجا مانده یا زمینهای خالی را ثبت کرده و سپس در مورد هرکدام تحقیقات جامعی را انجام دهیم تا درستی تاریخچه آنها به اثبات برسد.
در مورد بعضی از نخستین تصاویری که ثبت شدند، شاید نتوان عبارت ساختمان گمشده را به کار برد. چراکه آنها در واقع نمایی عجیب از چیزی بودند که زمانی در آنجا رخ داده و اثری محو از بنایی که روزگاری آنجا بوده است. در بیشتر مواقع حدس ما در مورد این مکانها درست از آب در میآمد و حقیقتا آنها توسط بمباران از بین رفته و تخریب شده بودند.
تام در ادامه اضافه میکند که برخی از نقاطی که او و خواهرش قبلا از آنها عکاسی کرده بودند در طول سال بعد کاملا از بین رفتند؛ یعنی جای خالی آنها با ساختمانی دیگر پر شد. همین مسئله باعث ایجاد یک دوگانگی و تناقص خاص و عجیب شد. البته شاید باید گفت که در این مورد خاص جای چندان نگرانی وجود ندارد؛ چون واقعیت این است که از زمان جنگ تاکنون، آنجا حقیقتا چیزی وجود نداشت؛ تنها فضایی خالی که یادآور رخدادی بود که مدتها پیش به وقوع پیوسته بود و اکنون آن جای خالی با بنایی جدید پر شده بود. از نظر تام آنها نه واقعا چیزی به دست آورده و نه حقیقتا چیزی از دست داده بودند؛ چراکه مدتها قبل، آن ساختمانها در خلال جنگ از بین رفته و محو شده بودند و برای بار دوم جای خالی آنها و نیز رد و نشانی که از آنها باقی مانده بود، از پیش چشمشان گم شده بود.
در ادامه توجه شما را به گوشهای از تصاویر ثبت شده توسط این دو عکاس جلب میکنم.
نظر شما در مورد این تصاویر چیست؟ به نظر شما این بازماندههای رویدادی تلخ ارزش ثبت شدن در صفحات تاریخ را دارند؟ خوشحال خواهیم شد شنوندهی نظرات شما عزیزان باشیم.
دیدگاه