بیشترین گیاهان و درختان در معرض انقراض در کدام کشورها قرار دارند؟

یکی از حامیان محیط زیست آمریکایی به نام «جان سی فیلیپس» برای اولین بار در سال ۱۹۳۳، ایده‌ی تهیه‌ی فهرستی از گونه‌های در معرض خطر جهان را مطرح کرد. او پس از تلاش و کوشش فراوان در این زمینه، توانست دو اثر به نام‌های «انقراض و از بین رفتن پستانداران نمیکره‌ی غربی زمین»، نوشته‌ی گلاور آلن در سال ۱۹۴۲ و «انقراض و از بین رفتن پستانداران قاره‌ی کهن»، نوشته‌ی فرانسیس هارپر در سال ۱۹۴۵ را منتشر کند.

این دو کتاب، مقدمه‌ای بر تهیه‌ی «فهرست قرمز» اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) شد. این سازمان در دهه‌ی ۱۹۵۰، با استفاده از روش طبقه‌بندی، اقدام به تهیه‌ی فهرست گونه‌های در معرض خطر زمین کرد. با بزرگ‌تر شدن دامنه‌ی این فهرست، پیچیدگی آن نیز دو چندان شد. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، در سال ۲۰۰۰ یک وب‌سایت اینترنتی برای دسترسی آسان به «فهرست قرمز» این سازمان راه‌اندازی کرد. به یاد داشته باشید که منظور از فهرست قرمز، همان لیست گونه‌های در معرض خطر هستند که نیاز شدید به رسیدگی و مراقبت دارند. در ادامه با ۱۰ کشوری که بیشترین تعداد گونه‌های مختلف گیاهان و درختان در معرض خطر را دارند، آشنا خواهیم شد.

۱۰. مکزیک (۳۸۲ گونه گیاه در معرض خطر)

مکزیک طی چند سال اخیر، گام‌های بزرگی در راستای محافظت از ۳۸۲ گونه‌ی گیاهی در معرض خطر خود برداشته است. با این حال، عواملی مانند ادامه‌ی جنگل‌زدایی‌ها، توسعه‌ی ساختمان‌ها در حوالی جنگل‌ها و تغییرات آب و هوایی، همگی به هرچه بدتر شدن این مشکل دامن زده‌اند. تهدیدهای جدیدتری نظیر پرورش موجودات آبزی، استخراج از معدن و ساخت بناهای مسکونی هر یک به‌نحوی به زیستگاه طبیعی گیاهان تجاوز کرده‌اند. محافظت از گونه‌های مختلف گیاهی مکزیک بسیار مهم است؛ چراکه برخی از آنان بومیِ این کشور بوده و در مکان دیگری یافت نمی‌شوند. با در نظرگیری این موضوع، عدم حراست و مراقبت از این‌گونه‌ها، موجب انقراض آنان در آینده خواهد شد. گونه‌ی خاصی از کاکتوس‌ها نیز در میان گیاهان در معرض خطر شبه‌جزیره‌ی باها کالیفرنیای مکزیک قرار دارند. نمونه‌های سالم و نیز دانه‌های این کاکتوس‌ها به‌طور غیرقانونی در حال خریدوفروش است. از دیگر گیاهان در معرض خطر مکزیک می‌توان به ارکیده‌ها، قارچ‌ها، درختان، درختچه‌ها و گل‌های مختلف اشاره کرد.

۹. هند (۳۸۵ گونه گیاه در معرض خطر)

هند نیز اقداماتی در زمینه‌ی حفظ ۳۸۵ گونه گیاه در معرض خطر خود انجام داده است. در میان این‌گونه‌ها، می‌توان به نخل‌های تالیپات، درختچه‌ها، درخت ماهون مالابور، درخت صندل سرخ و درخت مالاباریکا اشاره کرد. عواملی همچون قطع درختان و نیز تصاحب زمین‌های جنگل در گذشته، موجب بروز چنین عارضه‌ای در زمان حال شده است. دلایل بسیاری برای کاهش گونه‌های مختلف گیاهی هند وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: کشاورزی، نرخ پایین تولید (محصولات کشاورزی)، کشت و برداشت و نیز زه‌کشی کردن مناطق مرطوب به‌منظور کاشت برنج. مطالعات و تحقیقات بسیاری در زمینه‌ی حفظ و ابقای گیاهان و درختان در معرض انقراض هند صورت گرفته است و دانشمندان امیدوارند بتوانند تا حدودی، بر این مشکل فائق آیند.

۸. اندونزی (۴۲۶ گونه گیاه در معرض خطر)

اندونزی نیز با ۴۲۶ گونه‌ی گیاهی در معرض خطر، در حال دست‌وپنجه نرم کردن با این مشکل است. استخراج بیش از حد منابع جنگل، عوامل زیست‌محیطی و کاهش زیستگاه گیاهان و درختان موجب در معرض خطر قرار گرفتن گونه‌های گیاهی این کشور شده است. در این میان، گیاهانی که بیش از گونه‌های دیگر در خطر هستند، عبارت‌اند از: گروهی از نخل‌ها، درختچه‌ها، برخی از درختان و ارکیده‌ها. دولت اندونزی، تحقیقاتی در زمینه‌ی حفظ گونه‌های گیاهی در معرض خطر این کشور شروع کرده است. این مطالعات نشان می‌دهد که عواملی مانند شرایط خاص زیستگاهی، توسعه‌ی کشاورزی، جمعیت کم گیاهان کوچک، مناطق حفاظت شده و تجاوز به مزارع کشاورزی موجب تسریع روند انقراض گیاهان اندونزی شده است.

۷. کامرون (۴۹۰ گونه گیاه در معرض خطر)

کامرون با ۴۹۰ گونه‌ی گیاهی مختلف، چالش‌های زیادی برای حفظ گیاهان و درختان خود در پیش رو دارد. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، فهرست گونه‌های در معرض خطر خود را در سال ۲۰۱۵ به‌روز کرد که در آن، بیشترین گونه‌های در معرض خطر کشور کامرون، گیاهان آوندی بودند. برخی دیگر از گیاهان حاضر در این فهرست، درختان، درختچه‌ها و گل‌ها بودند. جنگل‌زدایی در کامرون موجب از بین رفتن بسیاری از گونه‌های گیاهی این کشور شده است؛ اگر دولت دست روی دست بگذارد، برخی از گیاهانی که تنها در این کشور یافت می‌شوند، به‌کلی از صحنه‌ی روزگار محو خواهند شد. از سوی دیگر، کمبود گیاهان و درختان، می‌تواند موجب تغییرات آب و هوایی شود که خود عاملی است برای ایجاد سیل‌ها و خشکسالی‌های غیرمنتظره و افزایش هرچه بیشتر مشکلات انسان. راهبرد‌هایی که دولت این کشور برای بهبود وضعیت کشاورزی مانند افزایش کوددهی و سمپاشی اتخاذ کرده، موجب بروز مشکلات دیگری مانند از بین رفتن گیاهان شده است.

۶. برزیل (۵۱۶ گونه گیاه در معرض خطر)

برزیل با ۵۱۶ گونه‌ی گیاهی در معرض خطر، رتبه‌ی ششم فهرست ما را به خود اختصاص داده است. کشاورزی در مقیاس بسیار بزرگی در این کشور انجام می‌شود که تأثیرات زیادی بر منابع طبیعی مانند گیاهان و درختان داشته است. عواملی مانند ساخت‌وساز سد و مزرعه‌داری، تلاش‌های این کشور در راستای حفظ محیط زیست و ابقای گونه‌های مختلف گیاهی را تحت‌الشعاع قرار داده است. به همین دلیل، بسیاری از گیاهان برزیل، وارد فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) شده است. در این میان، برخی از گیاهان بومی بزریل از جمله ارکیده‌ها، آناناس‌ها، گل‌های شیپوری و گل کروتون (کرچک هندی) نیز در این فهرست حاضرند. دولت برزیل برای کسب درآمد، از صنایع تهیه‌ی الوار و نیز استخراج معادن، شدیداً حمایت می‌کند که موجب شکست این کشور در حفظ منابع طبیعی خود شده است.

۵. ماداگاسکار (۵۴۰ گونه گیاه در معرض خطر)

ماداگاسکار در حال حاضر، ۵۴۰ گونه‌ی گیاهی مختلف در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) دارد. این کشور جنگل‌های بارانی، جنگل‌های خشک، بیابان و فلات‌های بسیاری دارد. اکوسیستم ماداگاسکار متشکل از ۲۵۰ جزیره و ۴٫۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی است. با این حال، جنگل‌زدایی، تهیه‌ی زغال و هیزم موجب کاهش گونه‌های گیاهی این کشور شده است. درخت رُزوود (نوعی اقاقیای بلند)، گیاهان کرنا و درخت بائوباب تنها چند نمونه از گونه‌های در معرض خطر ماداگاسکار هستند.

۴. چین (۵۶۸ گونه گیاه در معرض خطر)

چین نیز با ۵۶۸ گونه‌ی گیاهی مختلف در معرض خطر، در فهرست ما حضور دارد. این فهرست در سال ۲۰۱۵ به‌روز شده است. استخراج بیش از حد منابع طبیعی و جنگل‌زدایی، از جمله مهم‌ترین عوامل کاهش گونه‌های گیاهی چین در سال‌های اخیر بوده است. همچنین تحقیقاتی در زمینه‌ی شناسایی گونه‌های کمیاب و نادر گیاهی نیز در چین انجام شده است. ذخایر طبیعی متعددی برای این گیاهان در سال ۱۹۵۶ ایجاد شده است. علاوه بر این، تلاش‌های دیگری نیز مانند تهیه‌ی دانه‌های مختلف گیاهی و محافظت از بافت گیاهان در شرایط آزمایشگاهی در چین انجام شده است. از جمله گیاهان در معرض خطر این کشور می‌توان به درختچه‌ها، گیاهان آوندی و خزه‌ها اشاره کرد.

۳. تانزانیا (۶۰۲ گونه گیاه در معرض خطر)

تانزانیا نیز با ۶۰۲ گونه‌ی گیاهی در معرض خطر، توانسته در فهرست ما جا خوش کند. فهرستی که سازمان IUCN از تانزانیا در سال ۲۰۱۵ تهیه کرده، به‌دلیل کمبود اطلاعات، شامل تمامی گونه‌های در خطر این کشور نمی‌شود؛ اما گیاهان دارویی و آوندی در این فهرست قرار دارند. خطر از بین رفتن گیاهان بومی این کشور که در مکان دیگری یافت نمی‌شوند، بسیار بالا است. خوشبختانه، اقداماتی در زمینه‌ی حفظ و ابقای این گیاهان در تانزانیا صورت گرفته که امید است با موفقیت انجام شود.

۲. مالزی (۷۲۱ گونه گیاه در معرض خطر)

مالزی با ۷۲۱ گونه‌ی گیاهی در معرض خطر خود در جنگل‌ها و کوهستان‌هایش، وارد فهرست قرمز سازمان IUCN شده است. حدوداً ۷۸ گونه‌ی گیاهی بومی در مالزی وجود دارند که در معرض انقراض قرار دارند. بیشتر گیاهانی که در مالزی، در معرض خطر قرار دارند، در جنگل‌های این کشور قرار دارند؛ ازاین‌رو، جنگل‌زدایی و نیز تهیه‌ی الوار و هیزم از جمله دلایل اصلی بروز این عارضه بوده است. سودی که از صنعت تهیه‌ی چوب عاید مردم ساراواک مالزی می‌شود، موجب ادامه‌ی کار آنان در قطع درختان و در نتیجه، افزایش خطر انقراض گیاهان منطقه می‌شود. گیاهان کرنا و فلورای این کشور، نیاز به رسیدگی شدید دارند. ارکیده و سرخس نیز تنها دو دو نمونه‌ی دیگر از صدها گونه‌ی در خطر مالزی به شمار می‌روند.

۱. اکوادور ( ۱٫۸۴۸ گونه گیاه در معرض خطر)

اکوادور با ۱٫۸۴۸ گونه گیاه در معرض خطر، با فاصله‌ی زیادی از دیگر کشورها، رتبه‌ی اول را به خود اختصاص داده است. جنگل های آمازون و جنگل‌های ساحلی این کشور در معرض فرسایش قرار دارند. جنگل‌زدایی از جمله عواملی است که زیست‌بوم گیاهان فلورا را تحت تاثیر قرار داده است. همین عوامل، در کاهش گونه‌های گیاهی جزیره‌ی بی‌نظیر گالاپاگوس این کشور نیز دخیل بوده‌اند. سازمان منابع طبیعی و انرژی اکوادور در اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰، احیای جنگل‌های این کشور را آغاز کرد. اما این روند، آن‌طور که باید و شاید ادامه نیافت. از دیگر عواملی که به کاهش گونه‌های گیاهی این کشور منجر شده، می‌توان به خریدوفروش گیاهان وحشی مانند ارکیده‌ها و وانیل توسط مردم محلی برای گذران زندگی خود اشاره کرد. کلکسیونرهای آمریکایی و آسیایی که در اکوادور اقدام به خرید گونه‌های خاص و کمیاب گیاهان این کشور می‌کنند نیز موجب شده گیاهان منطقه در معرض خطر قرار گیرند.