استفاده از سیستم‌ اعلام خطر سونامی در سواحل چابهار

ناصر حاجی‌زاده رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم­ جوی با اشاره به آسیب‌های ناشی از توفان‌های دریایی، افزود که کشور تجربه توفان‌های حاره‌ای را دارد که خسارات زیادی را به سواحل کشور وارد کرده است.

حاجی‌زاده جریان‌های شکافنده را یکی از پدیده‌های دریای خزر دانست و با بیان این که در این زمینه پروژه‌های زیادی در پژوهشگاه در دستور کار قرار دارد، اظهار کرد:

از سوی محققان پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی پروژه‌هایی در زمینه جریان‌های شکافنده و برگشتی که موجب غرق شدن افراد شده، اجرایی شده است.

حاجی‌زاده، جریان‌های شکافنده را جریان‌هایی دانست که از ساحل به سوی دریا حرکت می‌کنند و اضافه کرد: این جریان یکی از مهمترین عوامل غرق شدن انسان‌ها در دریاها است، به طوری که ۸۰ درصد عملیات‌های کمکی نجات‌غریق‌ها مربوط به این پدیده می‌شود.

به گفته حاجی‌زاده حرکت این جریان از داخل منطقه خیزاب ساحلی آغاز می‌شود و تا خارج از خط شکست موج ادامه می‌یابد. این جریان‌ موجب می‌شود آبی را که موج‌ها به سوی ساحل آورده‌اند، به دریا بازگردانده شوند.

مشارکت ایران در پروژه جهانی

حاجی‌زاده، وقوع سونامی در منطقه مکران را یکی دیگر از مسائل اساسی در حوزه اقیانوس‌شناسی دانست و ادامه داد که با توجه به رخ دادن سونامی در سال ۲۰۰۴ میلادی در اقیانوس هند اقدام جهانی برای ایجاد سیستم اندازه‌گیری در این اقیانوس باهدف پیش‌بینی و کاهش خطرات ناشی از سونامی صورت گرفت.

رییس پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی این سیستم را مجموعه‌ای از دستگاه‌های اندازه‌گیری و مدل‌سازی عددی دانست و یادآور شد:

این اندازه‌گیری‌ها شامل اندازه‌گیری زلزله حرکات زمین ناشی از موج سونامی و شناسایی آن و درنهایت اعلام‌خطر قبل از رسیدن موج سونامی به سواحل می‌شود.

حاجی‌زاده اضافه کرد که بر این اساس در اواخر فروردین ماه سال گذشته از سوی کمیسیون بین‌دولتی اقیانوس‌شناسی (IOC) به‌عنوان مهمترین نهاد بین‌المللی در عرصه علوم اقیانوسی‌ پروژه‌ای جهانی در این زمینه تعریف شد که بر اساس آن کشورهای ایران، عمان، هندوستان و پاکستان برای راه‌اندازی این سیستم انتخاب شدند و ایران در این پروژه نقش محوری را دارد.

حاجی زاده ذاکر، ایجاد ارتباطات علمی میان کشورها به‌ویژه میان ایران و عمان را از دستاوردهای این پروژه ذکر کرد و ادامه داد:

با اجرای این پروژه ارتباطات خوبی میان ایران و عمان در زمینه تبادل داده‌های زلزله‌نگاری ایجاد شده است.

حاجی‌زاده با اشاره به فعالیت ایران در این زمینه اضافه کرد:

در پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی مدل سازی‌هایی را در زمینه سیستم‌های اعلام خطر سونامی در دستور کار داریم که این سیستم‌ها در حال تکمیل شدن هستند و برای بهره‌برداری از این سیستم‌ها با منطقه آزاد چابهار هماهنگی‌هایی ایجاد شده است.

سونامی یکی از پدیده‌های جغرافیایی است که در پی زمین‌لرزه‌های زیر دریا و یا بر اثر لغزیدن صخره ایجاد می‌شود. آبی که به لرزه درآمده به ‌شکل موج‌های عظیم به کرانه‌ها رسیده و ویرانی عظیمی را به بار می‌آورد؛ چراکه سرعت موج‌های ناشی از سونامی گاه به بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد.

سونامی سال ۱۷۸۸ لیسبون (پرتغال) با موج‌هایی به بلندی حدود ۱۸ متر به شهر هجوم برد و ساکنان آن شهر را در کام خود فروبرد. یکی از بزرگترین سونامی‌ها در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در نزدیکی سوماترای اندونزی روی داد که باعث ویرانی عظیم و کشته شدن بیش از ۱۰۰ هزار نفر در جنوب آسیا شد.

در ایران این پدیده در خلیج فارس رخ می‌دهد و شواهد حاکی از آن است که بندر سیراف در جنوب ایران تا سده چهارم هجری و عصر دیلمیان، بندری آباد و پررونق بوده و ناگهان بر اثر زمین‌لرزه‌ای، قسمت بزرگی از شهر به زیر آب رفته است.