روستاهای پلکانی ایران کدامند؟
روستاهای پلکانی ایران با ویژگی‌های متعدد همچون معماری منحصربه‌فرد، اقلیم کوهستانی و طبیعت زیبا از مقاصد گردشگری محبوب کشور هستند.
به‌طور حتم، روستاهای پلکانی نوعی هنر معماری و جلوه‌ای از هم‌سویی و هم‌زیستی انسان با طبیعت محسوب می‌شود. روستاهای پلکانی در دامنه کوه‌ها و مناطق ییلاقی بنا می‌شوند و به‌جهت جذابیت بصری، چشم‌اندازهای بدیع و بافت سنتی و اصیل بسیار مورد توجه گردشگران و دوستداران هنر و معماری قرار می‌گیرند.
ایران به‌دلیل داشتن کوهستان‌های متعدد، روستاهای پلکانی بسیاری دارد. برخی از این روستاها همانند روستای پلکانی ماسوله، روستای پلکانی کرمانشاه و روستای پلکانی کردستان بیشتر معرفی و شناخته شده‌اند؛ با این وجود این نوع معماری در بسیاری از استان‌های کشور به چشم می‌خورد. اغلب روستاهای پلکانی به جهت برخورداری از آب و هوای مطبوع و دوری از فضای شلوغ و پرهمهمه شهر به‌عنوان مقاصدی محبوب برای گردش و سفر شناخته می‌شوند.
با روستاهای پلکانی ایران آشنا شوید:
- روستای پلکانی ماسوله
- روستای انبوه
- روستای پلکانی پالنگان
- روستای پلکانی اورامان
- روستای پلکانی دولاب
- روستای پلکانی ابیانه
- روستای پلکانی دشتک
- روستای پلکانی سر آقا سید
- روستای بوژان
- روستای کنگ
- روستای نایبند
- روستای اسفیدان
- روستای رویین
- روستای پلکانی اشتبین
- روستای زنوزق
- روستای کریک
- روستای قلعه بالا
- روستای شیلاندر
- روستای قوزلو
- روستای هجیج
- روستای خانقاه
- روستای شمشیر
- روستای ساتیاری
- روستای آتان
- روستای توداران
روستای پلکانی چیست؟
روستاهای پلکانی، مقاصدی جذاب برای سفر و گردش هستند. ویژگی خانه‌های پلکانی و این نوع معماری و شهرسازی، قرارگیری سقف بنای پایینی به‌عنوان حیاط خانه بالایی و پیاده‌رو است. روستاهای پلکانی زنجیروار و در امتداد شیب طبیعی زمین بنا می‌شوند و بافتی متراکم دارند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: سعید هدیه (خانه‌های پلکانی روستای ماسوله)
در معماری پلکانی، خانه‌ها را در قسمت پایین دره نمی‌سازند؛ زیرا در هنگام شب هوای سرد سنگین در این قسمت نشست می‌کند؛ همچنین دره در خطر سیل قرار دارد. قسمت شمالی کوه نیز برای ساخت خانه مناسب نیست؛ زیرا همواره در سایه قرار دارد و بسیار سردتر از دیگر نقاط است. قسمت بالایی کوه نیز به‌دلیل شدت سرما و باد و نبود حصاری برای کنترل آن‌ها، برای استقرار بافت شهری و روستایی مناسب نیست.
در بافت پلکانی غالبا از سنگ، چوب، گل و خشت (مصالح بومی) برای ساخت خانه بهره می‌برند. طراحی خانه‌ها و جهت‌گیری آن‌ها به‌گونه‌ای است که در معرض وزش مطبوع باد قرار بگیرند و تهویه طبیعی و چشم‌اندازی عالی داشته باشند. این خانه‌ها از دو یا سه طرف آزاد هستند و پنجره‌هایی وسیع به سوی جنوب دارند. در معماری پلکانی غالبا گذرگاه‌ها و مسیرهای باریک و پرپیچ‌وخم برای دسترسی به سطوح بالاتر شهر یا روستا تعبیه شده است و امکان عبور وسایل نقلیه موتوری از آن‌ها وجود ندارد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: کوروش یزدانی (روستای پلکانی سر آقا سید)
روستای پلکانی ماسوله
- آدرس: استان گیلان، شهرستان فومن، بخش سردار جنگل (مشاهده روی نقشه)
ماسوله شهری تاریخی، جذاب و گردشگرپذیر در دامنه کوه‌های سرسبز البرز است و یکی از شناخته‌شده‌ترین روستاهای پلکانی جهان محسوب می‌شود. این منطقه مسکونی در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان یک شهر تاریخی و زنده با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و یکی از زیباترین روستاهای گیلان برای سفر است. پس از ثبت ماسوله به‌عنوان میراث طبیعی و فرهنگی، دیگر اجازه ساخت‌وساز و توسعه شهر صادر نشد و مجموعه شهر تقریبا به همان صورت قدیمی مورد حفاظت قرار گرفته است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: رضا کرمی
شهر ماسوله از کوچکترین شهرهای ایران است که در جنوب غربی استان گیلان و در فاصله حدود ۶۰ کیلومتری شهر رشت قرار دارد. جاده ماسوله بهترین مسیر دسترسی به این منطقه زیبا و خوش‌آب و هوا محسوب می‌شود. این جاده از غرب فومن تا جنوب ماسوله کشیده شده است.
در بافت مسکونی ماسوله سقف خانه پایینی به‌عنوان حیاط خانه بالایی استفاده می‌شود و این مهم‌ترین ویژگی خانه‌های پلکانی است. کوچه‌های این شهر زیبا به‌صورت شیب‌دار و پلکانی هستند و امکان تردد هیچ‌گونه وسیله نقلیه موتوری در آن‌ها وجود ندارد. خانه های پلکانی روستای ماسوله اغلب با مصالح بومی ساخته شده‌اند و بالکنی رو به دره دارند.
خانه‌هایی با بالکن‌هایی مزین به گل‌های شمعدانی، فضای سنتی و مذهبی روستا، ساکنان بومی و خون‌گرم با لباس‌های محلی رنگارنگ، بازار خوش‌رنگ‌ولعاب با بهترین سوغاتی های گیلان، طبیعت بی‌مثال همچون رودخانه، دشت‌ها و مراتع سرسبز و زیبا، آبشار و قلل مرتفع، موزه‌هایی باارزش فرهنگی و علمی (همچون موزه مردم‌شناسی و موزه حیات وحش) و طبخ و سرو بهترین غذاهای گیلانی اصیل، همه و همه ویژگی‌هایی هستند که ماسوله را خاص و دیدنی کرده‌اند.
منبع عکسها: گوگل مپ؛ عکاسها (از راست به چپ): رضا کرمی، پوریا احمدی، عبدالله داورزنی، P SR
انواع صنایع دستی گیلان و تولیدات ویژه ساکنان ماسوله همچون ظروف چوبی و عروسک‌های کاموایی در بازار سنتی ماسوله به چشم می‌خورند. فعالیت اقامتگاه‌های سنتی و باصفا، هتل، رستوران و چای‌خانه‌های سنتی سبب شده است تا شرایط برای حضور بیشتر گردشگران در منطقه فراهم شود.
روستای انبوه
- آدرس: استان گیلان، شهرستان رودبار، بخش عمارلو، دهستان کلیشم (مشاهده روی نقشه)
روستای انبوه به جهت معماری پلکانی و بافت سنتی به ماسوله دوم گیلان شهرت دارد. این روستای کوهستانی در جنوب گیلان، نزدیک به مرز استان قزوین و در دامنه کوه‌های البرز شمالی (امتداد گردنه نواخان) واقع شده است. روستای انبوه حدود ۱۰۰ کیلومتر با شهر رودبار فاصله دارد. مراتع سرسبز، درختان متعدد و هوای پاک خنک از ویژگی‌های طبیعت این روستا هستند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی پورقربان
روستای انبوه از قدیمی‌ترین روستاهای بخش عمارلو رودبار است. اهالی روستا به دامداری و باغداری مشغول هستند. شیر گوسفند، ماست، کره، گوشت، پشم، انار، گردو، عناب، سیب، انجیر، گلابی، فندق و زالزالک، تولیدات دامی و باغی روستای پلکانی انبوه به شمار می‌آیند. درختان انار در حیاط خانه‌ها و باغات پربار انار در حاشیه روستا قرار دارند. هرساله مراسم انارچینی با آیین‌های جذاب در روستا برگزار می‌شود.
«پل خشتی طاقی» متعلق به دوره عباسی، مسجد جامع روستا، بقایای قبرستان تاریخی حیاط مسجد، قبرستان تاریخی «گروچل» و قلعه «چسیمارود» از جاذبه‌های تاریخی روستای انبوه گیلان هستند.
روستای پلکانی پالنگان
- آدرس: استان کردستان، شهرستان کامیاران، بخش مرکزی، دهستان ژاورود (مشاهده روی نقشه)
روستای پالنگان از مقاصد گردشگری و جاهای دیدنی کردستان است. این روستا در شمال غرب شهر کامیاران (فاصله حدود ۵۰ کیلومتر) در مسیر جاده کامیاران به مریوان قرار دارد. جاده پالنگان در مسیری نسبتا پرپیچ‌وخم به روستای کوهستانی و پلکانی پالنگان می‌رسد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Mehran Shesh Baradaran
در روستای پالنگان خانه‌ها در دو سوی دره «تنگی ور» و در راستای شیب طبیعی کوه ساخته شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که گویا بخشی از آن هستند. خانه‌های روستا اغلب با سنگ و به‌صورت خشکه‌چین ساخته شده‌اند و سقف خانه پایین‌دست، حیاط خانه بالادست است. کوچه‌های باریک و سنگ‌چین شده به‌صورت پلکانی هستند و امکان دسترسی به بخش‌های مختلف روستا را فراهم می‌کنند.
رودخانه خروشان و زلال «تنگی ور» از میان روستای پلکانی پالنگان می‌گذرد. پالنگان را «سرزمین پل‌ها و چشمه‌ها» نیز می‌نامند. پل‌هایی که برای دسترسی دو سوی روستا روی رودخانه بنا شده‌اند و چشمه‌های متعددی که از بالادست کوه سرچشمه می‌گیرند و اطراف روستا از دل زمین بیرون می‌زنند. قلعه پالنگان در مجاور روستا و بالای کوه قرار دارد. این قلعه مربوط به قرن هفت و هشت هجری قمری است و نشان از قدمت و اهمیت تاریخی پالنگان دارد. قلعه پالنگان با شماره ۱۲۶۷۵ در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
منبع عکسها: گوگل مپ؛ عکاسها (از راست به چپ): یاسین صمدی، محمدرضا صمدی، فریبرز مظفری، mohammad k
پالنگان، روستای پلکانی در کردستان است که با حضور مردمانی صبور، خوش‌رو و خون‌گرم، طبیعت عالی، آب و هوای خوش و جاذبه‌های تاریخی (قبرستان، قلعه و پل‌ها)، جاذبه‌های طبیعی (آبشار، چشمه، رودخانه)، رویدادهای فرهنگی (برگزاری جشن نوروزی با لباس محلی و موسیقی کردی) و فروشگاه سوغات کردستان، ظرفیت بالایی برای جذب مسافر دارد.
در رستوران‌های سنتی و سفره‌خانه‌های پالنگان غذاهای محلی کردستان و ماهی تازه سرو می‌شود. در فصل بهار زیبایی‌های پالنگان به اوج خود می‌رسند. چندین اقامتگاه گردشگری و خانه اجاره‌ای برای اقامت در روستا وجود دارد.
روستای پلکانی اورامان
- آدرس: استان کردستان، شهرستان سروآباد، بخش اورامان (مشاهده روی نقشه)
هورامان تخت یا اورامان تخت منطقه‌ای مسکونی با معماری پلکانی در استان کردستان است. این منطقه در سال ۱۳۹۰ به شهر تبدیل و در اسناد دولتی با نام اورامان ثبت شد. اورامان به‌عنوان معروف‌ترین روستای پلکانی کردستان شناخته می‌شود. طبق باور برخی، هورامان یا اورامان در لغت به‌معنای «جایگاه اهورایی» یا «جایگاه خورشید» است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امید حیدری سانیانی
اورامان تخت در منطقه‌ای کوهستانی و مرزی (مرز ایران و عراق) واقع شده است و جاده پرپیچ و خم اورامان بهترین مسیر دسترسی به آن است. با توجه به برفگیر و سخت‌گذر بودن بخش‌هایی از این جاده بهترین زمان سفر به اورامان نیمه اول سال است. این شهر حدود یک کیلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع ۱,۵۰۰ متری از سطح آب‌های آزاد واقع شده است.
اورامان در دامنه درهای شرقی - غربی و در شیب تندی روبه‌روی «کوه تخت» بنا شده است. خانه‌های روستای کردنشین و کوهستانی اورامان غالبا از سنگ و به‌صورت خشکه‌چین و پلکانی ساخته شده‌اند و به همین دلیل آن را «هزار ماسوله» نیز می‌نامند. معابری پلکانی امکان دسترسی به بخش‌های بالایی روستا را فراهم می‌کنند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محتسم ازغ (مراسم پیرشالیار)
مسجد جامع اورامان، قلعه اورامان تخت، آرامگاه پیر خالد و مقبره پیر شالیار از اماکن تاریخی و مذهبی و مورد احترام اهالی اورامان هستند. مراسم پیر شالیار هورامان کردستان آیینی باستانی و جشنی سه‌روزه با آداب و سنن خاص و اصیل است و به‌عنوان جاذبه‌ای فرهنگی مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد. این جشن همه‌ساله در نیمه بهمن اجرا می‌شود.
روستای پلکانی دولاب
- آدرس: استان کردستان، شهرستان سنندج، بخش سیروان، دهستان میانرود (مشاهده روی نقشه)
روستای دولاب در جنوب غربی شهر سنندج (حدود ۴۰ کیلومتر فاصله) و در دامنه کوه «اوالان» واقع شده است. جاده دولاب کردستان بهترین مسیر دسترسی به این روستای پلکانی و خوش‌منظره است. پنج کیلومتر انتهایی مسیر آسفالت نیست. دولاب با طبیعت کوهستانی و چشم‌اندازهایی باشکوه، معماری جذاب، آیین و سنن اصیل، غذاهای محلی لذیذ و سوغات و صنایع دستی باکیفیت یکی از مناطق نمونه گردشگری و روستاهای زببای کردستان است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مرتضی برجسته
دولاب در لغت به‌معنای «مکانی پرآب» است. بیش از ۱۶۰ رود و چشمه دائمی در این منطقه وجود دارد. فضایی سنتی بر این روستای پلکانی کردستان حاکم است. اکثر خانه‌های بافت تاریخی دولاب سنگی هستند و دیوارهای کاهگلی، سقف‌های چوبی و درهای چوبی و قدیمی دارند. بسیاری از گردشگران چندین روز در بومگردی دولاب سنندج اقامت می‌کنند تا هم از زیبایی‌های روستا و منطقه دیدن کنند، هم تجربه جدیدی از زندگی در فضای روستایی با امکانات ساده آن به دست آوردند.
باغات سرسبز و پرمحصول در اطراف روستای دولاب واقع شده‌اند. گردو، انگور و انجیر تولیدات باغی اصلی این روستا هستند. در ماه شهریور انگورها را با خوشه روی پشت‌بام‌ها پهن می‌کنند تا به کشمش تبدیل شوند. کشمش آفتاب خشک یکی از محصولات و سوغات باکیفیت و پرطرفدار دولاب است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: حسین ابراهیمی
روستای پلکانی ابیانه
- آدرس: استان اصفهان، شهرستان نطنز، بخش مرکزی، دهستان برزرود (مشاهده روی نقشه)
ابیانه روستایی پلکانی و کوهستانی است که در دامنه کوه کرکس (شمال رودخانه برزرود) و شمال غرب شهر نطنز (با حدود ۴۰ کیلومتر فاصله) قرار دارد. این روستا یکی از بلندترین نقاط مسکونی ایران (ارتفاع ۲,۲۲۲ متر بالاتر از سطح آب‌های آزاد) است. بافت ابیانه و فرم سازه‌های آن (بافت متراکم و بناهای متصل به هم) تحت‌تاثیر همین موضوع قرار دارند. روستای ابیانه در تاریخ ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع عکسها: گوگل مپ؛ عکاسها (از راست به چپ): Testsieger Testsieger، یلدا کورد، Mani Fineart ،Cesare Barbanera
روستای ابیانه در حاشیه دشت کویر قرار دارد و به جهت معماری بومی و پلکانی، بناهای تاریخی متعدد، مصالح به‌کاررفته در بناها (رنگ سرخ دیوارها)، روستایی خاص و مورد توجه است. معدنی از خاک سرخ در مجاورت روستا قرار دارد و نمای بیرونی خانه‌های ابیانه از این خاک پوشیده شده است. روستای پلکانی ابیانه یکی از مقاصد گردشگری مهم و معروف اصفهان به شمار می‌رود.
هوای معتدل در نیمه اول سال و هوای سرد در فصول پاییز و زمستان از ویژگی‌های این روستای پلکانی اصفهان است. گردشگران در معابر پرپیچ‌وخم، پلکانی و شیب‌دار ابیانه قدم می‌زنند، با لباس محلی عکس یادگاری می‌گیرند و زیورآلات و گیوه (از دست‌سازه‌های زنان روستا) خریداری می‌کنند. آتشکده ابیانه، موزه مردم‌شناسی، مساجد تاریخی، زیارتگاه‌ها، خانقاه‌ها، آب‌انبارها، قبرستان قدیمی، حمام‌ها، کاروان‌سراها، چشمه‌ها و قلعه‌های قدیمی از جاذبه‌های گردشگری روستا هستند.
روستای پلکانی دشتک
- آدرس: استان فارس، شهرستان مرودشت، بخش دودزن، دهستان ابرج (مشاهده روی نقشه)
دشتک از روستاهای پلکانی فارس و جاهای دیدنی مرودشت است. این روستا در دامنه تنگه‌ای سرسبز و زیبا به نام «تنگه کوه دشتک» و در شمال شهر درودزن قرار دارد. ارتفاع روستا از سطح آب‌های آزاد حدود ۲,۰۴۰ متر است و زمستان‌هایی نسبتا سخت و برفگیر دارد. دشتک به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین روستاهای استان فارس شناخته می‌شود و به استناد سنگ‌نوشته‌های گورستان قدیمی روستا قدمت سکونت در آن به قرن هفتم هجری قمری بازمی‌گردد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی فلاح
اهالی روستای دشتک به لهجه شیرین دشتکی سخن می‌گویند و پیرو مذهب شیعه هستند. باغداری، دامداری و پرورش زنبور عسل شغل اصلی مردم روستا است. فرآورده‌های گوشتی و لبنی دشتک و محصولات باغی روستا همچون گردو، انگور، انار و بادام بسیار باکیفیت و اعلا هستند. برخی از زنان روستا گیوه، قالی و گلیم می‌بافند که صنایع دستی شیراز و روستای دشتک محسوب می‌شوند.
در روستای پلکانی دشتک معابر پیچ‌درپیچ، نامنظم و کم‌عرض ارتباط بخش‌های پایینی و بالایی روستا را ممکن می‌کنند. خانه‌های قدیمی روستا با مصالح بومی همچون خشت و گل ساخته شده‌اند. درخت چنار کهنسال روستا، امامزاده فخرالدین (ع)، راه هزار پله کتل، آسیاب‌های قدیمی، کوچه‌باغ‌ها، چشمه‌های آب معدنی فراوان، چشمه آبگرم و آبشار دشتک جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و طبیعی روستای سرسبز و خوش‌آب و هوای دشتک هستند. چندین اقامتگاه بومگردی در روستا فعالیت می‌کنند.
منبع عکسها: گوگل مپ؛ عکاسها (از راست به چپ): ساناز فرازی، ابراهیم معتمد، ابوالفضل نوروزی، ابراهیم ناطوری دشتکی
روستای پلکانی سر آقا سید
- آدرس: استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان کوهرنگ، بخش مرکزی، دهستان میانکوه (مشاهده روی نقشه)
سرآقا سید از روستاهای پلکانی چهارمحال و بختیاری است و به ماسوله زاگرس شهرت دارد. این روستا به جهت پتانسیل بالای طبیعی و تاریخی در سال ۱۴۰۰ با شماره ۳۳۵۰۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. برای دسترسی به روستای پلکانی سرآقاسید باید از شهر چلگرد (شهرستان کوهرنگ) وارد جاده آبشار شیخ علی خان شوید؛ از غار یخی چما بگذرید تا پس از حدود ۴۵ کیلومتر به به مقصد برسید. مسیر تا روستای شیخ علیخان آسفالت و حدود ۳۵ کیلومتر انتهایی خاکی و پرپیچ‌وخم است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امیرپیرالیلو
روستای سر آقا سید کوهرنگ با معماری پلکانی در دل جنگل‌های بلوط و کوه‌های زردکوه بختیاری قرار دارد. مسیر دسترسی نسبتا سخت موجب حفظ اصالت و ساختار سنتی در روستا شده است. امامزاده‌‌ای محبوب و مورد احترام با نام «سید عیسی (ع)» در پایین‌دست روستا وجود دارد. شجره‌نامه این امامزاده تنها سند مکتوبی است که قدمت روستا را نشان می‌دهد. بر اساس این سند آقا عیسی و خویشاوندان او بیش از ۶۰۰ سال پیش در این روستا سکونت داشته‌اند.
خانه‌های روستای سرآقا سید پلکانی و به هم پیوسته هستند و با خشت خام، کاهگل، سنگ و چوب ساخته شده‌اند. دیوارهای پهن و درهای چوبی کوچک فضای داخل خانه‌ها را از سرمای سخت پاییز و زمستان منطقه محفوظ می‌دارد. کشاوزی، دامداری و استخراج نمک شغل اصلی اهالی سر آقا سید است. خانه‌های روستا دو بخش (مسکونی و محل نگهداری دام و طیور) دارند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: سید مهرداد رییسی
علاوه بر معماری پلکانی، چشمه‌های متعدد، آبشارهای زیبا، درختان کهنسال بلوط و گردو و طبیعت سرسبز به‌ویژه در ماه‌های اردیبهشت تا مرداد، جذابیت گردشگری بالایی برای روستا سرآقا سید ایجاد کرده‌اند. چند اقامتگاه بومگردی در روستا فعال هستند.
روستای بوژان
- آدرس: استان خراسان رضوی، شهرستان نیشابور، بخش مرکزی، دهستان فضل (مشاهده روی نقشه)
بوژان روستایی کوهپایه‌ای در شمال شرقی شهر نیشابور است. این روستا بر دامنه جنوبی یکی از مرتفع‌ترین قلل بینالود به نام قله شیرباد (بام خراسان) قرار دارد و از زیباترین دره‌های طبیعی منطقه محسوب می‌شود. رایج‌ترین مسیر صعود به قله شیرباد از طریق روستای بوژان است. پیست اسکی شیرباد نیز در دامنه این قله قرار دارد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمد حسینی
فاصله کم از شهر نیشابور (حدود ۲۰ کیلومتر)، طبیعت بکر، جریان رودخانه پرآب بوژان، وجود چند آبشار (در ارتفاعات شمال روستا) و چشمه، آب و هوای خنک در تابستان، باغات سرسبز و خانه‌های پلکانی و فعالیت مراکز خدمات گردشگری، روستای بوژان را به یکی از مقاصد گردشگری منطقه و تفرجگاه‌های اهالی نیشابور تبدیل کرده است.
مردم بوژان به زراعت، باغداری، دامداری و تولید صنایع دستی همچون قالیبافی مشغول هستند. آبشار بوژان با ۱۵ متر ارتفاع در انتهای دره سرسبز بوژان قرار دارد. امامزاده سلیم (در شرق روستا) و امامزاده خواجه گل علی (در جنوب روستا) از اماکن مقدس و مورد احترام اهالی بوژان هستند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمد خوافی
روستای کنگ
- آدرس: استان خراسان رضوی، شهرستان طرقبه شاندیز، بخش طرقبه، دهستان جاغرق (مشاهده روی نقشه)
روستای کنگ نمونهای خاص و باارزش از روستاهای پلکانی ایران است. این روستا با دارا بودن طبیعت باشکوه و پیشینه غنی تاریخی، مقصدی مطلوب و محبوب برای گردشگران محسوب می‌شود. روستای پلکانی کنگ در غرب شهر طرقبه (حدود ۲۰ کیلومتر فاصله) قرار دارد.
منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: مصطفی معراجی
روستای کنگ حدود ۱,۷۰۰ متر از سطح آب‌های آزاد ارتفاع دارد و بر یکی از دامنه‌های شمال شرقی ارتفاعات بینالود و در دره رودخانه کنگ بنا شده است. کوه‌های مرتفع اطراف، درختان فراوان و عدم جریان بادهای خشک، این روستای پلکانی خراسان رضوی را به مقصدی خوش آب‌وهوا و ییلاقی برای سفر تبدیل می‌کنند. خانه‌های روستا به‌صورت پلکانی هستند تا هم فضای کمتری اشغال کنند و هم از شیب کوه بهره ببرند.
خانه‌های روستای کنگ اغلب از سنگ، خشت و چوب ساخته شده‌اند. سقف‌های مسطح، دیوارهای گلی، پنجره‌های مربع شکل و ایوان‌های چوبی، جلوه اصلی این روستا را می‌سازند. باغ‌های گیلاس و آلبالو و زمین‌های زرشک و زعفران از زیبایی‌های دیگر روستای پلکانی کنگ هستند. قلعه تیغ میان، رباط پای کوه کنگ (رباط شاه عباسی)، مسجد و تکیه روستا، قبرستان تاریخی و مزار شیخ عبدالله از دیدنی‌های تاریخی و مذهبی روستا به شمار می‌روند. چندین مجموعه اقامتی و بومگردی در روستا فعال هستند.
منبع عکسها: گوگل مپ؛ عکاسها (از راست به چپ): محمدرضا شاه پسند، امیر ابطحی، علیرضا خاتمی نیا، محمد رضایی
روستای نایبند
- آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، بخش دیهوک، دهستان کویر (مشاهده روی نقشه)
روستای نایبند نمونهای منحصربه‌فرد از معماری پلکانی در دل منطقه‌ای کویری است و به ماسوله کویر شهرت دارد. این روستا در جنوب شرقی شهر طبس (حدود ۲۰۰ کیلومتر فاصله)، در میان کویر لوت و بر دامنه کوه «نایبند» بنا شده است. به استناد منابع تاریخی، این روستا بیش از ۱,۰۰۰ سال قدمت دارد و حتی سابقه سکونت در آن به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. روستای نایبند ساختار ارگانیک دارد؛ شکل‌گیری آن تابع نظم خاصی نیست و بر اساس شیب طبیعی زمین است. خانه‌های روستا از خشت، کاهگل و شن‌های تیره‌‌رنگ ساخته شده‌اند و از دور به سفال‌های مکعبی شباهت دارند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمد جهانبخشی
در روستای نایبند خانه‌ها مساحت محدودی دارند و چند طبقه هستند. فضای کم برای ساخت خانه و قرارگیری بر دامنه کوه دلیل این نوع معماری است. در این نوع شهرسازی بام خانه پایینی نقش حیاط خانه بالاتر را دارد و همین موضع هم‌بستگی بیشتر اهالی روستا را موجب می‌شود.
کوچه‌های پیچ‌درپیچ و ساباط‌ها (کوچه‌های سرپوشیده) فضایی خنک برای عبور عابران و حتی دورهمی‌های اهالی نایبند ایجاد کرده‌اند. فضای زراعی و مسکونی روستا به‌طور کامل از هم جدا هستند. سطوح پایینی کوه به مزارع، باغات پرتقال و نخلستان اختصاص یافته‌اند و با توجه به عدم هیچ بافت مسکونی دیگری تا شعاع ۲۰۰ کیلومتری روستا، دورنمای نایبند به جزیره‌‌ای سبز در میان کویر شباهت دارد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمدرضا شاهپسند
روستای اسفیدان
- آدرس: استان خراسان شمالی، شهرستان بجنورد، بخش گرمخان، دهستان گرمخان (مشاهده روی نقشه)
اسفیدان یا «ایسبیان» یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان بجنورد است. این روستا در جنوب شرقی شهر بجنورد (با حدود ۴۵ کیلومتر فاصله) قرار دارد. روستای اسفیدان بر دامنه درهای سرسبز و در میان کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده بنا شده است و به همین جهت معماری پلکانی دارد. «کوه آق قیه» در جنوب غربی، «کوه اسب» در شمال غربی و «تنگه دهلیز» در جنوب غربی روستا قرار دارند.
منبع عکس: ویکی مدیا؛ عکاس: Mohammad vhb
امامزاده محمد بن باقر (ع) در محدوده مرکزی اسفیدان واقع شده است و واحدهای پلکانی اطراف آن، هسته اولیه روستا محسوب می‌شوند. این منطقه مسکونی بر دامنه کوهی سنگی و روی تخته سنگ‌ها بنا شده است. بیشتر رهگذران با تماشای دورنمای روستا تصور می‌کنند که با اولین لرزش زمین، تخته‌سنگ‌های بزرگ بر این روستا سرازیر می‌شوند؛ اما به اعتقاد اهالی اسفیدان وجود این امامزاده سبب شده است که طی سال‌های بسیار آسیبی از جانب کوه به آن‌ها نرسد.
علاوه بر خانه‌های پلکانی و بافت سنتی می‌توان از آبشارها و چشمه‌های متعدد، رودخانه خروشان، دره و چشمه «هینورد»، دره و آبشار «بهارگاه»، درختان میوه پربار، دشت‌های سرسبز، برج‌های سنگی قدیمی، قلعه‌های تاریخی و غارهای دستکند، به‌عنوان زیبایی‌های طبیعی و تاریخی روستای اسفیدان بجنورد نام برد. چند اقامتگاه بومگردی در منطقه فعالیت می‌کنند و گردشگران می‌توانند با خیال راحت برنامه سفری چندروزه برای بازدید از اسفندان و جاذبه‌های اطراف آن داشته باشند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: حسینعلی اکبرزاده
روستای رویین
- آدرس: استان خراسان شمالی، شهرستان اسفراین، بخش مرکزی، دهستان رویین (مشاهده روی نقشه)
روستای گردشگری رویین در محدوده شمال اسفراین (حدود ۳۰ کیلومتر فاصله) و جنوب شرقی بجنورد (حدود ۵۵ کیلومتر فاصله) واقع شده است. رویین نخستین روستای نساجی ایران محسوب می‌شود و به‌عنوان روستای نمونه گردشگری، در نساجی سنتی و چادر شب‌بافی مهر اصالت یونسکو را دریافت کرده است. تعدادی از ساکنان رویین به‌طور مستقیم به تهیه نخ، رنگ‌آمیزی و بافت چادر شب، حوله و شال و همچنین فروش آن‌ها اشتغال دارند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Alireza.heydear
روستای پلکانی رویین در بخش انتهایی درهای از کوه‌های آلاداغ جای گرفته است. تپه‌های باستانی، بافت تاریخی و پلکانی، باغ‌های پربار گیلاس و سیب، دره عمیق، رودخانه خروشان رویین، چشمه‌های زلال و پرآب، حمام تاریخی رویین، امامزاده اسحاق، مسجد جامع رویین و کارگاه‌های نساجی از جمله دیدنی‌های تاریخی، مذهبی، طبیعی و فرهنگی روستای هدف گردشگری رویین اسفراین هستند.
روستای رویین یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده‌های گیلاس در خراسان شمالی است. زنبورداری یکی از دیگر از فعالیت‌های رایج در روستا است و عسل مرغوب و طبیعی از سوغات معروف آن به شمار می‌رود. آب‌وهوای پاک، خنک و مطلوب در فصل تابستان و طبیعت سرسبز، روستای رویین را به یکی از مقاصد سفر در استان خراسان شمالی تبدیل کرده است. چند اقامتگاه بومگردی در بخش‌های خوش‌منظره روستا فعال هستند.
منبع عکسها: گوگل مپ؛ عکاسها (از راست به چپ): علیرضا کوهستانی کوشکی، امیر کامرانفر، مرتضی برجسته (عکس سه و چهار)
روستای پلکانی اشتبین
- آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان جلفا، بخش سیه رود، دهستان نوجه مهر (مشاهده روی نقشه)
روستای اشتبین در شهرستان جلفا و جوار رودخانه ارس قرار دارد. این روستا با بافت تاریخی، معماری پلکانی، طبیعت کوهستانی و زیبا و آب‌وهوای خوش تابستانه به یکی از جاهای دیدنی جلفا تبدیل شده است. دسترسی به روستا از طریق جاده اشتبین امکان‌پذیر می‌شود.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مهدی رنجبر
خانه‌های قدیمی روستای اشتبین به شیوه معماری دوره صفوی و دوره قاجار بنا شده‌اند؛ نرده‌ها و سرستون‌های منقش و پنجره‌های ارسی چوبی گواه این مدعا هستند. خانه سلمانزاده از بناهای قدیمی روستا محسوب می‌شود که با توجه به کتیبه سردر خانه، تاریخ ساخت آن به سال ۹۷۷ هجری قمری (۹۴۸ هجری شمسی) و به دوره صفوی باز می‌گردد.
شیب تند کوه، دلیل قرارگیری خانه‌های روستای اشتبین به‌صورت پلکانی است. معابر روستا غالبا سنگ‌فرش، شیب‌دار و پلکانی هستند و امکان عبور وسایل نقلیه موتوری را نمی‌دهند. روستای اشتبین در ۱۷ خرداد سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۶۹۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. میوه‌هایی چون انار، انجیر، گردو، آلبالو، زردآلو، انگور، زغال اخته، ازگیل و توت و همچنین عسل از محصولات و سوغات این روستا هستند.
روستای زنوزق
- آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان مرند، بخش مرکزی، دهستان زنوزق (مشاهده روی نقشه)
زنوزق یکی از بزرگ‌ترین و تاریخی‌ترین روستاهای پلکانی ایران محسوب می‌شود که در شمال شرقی مرند (با فاصله حدود ۳۰ کیلومتری) قرار دارد. این روستا در بین کوه‌ها محصور است و بسیاری از خانه‌های آن از دوره صفویه به جا مانده‌اند. تاریخ‌های حک شده بر سنگ قبرهای قبرستان روستا گواه این مدعا هستند. این قبرستان در مجاورت میدان ورودی روستا قرار دارد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: کیوان یحیوی
روستای زنوزق تنها حدود دو کیلومتر با شهر «زنوز» آذربایجان شرقی فاصله دارد. این روستا در دامنه «کوه قلعه» بنا شده است و اقلیمی سردسیر دارد. بافت روستا متراکم است و چشمه‌های دائمی متعدد سبب استمرار رونق و سرسبزی باغات زنوزق هستند. گردو، زردآلو و گیلاس از معروف‌ترین محصولات باغی روستا به شمار می‌روند. آبشار «دامجی قیه»، «ییلاق ماهار»، قلعه زنوزق و سد مخزنی زنوز از دیدنی‌های زنوزق محسوب می‌شوند.
روستای کریک
- آدرس: استان کهگیلویه و بویر احمد، شهرستان دنا، بخش مرکزی، دهستان کریک (مشاهده روی نقشه)
روستای کریک در دامنه ارتفاعات کوه دنا و شمال غربی شهر یاسوج (حدود ۳۰ کیلومتر فاصله) قرار دارد. این روستای پلکانی در کهگیلویه و بویر احمد مسیر دسترسی مناسبی از شمال (جاده شهید مهدی باکری) و جنوب (جاده کریک) دارد. روستای کریک از جاهای دیدنی سی سخت (با فاصله ۱۰ کیلومتر) محسوب می‌شود.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین یعقوبی
بافت سنتی و اصیل روستای کریک حفظ شده است و خانه‌های پلکانی آن با دیوارهایی ضخیم از خشت و گل و سنگ و سقف‌هایی با تیرک‌های چوبی ساخته‌شده‌اند. وجود زیرساخت‌های اسکان شبانه گردشگران همچون فعالیت چندین واحد اقامتی و بومگردی، قرارگیری در مسیر صعود به قله‌های متعدد رشته‌کوه دنا و طبیعت زیبای منطقه، دهکده توریستی کریک را پرتردد و محبوب کرده است. مزارع سرسبز برنج، درختان میوه، سپیدارهای سربه‌فلک‌کشیده، رودخانه کریک، چشمه‌های متعدد و استخر پرورش ماهی از دیگر جاذبه‌های این روستا هستند.
روستای قلعه بالا
- آدرس: استان سمنان، شهرستان شاهرود، بخش بیارجمند، دهستان بیارجمند (مشاهده روی نقشه)
روستای پلکانی قلعه بالا در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر بیارجمند و در منطقه‌ای کوهپایه‌ای قرار دارد. معماری پلکانی در کنار استفاده از مصالح بومی منطقه، تصویری کویری و چشم‌نواز به روستا بخشیده است. روستای قلعه بالا در حاشیه کویر و منطقه حفاظت‌شده خارتوران قرار دارد و مردمان آن از قنات برای تامین آب مورد نیاز خود استفاده می‌کنند. صفحات خورشیدی بر بام برخی خانه‌ها خودنمایی می‌کند و منبع تامین برق آن‌ها است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: شهاب چراغی
روستای قلعه بالا در ارتفاع بالاتری نسبت به روستاهای مجاور واقع شده است و به «نگین سبز توران» شهرت دارد. باغداری، تولید محصولاتی همچون آفتاب‌گردان، زیره سبز، کنجد، فلفل، انار و تخمه، پرورش کرم ابریشم و تولید نخ ابریشم پیشه بیشتر ساکنان روستا است.
چند اقامتگاه بومگردی خوش‌منظره در روستای قلعه بالا فعال هستند و امکان اسکان شبانه و تجربه زندگی سنتی به سبک قلعه بالا را برای گردشگران فراهم کرده‌اند. این روستای پلکانی یکی از بهترین مقاصد سفر برای نیمه دوم سال (اواسط پاییز تا اواسط بهار) است و شب‌های پرستاره و شفاف بسیار زیبایی دارد. صنایع دستی همچون قالیبافی، تانه بافی (نوعی پارچه) و سوزن‌دوزی و لباس‌های محلی از سوغات قلعه بالا محسوب می‌شوند.
روستای شیلاندر
- آدرس: شهرستان زنجان، بخش مرکزی، دهستان تهم (مشاهده روی نقشه)
روستای پلکانی شیلاندر زنجان جاذبه‌ای گردشگری، بکر و تاریخی است که با سیمای زیبا و طبیعت چشم‌نواز در دامنه درهای سرسبز قرار دارد. این روستا در شمال شرق شهر زنجان و در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری آن واقع شده است. مسیر دسترسی به شیلاندر از شهر زنجان و از جوار دریاچه و سد بزرگ تهم می‌گذرد. حدود ۱۰ کیلومتر انتهایی مسیر (فرعی روستا) آسفالته نیست. متاسفانه بیشتر ساکنان روستا به شهرهای اطراف مهاجرت کرده‌اند و بسیاری از خانه‌های روستا خالی از سکنه هستند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: بهنام یگانه
روستای شیلاندر، «چیلاندره» یا «چیلاندار» اقلیمی کوهستانی دارد و بر دامنه کوه‌های «طارم علیا» مستقر است. مراتع سرسبز، آبشار زیبای شیلاندر و رودخانه پرآب کف دره از زیبایی‌های طبیعی روستا هستند. عدم مسیر دسترسی آسفالت و وجود پیچ‌وخم‌های جاده، شیلاندر را از تخریب‌های انسانی و زندگی مدرن مصون داشته است. خانه‌های روستای شیلاندر با معماری پلکانی و از خشت و گل و تیرهای چوبی بنا شده‌اند و ظاهری بسیار ساده و بی‌آلایش دارند.
باغ‌های سیب، توت، گیلاس، فندق و گردوی روستای شیلاندر در بهار و تابستان میوه می‌دهند. پیله‌های کرم ابریشم میهمان درختان پرتعداد توت هستند و بعد از پروانه شدن در آسمان شیلاندر به پرواز درمی‌آیند.
روستای قوزلو
- آدرس: استان زنجان، شهرستان ماه نشان، بخش انگوران، دهستان قلعه جوق (مشاهده روی نقشه)
روستای پلکانی قوزلو با طبیعت بکر یکی از بهترین مقاصد سفر برای دوستداران سادگی و زیبایی است. این روستا مردمان باصفا و مهمان‌نوازی دارد؛ اما متاسفانه با محرومیت‌های بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. روستای قوزلو حدود ۱۳۰ کیلومتر با شهر زنجان فاصله دارد و در بین روستاهای پلکانی ایران کمتر معرفی و شناسانده شده است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: بهروز حاجی لو
معماری سنتی و پلکانی با خانه‌های گلی و قدیمی در شیب تند روستا، رودخانه خروشان، مراتع و دشت‌های پوشیده از گیاهان دارویی و گل‌های وحشی، دورنمای روستای قوزلو را به یک تابلوی تقاشی بی‌نقص تبدیل کرده‌اند. کوچه‌ها و معابر روستا خاکی، شیب‌دار و باریک هستند و عبور دام‌ها و افراد پیاده از آن‌ها امکان‌پذیر است. روستای قوزلو آب و هوای ییلاقی، خنک و مطبوعی دارد و ساکنان آن به زراعت، دامداری و زنبورداری مشغول هستند.
روستای هجیج
- آدرس: استان کرمانشاه، شهرستان پاوه، بخش نوسود، دهستان سیروان (مشاهده روی نقشه)
هجیج روستایی پلکانی و کردنشین در شمال شهر پاوه (با حدود ۳۰ کیلومتر فاصله) و نزدیک مرز دو استان کردستان و کرمانشاه است. این روستا در کنار «سد داریان» قرار دارد و به‌جهت جاذبه‌های فراوان، میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است. سد خاکی داریان در مسیر رودخانه سیروان قرار دارد و بستر آبی پشت سد مقصدی عالی برای تفریحات آبی و قایق‌سواری است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: سامان مجیدی
هجیج در زبان کردی به‌معنای دره سرسبز و عمیق است. معماری پلکانی و خانه‌های سنگی و قدیمی (غالبا دوطبقه و به‌صورت خشکه‌چین) مشخصه اصلی روستای هجیج هستند. کوچه‌های روستا سنگ‌فرش شده‌اند و شیب نسبتا تندی به‌سمت دره دارند. رودخانه، دره سرسبز، چندین چشمه پرآب و کوهستان‌های پرصلابت (ارتفاعات شاهو) از دیدنی‌ها و جاذبه‌های طبیعی این روستای پلکانی کرمانشاه هستند.
مسجد جامع، حوض پیر، خانقاه، چله خانه و کوسه هجیج (امامزاده عبیدالله) از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی روستای پلکانی هجیج محسوب می‌شوند. گردو، انار و انگور از محصولات کشاورزی و گليم، جاجيم، شال، گيوه، دستمال، سبد و لباس‌های محلی رنگارنگ از صنایع دستی کرمانشاه و تولیدات این روستا هستند. چندین سوئيت، مهمانسرا و بومگردی برای اقامت گردشگران فعالیت دارند.
روستای خانقاه
- آدرس: استان کرمانشاه، شهرستان پاوه، بخش مرکزی، دهستان هولی (مشاهده روی نقشه)
روستای هدف گردشگری خانقاه در جنوب شهر پاوه (فاصله سه کیلومتری) و شمال غرب شهر کرمانشاه (فاصله حدود ۱۳۰ کیلومتری) قرار دارد. این روستای پلکانی در ناحیه کوهستانی استقرار یافته و به‌وسیله کوه‌های دالانی و آتشگاه محصور شده است. روستای خانقاه در محدوده شهر قدیمی پاوه قرار دارد و تاریخ پیدایش آن به دوره یزدگرد سوم (آخرین شاه ایران از حکومت ساسانی و نوه خسروپرویز) برمی‌گردد. خانه‌های روستا در شیبی ملایم، به شیوه پلکانی و غالبا دو طبقه ساخته شده‌اند که بخش زیرین خانه به نگهداری دام و علوفه اختصاص داده می‌شود.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی کاشانی زاده
اهالی خانقاه به زبان کردی و لهجه هورامی سخن می‌گویند و از اهل تسنن هستند. باغداری و دامداری شغل اصلی مردم منطقه است. گردو، انگور، انار، انجیر، توت سفید و گلابی محصولات باغی روستا هستند. لبنیات طبیعی و ارگانیک از دیگر سوغات روستای پلکانی خانقاه محسوب می‌شوند. هوای خانقاه در نیمه اول سال ملایم و مطبوع و در نیمه دوم سال سرد می‌شود.
بنای قدیمی حوضخانه در محدوده روستای خانقاه قرار دارد و جاذبه تاریخی مهم آن به شمار می‌رود. چشمه «شلم ناو»، رودخانه خانقاه، دشت‌های سرسبز و قلل مرتفع از جاذبه‌های طبیعی خانقاه هستند. چندین اقامتگاه سنتی در بخش‌های مختلف روستا فعال هستند.
روستای شمشیر
- آدرس: استان کرمانشاه، شهرستان پاوه، بخش مرکزی، دهستان شمشیر (مشاهده روی نقشه)
روستای شمشیر در محدوده جنوب شرقی شهر پاوه (فاصله حدود ۱۰ کیلومتر) و شمال غربی شهر کرمانشاه (فاصله حدود ۱۲۰ کیلومتر) قرار دارد. این روستا از شمال و شمال غرب به کوه «سربرده»، از غرب و جنوب غربی به کوه «سرپاسارد» و از شرق به کوه «قاقران» محدود می‌شود و از اقلیمی معتدل و خشک بهره می‌برد. آب‌وهوای روستای شمشیر در بهار و تابستان، معتدل و مطبوع و در زمستان سرد و خشک است. این روستای کوهپایه‌ای معماری پلکانی و بافت مسکونی متمرکز دارد. خانه‌های روستای پلکانی شمشیر یک طبقه هستند و سقف‌های مسطح دارند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Shamshiremrooz
گوردخمه‌های شمشیر، مسجد قدیمی محمد رسول‌الله (ص)، باغ‌های انبوه، رودخانه پرآب «گلال»، قله «حوضی خان» (از بلندترین قله‌های کوه شاهو)، چشمه‌های فراوان، یخچال‌های طبیعی و غار «خوره له» از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی روستای پلکانی شمشیر هستند. مردم این روستا بیشتر از طریق کشاورزی، دامداری و باغداری امرار معاش می‌کنند. گندم، جو، گوجه‌فرنگی، خیار، بامیه، گردو، هلو و توت از محصولات روستا و جاجیم‌بافی، گیوه‌بافی و موج‌بافی از صنایع دستی مردمان روستا هستند.
روستای ساتیاری
- آدرس: استان کرمانشاه، شهرستان پاوه، بخش باینگان، دهستان شیوه سر (مشاهده روی نقشه)
روستای پلکانی ساتیاری در منطقه اورامانات استان کرمانشاه واقع شده است و در جنوب غربی شهر پاوه (حدود ۲۵ کیلومتر فاصله) و شمال غربی شهر کرمانشاه (حدود ۱۳۰ کیلومتر فاصله) قرار دارد. در میان روستاهای پلکانی کرمانشاه، روستای ساتیاری کمتر شناخته شده است؛ با این وجود پتانسیل‌های طبیعی و فرهنگی بسیاری برای جذب گردشگر دارد. روستای ساتیاری بر دامنه کوه و در شیبی ملایم استقرار یافته است و بافتی متمرکز و متراکم دارد. خانه‌های قدیمی روستا از سنگ، چوب و گل بنا شده‌اند و هماهنگی بسیاری با محیط اطراف دارند.
منبع عکس: وب‌سایت hezarmasooleh.ir؛ عکاس: نامشخص
اهالی روستای پلکانی ساتیاری به دامداری، باغبانی و تولید صنایع دستی کرمانشاه همچون گیوه، دست‌سازه‌های چرم، تابلو فرش و قالیبافی مشغول هستند. پوشش جنگلی اطراف روستا شامل درختان بلوط، پسته کوهی (بنه یا سقز)، گلابی کوهی، زالزالک، انجیر کوهی و آلبالوی کوهی و همچنین دشت‌های سرسبز، قلل مرتفع، آبشار دو طبقه «دربندگرده»، تفریحگاه «دیره نیان» و جنگل‌های «نزار» از جاذبه‌های طبیعی نزدیک روستا هستند.
چند اقامتگاه بومگردی در بخش‌های خوش‌منظره روستای ساتیاری فعالیت می‌کنند. گردشگران با اقامت در این مراکز زندگی به سبک مردم روستا را در محیطی آرام و خوشایند تجربه خواهند کرد.
روستای آتان
- آدرس: شهرستان قزوین، بخش الموت شرقی، دهستان الموت پایین (مشاهده روی نقشه)
روستای هدف گردشگری آتان یکی از روستاهای پلکانی قزوین است و در شمال شرقی شهر قزوین (با حدود ۱۱۰ کیلومتر فاصله) قرار دارد. این روستای کوهستانی با معماری پلکانی و در شیب ملایم کوه و دره بنا شده است و به ماسوله قزوین شهرت دارد. مسیر دسترسی به این روستا آسفالت است. كوه‌های «هودكان» و «خرابه» پيرامون آتان را فرا گرفته‌اند.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی اکبر خیری آتانی
اسلوب و بافت خانه‌های روستای آتان جزو مناطق حفاظت شده کشور قرار گرفته است. این روستا درهای و ییلاقی است و بافتی متمرکز دارد. خانه‌های قدیمی آتان یک طبقه هستند و از سنگ، گل، خشت و چوب ساخته شده‌اند. سقف مسطح و حیاط بزرگ از دیگر ویژگی‌های معماری این خانه‌های پلکانی است.
بیشتر ساکنان آتان دایمی هستند و از طریق پرورش زنبور عسل، تولید صنایع دستی، دامداری و کشاورزی کسب معاش می‌کنند. گردو، گیلاس تکدانه، آلبالو، سیب و زردآلو عمده تولیدات باغی روستای پلکانی آتان محسوب می‌شوند. باغات در اطراف روستا قرار دارد و در فصول بهار و تابستان در اوج زیبایی و سرسبزی است. چشمه‌ها، آبشارها، رودخانه آتان (شرق روستا) و دشت‌های سرسبز از جاذبه‌های طبیعی روستا هستند. اطراف رودخانه آتان انواع گل‌های خودرو و همچنین گیاهان دارویی مثل گل‌گاوزبان، بومادران، گون، روناس، شنگ، شيرين بيان، غارياقی، كنگر، آويشن و ريواس می‌رویند.
روستای توداران
- آدرس: استان قزوین، شهرستان آبیک، بخش مرکزی، دهستان کوهپایه شرقی (مشاهده روی نقشه)
روستای زیبا و تاریخی توداران حدود ۳۰ کیلومتر با شهر آبیک قزوین فاصله دارد. خانه‌های قدیمی روستا سنگی و کاهگلی هستند و بر دامنه کوه و دره بنا شده‌اند. توداران معماری پلکانی دارد؛ با این حال پشت‌بام خانه‌ها معبر و مسیر رفت‌وآمد نیست و عبور و مرور در روستا تنها از طریق کوچه‌های شیب‌دار و بسیار باریک صورت می‌گیرد.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: نرگس دانشور
مردم روستای پلکانی توداران از طریق کشاورزی و باغداری امرار معاش می‌کنند. باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی روستا نیز پلکانی هستند و در شیب کوه قرار دارند. آلو خشکه، توت خشک، تيزاب انگور و آلبالو خشکه از سوغات توداران به شمار می‌روند. زنان هنرمند روستا به تولید صنایع دستی قزوین همچون گلیم‌بافی، فرش‌بافی و سبدبافی (چلک‌بافی) مشغول هستند. انواع رستنی‌های وحشی خوراکی و دارویی همچون کنگر، آتک، سريش و چايواش در دشت‌ها و کوه‌های اطراف روستا می‌رویند.
درخت چنار خونبار معروف‌ترین جاذبه طبیعی، تاریخی و مذهبی توداران است. این چنار قدیمی و باشکوه در حیاط مسجد روستا قرار دارد. به گفته اهالی روستا در روز دهم محرم شیره‌ای سرخ‌رنگ (قرمز کم‌رنگ) از تنه درخت ترشح می‌شود که نشانه غم طبیعت در این روز است.
منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: سعید نازی (روستای هدف گردشگری ماسوله)
روستاهای پلکانی در مناطق کوهستانی بنا می‌شوند و علاوه بر جذابیت معماری از طبیعت زیبا و آب‌وهوای خوش برخوردارند. آیا شما نیز به این سبک معماری علاقه‌مند هستید؟ اگر تاکنون به روستاهای پلکانی ایران سفر کرده‌اید، لطفا نظرات و تجربه‌های خود را با مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: گوگل مپ؛ عکاس: میلاد مبصری (چشم‌اندازی زیبا از روستای پلکانی ماسوله)
دیدگاه