سنگ های مقدس بوداییان ؛ تبت

این سرود را نمی‌توان به قطعه‌ای ساده یا حتی در حد چند جمله ترجمه کرد، چرا که کل آموزه‌های بودا در ذات و جوهر آن نهفته است. از این رو از برخوانی این سرود همراه با تسبیح‌‌زنی دعاگویان به شکل معقولی شناخته‌شده‌ترین عمل مذهبی در بودیسم تبتیان قلمداد می‌شود، چنان‌که این باور وجود دارد که این عمل می‌تواند به آزادی و بوداگری بیانجامد. سنگ‌های رنگ‌شده یا تراشیده‌شده با سرود مقدّس بودایی در سرتاسر تبت و نپال گسترده است.

در تبت، این سرود را می‌توان در همه‌جا یافت؛ بر پرچم‌های دعاگویان و دوچرخه‌هایشان، که بر روی کاغذهایی به شکل طومار چاپ شده یا روی بنایی با معماری خاص تراشیده شده است. از طرفی می‌توان آنها را روی صخره‌ها و سنگ‌هایی به خط تبتی دید که در برخی مواقع با رنگ‌های روشن رویشان حکاکی یا نقاشی شده است. سنگ‌های مانی یا سنگ‌های جواهری در سرتاسر چشم‌اندازهای تبت گسترده است. آنها در نزدیکی صومعه‌ها، کنار روستاها، در امتداد کرانه‌ی رودها، رودخانه‌ها و امتداد دیوارهای طولانی دیده می‌شوند. برخی مواقع سنگ‌های مانی به شکل گروهی و در کنار هم قرار گرفته‌اند تا تپه‌های باستانی یا سنگ‌چین‌ها را شکل دهند، خصوصا در گذرگاه‌های قلّه‌ی کوه‌ها یا در آستانه‌ی آبادی‌ها. دسته‌های بزرگی از آنها را می‌توان به شکل گروهی و همه با یک متن مشابه که بارها و بارها تکرار شده است پیدا کرد.

حکاکی سنگ‌های مانی را می‌توان یک نوع مراقبه تلقی کرد. این کار را راهب‌ها و نیز روستاییان بومی انجام می‌دهند و آنها را به تپه‌هایی می‌افزایند که با گذشت زمان، بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند. تپه‌ی سنگی جیانا مانی در روستای زینزای از توابع استان خودمختار تبتی یوشو در چین درست به این شکل گسترش یافت. این تپه حدود ۳۰۰ متر درازا داشته و پهنای آن ۸۰ متر بوده و ارتفاعی حدود ۴ متر دارد و تخمین زده می‌شود که حدود ۲ میلیارد سنگ مانی در آن باشد که طی ۲۰۰ سال توسط موؤمنان متدیّن جمع‌آوری شده است. این تپه، بزرگ‌ترین تپه‌ی سنگ‌های مانی در جهان است.

بسیاری از این سنگ‌ها را می‌توان در کشورهای همسایه مانند نپال و بوتان هم دید، جابی که بوداییسم در آنجا هم به شکل گسترده‌ای اشاعه شده است. نمونه‌های وسیعی از سنگ‌های مانی مشابه لوح‌هایی که در جداره‌های سازه‌های صخره‌ای تراشیده شده است در سرتاسر مناطق نپالی‌نشین هیمالیا هم می‌توان یافت. همچنین این سنگ‌ها را در اطراف صومعه‌ها در هند می‌توان دید که در آن سرود به شکل زبانی و نسل به نسل تا به امروز انتقال یافته است. هنوز مشخص نیست که از چه زمانی این سرود مورد استفاده قرار گرفت، اما نخستین شواهد ثبت آن در اواخر قرن ده و اوائل قرن یازده در کارانداوی‌ها سوترا بوده که خودش در اواخر قرن چهار میلادی از منبعی قدیمی‌تر گرد‌آوری شده بود.