روزشمار: ۳۱ فروردین؛ قرار گرفتن نخستين ايستگاه فضایی به نام ساليوت-۱ در مدار زمين

ایستگاه‌های فضایی به دور زمین می‌چرخند و برای هفته‌ها یا ماه‌ها محل کار و زندگی فضانوردان هستند، ایستگاه‌های فضایی تمام نیازهای خدمه را برآورده می‌کنند تا به هنگام انجام آزمایش زنده و سالم بمانند. زباله‌های خورشیدی بزرگ، برق تولید می‌کنند و دیواره‌ها و سپرهای مخصوص دما را مطلوب و خدمه را از تشعشع و قطعات سرگردان فضایی مصون نگه می‌دارند. باراندازها به سفینه‌های تدارکاتی ارسالی از زمین امکان می‌دهند که محموله خود را تخلیه کنند.

برنامه فضایی سالیوت ۱، نخستین برنامه‌ی ساخت و بکارگیری ایستگاه‌های فضایی جهان و برنامه‌ی فضایی درازمدتی در شوروی بود که طی آن از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۲ روی هم ۹ ایستگاه فضایی ساخته و به مدار زمین فرستاده شدند. نخستین ایستگاه فضایی جهان در طول برنامه سالیوت در مدار زمین قرار گرفت و انسان برای نخستین بار اقامت میان‌مدت در فضا را در طول این برنامه تجربه نمود. در طول یازده سال، فناوری ایستگاه‌های فضایی پیشرفت چشمگیری داشت به طوری که از ساخت ایستگاه‌های تک‌بخشی با یک دریچه اتصال و عمر کاری برای میزبانی تنها یک کارگروه فضانوردی، به ساخت ایستگاه چندبخشی با چندین دریچه اتصال و قابلیت میزبانی چندین کارگروه فضانوردی تکامل پیدا کرد. آخرین ایستگاه برنامه‌ی سالیوت، تا سال ۱۹۹۱ در مدار زمین قرار داشت.

اولین ایستگاه فضایی جهان سالیوت ۱ در ۱۹ آوریل سال ۱۹۷۱ پرتاب شد. این اولین ایستگاه از ۷ ایستگاهی بود که اتحاد جماهیر شوروی سابق در مدار زمین مستقر کرد و کیهان‌نوردان سفینه سایوز به استثنای سالیوت ۲ در همگی آنها ساکن شدند. با گذشت زمان طول اقامت آن‌ها از چند هفته به ۶ ماه افزایش یافت. سالیوت ۶ و ۷ یک بار‌انداز اضافه داشتند تا کیهان‌نوردان بتوانند با خدمه دیدار کنند و سفینه تدارکاتی پروگرس بتواند آذوقه بیشتری از زمین بیاورد.

برنامه فضایی سالیوت به کیهان‌نوردان و دانشمندان شوروی و کشورهای دیگر امکان داد که درباره مشکلات و تاثیرات اقامت بلندمدت در فضا برای انسان آزمایش و پژوهش کنند. همچنین در طول این برنامه، پژوهش‌های گوناگون اخترشناسی، پژوهش‌های مربوط به کشف منابع زمینی و آزمایش‌های بیولوژیکی در مدار زمین انجام گرفت.

این برنامه‌ی فضایی دارای دو زیرمجموعه ایستگاه‌های غیرنظامی «سالیوت» و ایستگاه‌های نظامی و سرّی «آلماز» بود. برنامه سالیوت بسیاری از رکوردهای سفرهای فضایی را شکست که از جمله می‌توان به رکورد طول اقامت انسان در فضا و رکورد طول راهپیمایی فضایی اشاره کرد. نخستین راهپیمایی فضایی توسط یک فضانورد زن در طول برنامه سالیوت انجام پذیرفت. همچنین در طول برنامه سالیوت، برای نخستین بار کارگروه جدید فضانوردان جایگزین کارگروه پیشین خود در یک ایستگاه شدند.

ویژگی‌های سالیوت ۱

• تاریخ پرتاب: ۱۹ آوریل ۱۹۷۱
• اقامت در مدار: ۶ ماه
• اقامت کیهان‌نوردان: یک بار به مدت ۲۲ روز. سه کیهان‌نورد به نام «گرگوری دوبرفولسکی»، «ویکتور پاتسایف» و «ولادیسلا ولکوف» در خلال اقامت‌شان اولین پژوهش‌ها درباره گیاه‌شناسی فضایی را انجام دادند. هر سه در مرحله بازگشت این مأموریت رکوردشکن‌شان کشته شدند. تحقیقات نشان داد که شیر فلکه معیوب، باعث تراکم‌زدایی سریع هوای کپسول سالیوت شده و کیهان‌نوردان درونش را خفه کرده است. برخلاف فضانوردان آپولو، این خدمه لباس‌های مخصوص فشار هوا نپوشیده بودند، در غیر این صورت ممکن بود زنده بمانند. سالیوت ۱ به هنگام بازگشت به جو زمین بر فراز اقیانوس آرام سوخت.

در همین روز:

۱. ساختمان پالایشگاه دو میلیون تنی شیراز آغاز شد. (۱۳۵۰ شمسی)

۲. یک هیئت سی‌نفری از سرمایه‌داران ژاپنی که برای سرمایه‌گذاری وارد ایران شده بود، به کشور خودشان بازگشتند. (۱۳۵۰ شمسی)

۳. درگذشت «ابن عساکر مشقی» مورخ و محدث شهیر اسلامی (۵۷۱ قمری)

۴. درگذشت «چارلز داروین» طبیعی‌دان نامی انگلیسی (۱۸۸۲ میلادی)

۵. ناو هواپيمابر آمريکایی فرانکلین بر اثر حمله ژاپنی‌ها آسيب ديد. (۱۹۴۵ میلادی)