ثبت ملی خانه شیخ محمد خیابانی در آذربایجان شرقی و پل گویجه بل

«فرزین حق‌پرست» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی روز یکشنبه گفت که خانه شیخ محمد خیابانی مربوط به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی با شماره ۳۱۳۹۳ و پل گویجه بل متعلق به دوره پهلوی با شماره ۳۱۳۹۲ به ثبت ملی رسید.

وی در خصوص اهمیت ثبت خانه شیخ محمد خیابانی که از روحانیون آزادی خواه تبریز به شمار می‌رود، گفت:

به‌دلیل اقدام‌ها و خدمات بی‌شمار شیخ محمد خیابانی، سال‌ها تلاش در راه مشروطیت، ایجاد نوعی انقلاب فرهنگی بین اقشار مختلف مردم، تلاش در مسیر حفظ استقلال و تمامیت ارضی ایران و تامین آزادی سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی کشور ثبت ملی خانه وی در خامنه بسیار مهم و ضروری بود.

حق‌پرست با اشاره به معماری ساده و زیبای خانه شیخ محمد خیابانی، قاب بندی های آجری ساده، ورودی ساباط مانند ، ایوانی با ستون های چوبی را از مشخصه های این خانه عنوان کرد.

وی با بیان اینکه بنای مذکور در اصل خانه ای یک طبقه و خشتی بوده و به احتمال زیاد در دوره پهلوی بخش غربی به آن اضافه شده است، یادآور شد: بیشتر قسمت های بنا سالم است و تنها برخی از آجرهای نما دچار فرسودگی شده است.

حق پرست از تبدیل خانه شیخ محمد خیابانی به موزه مشروطه توسط شهرداری خامنه در آینده نزدیک خبر داد.

وی در خصوص پل گویجه بل نیز گفت که این پل متعلق به دوران پهلوی بوده و در حال حاضر تنها مسیر ارتباطی کاروانسرای گویجه بل به شمار می‌رود و به همین علت از اهمیت خاصی برخوردار است.

حق‌پرست با بیان اینکه این پل دارای ۳ دهنه با طاق های سنگی نیم‌دایره و پایه‌های سنگی است، طاق‌های نیم دایره سنگی پل را نمایانگر معماری بومی منطقه در دوره پهلوی و از ویژگی‌های خاص آن دانست.

وی با اعلام اینکه پل مذکور در سال ۱۳۹۳ شمسی توسط میراث فرهنگی استان مرمت شده است، ثبت ملی این اثر تاریخی را اقدامی برای حفاظت بهینه از آن عنوان کرد.

به استناد تاریخ قزاق ها به فرمان «مخبر السلطنه» به خانه خیابانی ریختند، ولی قبل از اینکه به او دست بیابند خیابانی از راه پشت بام به خانه همسایه اش «شیخ حسنعلی میانجی» پناهنده شد.

شیخ حسنعلی اصرار کرد که پیش مخبر السلطنه برود و وساطت کند ولی خیابانی نپذیرفت، تا اینکه بعد از ظهر ۲۲ شهریور ۱۲۹۹ مخفی‌گاه شیخ پیدا شد و با شلیک چند تیر به دست اسماعیل قزاق، در زیر زمین خانه شیخ حسنعلی میانجی به شهادت رسید. وی را در گورستان «سید حمزه» تبریز به خاک سپردند.

بعدها آن گورستان به مدرسه تبدیل شد و پس از ویرانی، مقبره خیابانی مظلوم هم از بین رفت.

آذربایجان شرقی با بیش از سه میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت حدود پنج هزار اثر تاریخی دارد که افزون بر یک هزار و ۵۰۰ مورد آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.