راهنمای سفر نوروزی به استان گلستان؛ بندر ترکمن و دیگر شهرستان‌ها

جدای از گرگان، شهرستان‌های دیگر این استان مانند بندر ترکمن، گنبد کاووس، علی آباد کتول، مینو دشت و کردکوی هستند که در میان شهرهای شناخته شده‌ی استان گلستان قرار دارند. شاید از این میان بتوان گنبد کاووس را با نماد مشهورش یعنی برج گنبد قابوس، شناخته شده‌ترین شهر این استان بعد از گلستان نامید، اما نباید از ترکمن (با نام قدیمی بندر شاه) و همچنین دیگر شهرهای استان و نقششان در صنعت گردشگری این خطه غافل شد. سفر به هر کدام از این شهرها و تماشای جاذبه‌های آن‌ها، لطف خاص خودش را دارد.

وضعیت آب و هوایی کلی استان گلستان

به طور کلی این استان به دو بخش جلگه‌ای و کوهستانی تقسیم می‌شود، از این رو می‌توان اقلیم‌های متفاوتی را در آن مشاهده کرد. شمال شرق استان، به ویژه در شرق دریای خزر و حد فاصل گرگان‌رود تا مرز ترکمنستان، به علت دوری از اثرات دریای خزر، کاهش ارتفاعات البرز شرقی، وسیع بودن جلگه ساحلی و نزدیکی به بیابان‌های قره قوم و قزل قوم در جمهوری‌های آسیای میانه، تغییرات محسوسی در آب و هوای معتدل مرطوب خزری (خزری شرقی) پدید می‌‌آید و شرایط خشکی و گرمای هوا تشدید و رفته رفته به اقلیم نیمه‌خشک (نیمه‌بیابانی) تبدیل می‌شود و میزان بارندگی سالانه کاهش می‌یابد. همچنین به علت کاهش رطوبت هوا، دامنه گرما افزایش می‌یابد و اختلاف شدیدی بین دمای شب و روز و دمای سردترین و گرم‌ترین ماه‌های سال به وجود می‌‌آید که مشخصه اصلی آن، تابستان‌های گرم و خشک طولانی (۵ تا ۶ ماه) و زمستان‌های نسبتاً سرد و بارانی است. به علت پیشروی توده هوای سردسیری، تعداد روزهای یخبندان آن نیز بیشتر است، ولی ریزش برف به ندرت اتفاق می‌افتد. به علت نزدیکی به ارتفاعات شرقی، از جمله شهرهای کلاله و مینودشت، تغییرات دیگری در آب و هوای استان ایجاد می‌شود و با افزایش باران و اعتدال دما، شرایطی مشابه آب و هوای معتدل مرطوب خزری پدید می‌آید.

چه چیزی بخریم؟

بدون شک هر منطقه‌ای با توجه به فرهنگ و جغرافیایی که دارد، صنایع دستی ویژه‌ی خود را هم به تولید می‌رساند. استان گلستان نیز از این قاعده مستثنی نیست. از جمله مهمترین صنایع دستی این استان می‌توان به قالیچه، فرش ترکمن، گلیک، قارچین، پشتی، نمد، جاجیم، گلدوزی‌ها و سوزن‌دوزی‌های زیبا، انواع زیور آلات ترکمنی، آلات موسیقی محلی به علاوه صنایع دستی مربوط به سبدبافی، ریسندگی، بافندگی، چوب‌بری و پارچه‌بافی و  همچنین شال‌ها و روسری‌های پر نقش و نگار ترکمن و خاویار و قطاب این شهر اشاره کرد. همه‌ی شهرستان‌های استان صنایع دستی متنوعی را ارایه می‌دهند، اما بندر ترکمن را  از این حیث می‌توان متنوع‌ترین برشمرد.

چه چیز بخوریم؟

استان گلستان هم مانند دیگر نقاط شمالی کشور، فرهنگ غذایی بسیار غنی دارد که به کیفیت صنعت گردشگری آن کمک شایانی می‌کند. از جمله خوشمزه‌ترین و مشهورترین غذاهایی که پیشنهاد می‌کنیم در سفر به این ناحیه سعی کنید حتما تعدادی از آن‌ها را میل کنید، می‌توان به انواع خورش (ساک، ماش پتی خارش، باقلا پته، کئی ترشک، اسپناق خارش، بانجام خارش)، انواع پلو (مرغانه تچین، گوشت پلا)، انواع نان (کلوایی، قتلمه، دراز نون، بنجی نون)، انواع ترشی (انار ترشی، هلی ترشی)، انواع سرکه (سرکه سیر، بانجام سرکه، یارم مسی)، انواع آش (خمیر آش، گزینه آش، دوآش، هلی آش، گوجه آش، ترشی آش، اسبه آش، کئی آش)، انواع غذای ترکمنی (چکدرمه، قاتیقلانان اتلی بورک، مانتی، کومه لکلی بورک، کارتوشکالی بورک) و انواع نان ترکمن مانند پتیر چوروک (نان فتیر)، کلچه چوروک (نوعی کلوچه)، نان روغنی بیشمه، قاتلاق، اکمک و چاقاتی اشاره کرد. همانطور که ملاحظه می‌کنید تنوع غذایی بی‌نظیری در این استان وجود دارد که البته به همین لیست محدود نمی‌شود.

جاذبه‌ها‌ی استان گلستان

جزیره آشوراده، بندر ترکمن

آشوراده، جزیره‌ای زیبا در مرکز جزیره‌ی میانکاله واقع در بندر ترکمن و دریای خزر است که بخش عظیمی از آن به مرور زیر آب رفته است.  این جزیره آب و هوایی معتدل دارد. امروزه جزیره‌ی آشوراده خالی از سکنه است (به جز کارمندان شیلات)، اما هنوز هم ارزش بازدید دارد. پوشش گیاهی جزیره شامل درختان انار و بوته‌های تمشک است. همچنین حیواناتی مانند قرقاول، خرگوش، شغال، روباه، پرندگان دریای و ماهی و حیوانات دیگر، زیستگاه جانوری جزیره را تشکیل می‌دهند. بد نیست بدانید آشوراده تنها جزیره‌ی ایرانی دریای خزر محسوب می‌شود. همچنین حدود ۴۰ درصد خاویار ایران در نزدیکی این جزیره بدست می‌آید.

بازدید از میدان مسابقات اسب سواری، بندر ترکمن

احتمالا تاکنون شهرت اسب‌های ترکمن به گوشتان خورده است. اصولا اسب، پرورش آن و انجام مسابقات اسب‌سواری در فرهنگ مردم ترکمن و شمال کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر شما از بودن در کنار این حیوانات نجیب و تماشای مسابقات و حتی اسب‌سواری لذت می‌برید، توصیه می‌کنیم حتما در سفرتان به بندر ترکمن، از کورس بهاره اسب‌سواری این شهر در فصل بهار غافل نشوید.

بازارچه‌ی ساحلی بندر ترکمن

بدون شک یکی از دغدغه‌های بانوان و تفریحات در طول سفر انجام خریدهای سنتی است. خرید سوغاتی‌های هر شهر جزء لذت‌بخش‌ترین و خاطره‌انگیزترین کارهای ممکن محسوب می‌شود. بندر ترکمن فرهنگ بسیار زیبا و خاصی دارد. در میان کالاها و صنایع دستی این شهر می‌توان زاده‌های پر نقش و نگاری از همین فرهنگ را تماشا کرد. اگر دوست دارید به صنایع دستی این شهر دسترسی داشته باشید، بازدید از بازارچه‌ی ساحلی آن را از دست ندهید. فروشندگان محلی در غرفه‌های کوچک و سازماندهی‌شده‌ای انواع شال، روسری، کلاه و کالاهای خارجی و داخلی بسیار دیگری را به فروش می‌رسانند.

اسکله‌ی تفریحی بندر ترکمن

اسکله‌ی تفریحی بندر ترکمن یکی از بهترین جاذبه‌های این شهر محسوب می‌شود که با گرد آوردن امکانات تفریحی مناسب پذیرای گردشگران خارجی و داخلی زیادی است. قایق‌سواری پرطرفدارترین فعالیت تفریحی در این اسکله است. اما تماشای غروب آفتاب و دریا از روی اسکله و ساحل هم جذابیت خاص خود را دارد. علاوه بر این‌، گشت و گذار و خرید در بازارچه‌های ساحلی اطراف اسکله هم خالی از لطف نخواهد بود. اگر گذرتان به بندر ترکمن افتاد، حتما بازدید از اسکله‌ی یاد شده را در برنامه‌هایتان قرار دهید.

تماشای مراسم ذکر خنجر یا رقص خنجر، بندر ترکمن

ذکر خنجر یکی از مراسمات و رقص‌های هنری مرسوم در بندر ترکمن است که به صورت دسته جمعی برگزار می‌شود. این رقص مذهبی‌گونه را می‌توان شبیه رقص مشهور صوفیان دانست که قدمتی بسیار طولانی دارد. اگر دوست دارید با فرهنگ زیبای این خطه بیشتر آشنا شوید، به هیچ وجه تماشای این مراسم جذاب را از دست ندهید.

تالاب گمیشان، بندر ترکمن

گمیشان نام تالابی بین‌المللی است که ۱۷,۷۰۰ هکتار وسعت و به طور میانگین ۵/۱ متر عمق دارد. تالاب گمیشان از شمال به رود اترک و از جنوب به رود گرگان منتهی می‌شود. موضوع تاسف برانگیز این که با دخالت انسان و سدسازی و همچنین دلایل طبیعی مانند خشکسالی و کم‌توجهی عوامل مسئول، این تالاب حال و روز خوشی ندارد و در حال خشک شدن است. تالاب یاد شده محل سکونت گونه‌های جانوری و گیاهی باارزشی همچون عقاب دریایی دم سفید، کاکایی سر سیاه، پلیکان، دلیجه، غاز خاکستری، سارگپه، حواصیل خاکستری، فلامنگو، غاز سیاه، شانه به سر، خوتکا، عقاب شاهی و تعداد بیشتری پرنده‌ی مهاجر و بیش از ۲۰ گونه ماهی است که زیبایی خاصی به تالاب بخشیده‌اند. تالاب گمیشان در حدود ۳۰ کیلومتری بندر ترکمن و ۱۰ کیلومتری شمال شهرستان گمیش تپه قرار دارد.

آبشار کبودوال، علی آباد کتول

حدود ۴ کیلومتر که به سمت جنوب شهرستان علی آباد کتول حرکت کنید، می‌توانید در میان جنگل‌های انبوهی، آبشار بسیار زیبای کبودوال را تماشا کنید. آب شیرین و زلال این آبشار با ریزش از صخره‌ها و ایجاد خزه‌های سبز رنگ، مکانی بسیار دیدنی را به وجود آورده است که یکی از مهمترین تفرجگاه‌های استان گلستان را تشکیل می‌دهد. آبشار کبودوال را می‌توان یکی از بهترین جاذبه‌های شمال کشور نامید که گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می‌کند.

تالاب آلاگل، گنبد کاووس

با طی حدود ۷۵ کیلومتر به سمت شمال گنبد کاووس و در سمت شرقی جاده‌ی آق قلا در کنار شهر اینچه‌برون می‌توانید تالاب زیبای آلاگل را پیدا کنید که با ۲,۵۰۰ هکتار مساحت تقریبی و عمق ۵/۲ متری آب آن، زیستگاه انواع جلبک سبز، گیاهان متنوع دیگر و پرندگان مهاجری مانند پرستوی دریایی، اردک، فلامینگو، قو، چنگر، غاز، بالکان، کاکائی و تعداد بیشتری پرنده‌ی زیبا و همچنین ماهیان آب شوری مانند ماهی سفید و کپور است. آب این تالاب از رود مرزی اترک و زهکشی‌های نهرهای شور سامان و شورجه تامین می‌شود. این تالاب در کنار دو تالاب آلماگل و آجی‌گل در سال ۱۹۷۵ در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی به ثبت رسیده‌ است.

گنبد قابوس، گنبد کاووس

بنای تاریخی مربوط به قرن چهارم هجری، گنبد نمادین قابوس، به سبک معماری شیوه رازی بنا شده است. این گنبد بلندترین برج آجری جهان محسوب می‌شود که بلندی آن به همراه پی، حدود ۷۲ متر است. گنبد مذکور در سال ۳۷۵ هجری خورشیدی به دستور کاووس پور وشمگیر ساخته شد و امروزه مقبره‌ی این شخص در همین گنبد قرار دارد. گنبد قابوس را می‌توان اصلی‌ترین نماد شهر گنبد کاووس و حتی استان گلستان نامید که شهرتی جهانی دارد. بنای مذکور به عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسیده است.

زیارت خالد نبی، گنبد کاووس

زیارتگاه و مرقد مطهر خالد نبی در ۹۰ کیلومتری شمال شرقی گنبد کاووس روی کوهی ۷۰۰ متری (مشهور به کوه خدا) بین کلاله و مراوه تپه قرار دارد. طبق باورهای مذهبی، خالد نبی پیامبری عرب و یکی از چهار پیامبر مبعوث شده بین زمان عیسی مسیح (ع) و محمد (ص) است (سه نفر دیگر از قوم بنی اسرائیل بودند) که وظیفه‌ی دعوت مردم به یکتاپرستی را عهده‌دار بود. این شخص و چوپان آتا که مقبره‌اش در نزدیکی همین زیارتگاه واقع شده است، در میان مردم ترکمن از احترام زیادی برخوردارند. خوشبختانه در همان نزدیکی تعدادی اتاق و چند سرویس بهداشتی به علاوه‌ی تعدادی آب انبار (لاری) برای ارایه‌ی خدمات به زائران تاسیس شده است. در ضمن می‌توانید از بقعه‌ی چوپان آتا، بقعه‌ی عالم بابا و گورستان تاریخی خالد نبی با مناظری زیبا و چشمه‌ی خضر دندان در نزدیکی زیارتگاه دیدن کنید.

روستای قلعه قافه، مینودشت

روستای زیبای قلعه قافه واقع در رشته‌کوه‌های البرز و شامل سه بخش بالا و پایین (علیا و سفلا) و همچنین ده نو می‌شود. این روستای تاریخی، با بافتی قدیمی تحت شعار روستا، هدف گردشگری شناخته می‌شود. از جمله جاذبه‌های این روستای سنتی می‌توان به غار، چشمه‌های فراوان، آبشار، بافت قدیمی آن و جنگل‌های زیبا در اطرافش به علاوه‌ زیارتگاه سکینه خاتون اشاره کرد. مردم محلی روستا را با نام لانه سیمرغ صدا می‌زنند. شغل اصلی مردم روستا کشاورزی است و در آن گیاهان و درختانی همچون زردآلو، آلو، انواع مرکبات، گوجه فرنگی، سیب زمینی، گندم، جو و یونجه کشت می‌شود. همچنین در طبیعت اطراف روستا می‌توانید میوه‌هایی همچون کُندُس (ازگیل وحشی) و ولیک (زالزالک وحشی) را پیدا کنید. منطقه‌ی وسیع ماران‌کوه در ارتفاعات قلعه کافه با وجود جویبارها و چشمه‌های پرآب به مقصدی مناسب برای گردشگران تبدیل شده است. این روستا حدود ۳۵ کیلومتر از شهرستان مینودشت فاصله دارد.

آبشار لوه، مینودشت

آبشار لوه در ۲۰ کیلومتری گالیکش و در ۵ کیلومتری جاده اصلی گلستان – مشهد، در کنار روستایی به همین نام و در جنگلی انبوه با درختان پهن‌برگ واقع شده است. آبشار لوه، یکی از دیدنی‌ترین آبشارهای گلستان است که بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. در مجموع چندین ْآبشار کوچک و بزرگ که هر کدام حوضچه‌ای زیر خود دارد این مجموعه را تشکیل می‌دهند. طبیعت سرسبز و خزه‌ای اطراف، هوای مطبوع و درختان جنگلی از جمله افرا، ممرز و توسکا هویت ویژه‌ای به این آبشار بخشیده‌اند که آن را به مقصدی جذاب برای هر سلیقه‌ای تبدیل کرده است. آبشار لوه در نزدیکی پارک گلستان قرار دارد.

پارک ملی گلستان، مینودشت

قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در ایران، یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی جهان و زیستگاهی سرسبز و بی‌نظیر برای حیواناتی همچون پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، مرال، شوکا، گوسفند وحشی، بز وحشی، آهوی ایرانی و گراز، قوچ و میش اوریال به علاوه‌ی انواع پرنده مانند عقاب طلایی، جغد، دارکوب، سینه سرخ و انواع خزنده، درختان و گیاهان زینتی و دارویی، بدون شک ارزش بازدید بالایی دارد. به علاوه چندین رودخانه، جویبار و آبشار از این منطقه‌ی بسیار وسیع و ارزشمند مقصدی جذاب برای عاشقان طبیعت ساخته است. پارک ملی گلستان حدود ۹۲ هزار هکتار مساحت دارد و در شرقی‌ترین نقطه‌ی استان گلستان جا خوش کرده است. پارک مذکور از شهر گالیکش ۳۰ کیلومتر فاصله دارد. به هیچ وجه در سفر به استان گلستان، بازدید از این پارک زیبا را از دست ندهید. (متاسفانه این پارک امروزه حال و روز چندان خوشی ندارد و بر اثر آتش سوزی‌های مکرر بخش‌های وسیعی از آن نابود شده و حیات گیاهی و جانوری  آن در معرض خطر جدی قرار دارد، از همین رو نیازمند توجه بسیار زیاد مردم و مسئولین است)