خانه تاریخی پیر نیا، یادگاری از خانه های دوران صفوی کویر

 خانه تاریخی  پیرنیا به علت نوع معماری‌اش به‌ صورت الگوی خانه‌های سنتی کویر مرکزی ایران شناخته‌ شده و در حال حاضر موزه مردم‌شناسی شهر نائین در آن برقرار است.

موقیعیت خانه تاریخی پیرنیا در نقشه 

خانه پیرنیا  

درباره خانه پیرنیا

این خانه تاریخی در ایام گذشته به‌ عنوان خانه حاکم نائین بوده و در ابتدا شخصی به نام «قاضی نورالهدی» در این خانه زندگی می‌کرده که در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده است. شخصی به نام میرزا احمدخان پیرنیا حاکم نائین در همین خانه زندگی کرده است. مهم‌ترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا نقاشی‌های دیواری و گچبری‌های بسیار زیبای آن در ایوان شاه‌نشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاکم است.

خانه پیرنیا در نائین یزد 

خانه پیرنیا یکی از یادگارهای ارزشمند معماری دوران صفویه و نمونه شاخصی از مساکن سنتی نائین است. این بنا که الگوی مهم معماری و هنری خانه‌های تاریخی در منطقه کویر است و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی، دالان‌های متعدد، هشتی، غلام‌گردش، ایوان شاه‌نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه، باغ و بخش‌های مختلف دیگر تشکیل شده است. خانه پیرنیا از مجموعه خانه‌های متعددی تشکیل می‌شده است که هرکدام کاربردی متفاوت داشته‌اند.

معماری خاص کویری  خانه تاریخی پیرنیا

معماری خانه پیرنیا

ترکیب تزئینات معماری، گچبری و نقاشی‌ها، زیبایی غیرقابل وصفی را پدید آورده است. از دیگر تزئینات این بنا می‌توان به تزئینات معماری کاربندی‌ها، یزدی‌بندی‌ها و رسمی‌بندی‌ها اشاره نمود. در نقاشی‌های موجود در قسمت‌های مختلف این بنا؛ نقوش گیاهی، هندسی، گل و مرغ، اژدها و حیوانات مختلف را می‌توان مشاهده کرد. موزه‌ی مردم‌شناسی نائین که در خانه تاریخی پیرنیا واقع شده است، دارای ۱۰ فضای نمایش اشیاء با موضوع مردم‌شناسی است.

۱- بخش ورودی شامل نمونه‌هایی از پوشش گیاهی و گیاهان دارویی.

۲- هشتی ورودی (محل بلیت‌فروشی) شامل وسایل مربوط به اسب و کشاورزی، انواع کلید و نمونه‌هایی از کلون در و انواع قاشق و ملاقه.

۳- راهروی بزرگ ورودی با نام سالن روشنایی و سفال لعاب‌دار، شامل انواع وسایل روشنایی، کاسه و کاشی لعاب‌دار.

۴- هشتی ورودی به حیاط موزه شامل انواع ظروف آبخوری.

۵- سالن اسلحه و ادوات جنگی.

۶- سالن ظروف فلزی.

۷- سالن پوشاک شامل پوشاک زنانه قاجار و پوشاک مردانه قاجار.

۸- راهروی ورودی به عبابافی (مربوط به ابزار گلیم‌بافی و عبابافی و ظروف سفال لعاب‌دار).

۹- اتاق کرسی با چهار مجسمه مومی شامل یک مرد، دو زن و یک پسربچه که با پوشاک زمان قاجار و لوازم روزمره زندگی زینت یافته است.

۱۰- سالن عبابافی که با یک مجسمه مومی پشت دستگاه عبابافی و یک دستگاه که عملاً بافت عبا را به نمایش می‌گذارد.

عکسی قدیمی از خانه پیرنیا قبل از مرمت آن 

 گچبری‌های خانه پیرنیا شامل قاب‌های متعددی بوده و داستان‌های هفت‌پیکر نظامی شامل: داستان‌های خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا،‌ صحنه‌های شکارگاه، داستان‌های عاشقانه و خیال را به نمایش گذاشته است.

گچبری‌های موجود در بنا

یکی از بخش‌های مهم این بنا وجود فضای گودال باغچه در مرکز حیاط است که به‌ عنوان تابستان‌نشین خانه و برای دسترسی به آب قنات حفر شده است.

عکسی از حیاط خانه پیرنیا

اشیاء داخل موزه مردم‌شناسی

در حال حاضر بیش از یک هزار شیء تاریخی و قدیمی در موزه مردم‌شناسی کویر نائین نگهداری می‌شود. گردشگران در موزه مردم‌شناسی کویر نائین می‌توانند با فرهنگ مردم کویر، زندگی کویری، وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایع و هنرهای سنتی و آداب‌ و رسوم مردم بومی منطقه آشنا شوند.

اشیای تاریخی و قدیمی در موزه مردم‌شناسی (خانه تاریخی پیرنیا) 

کوزه‌های قدیمی و کتیبه‌های چوبی از دوره ایلخانی، زیلوی قدیمی با قدمت ۴۰۰ سال متعلق به دوره صفوی و درب چوبی دو جداره قدیمی با قدمت بیش از ۳۰۰ سال از جمله آثار تاریخی مهم این موزه است.

وسایل قدیمی که در خانه پیرنیا قرار دارند 

اشیای قدیمی دیگری مانند: پیه‌سوز، وسایل روشنایی، کوزه، سینی برنجی، سماور برنجی، جلد تپانچه و باروت‌دان چرمی متعلق به دوره‌های قاجار و صفوی و دیگر وسایل قدیمی و تاریخی در این موزه در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد.

وسایل دوره قاجار در موزه مردم‌شناسی نائین 

برپایی فروشگاه صنایع‌دستی و اجرای برنامه مشاعره در خانه پیرنیا ازجمله برنامه‌های این اداره در ایام نوروز در این موزه تاریخی و قدیمی است. اشیاء موزه پیرنیا شامل وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایع‌دستی، هنرهای سنتی و نشان‌دهنده آداب‌ و رسوم و اعتقادات مردمان بومی منطقه است. فضاهای اصیل مساکن سنتی موجود در خانه بیانگر سکونت مردمی است که از قدیم اهل فضل و هنر بوده‌اند. این خانه در سال ۱۳۴۹  توسط فرهنگ و هنر خریداری و پس از انجام مرمت‌های مورد نیاز بنا، در اسفند ۱۳۷۳ به موزه مردم‌شناسی کویر نائین تبدیل گردید که در آن مردم از طریق اشیاء، لوازم و وسایلی که در جای‌جای فضاهای خانه و ویترین‌ها قرار گرفته با فرهنگ مردمان کویر آشنا می‌گردند.

ویترین‌های قرار گرفته در داخل بنا