روزشمار: ۱۴ آبان؛ تأسيس سازمان يونسكو
يونسكو یکی از مهمترين كارگزاریهای تخصصی سازمان ملل است كه در چهارم نوامبر ۱۹۴۵ میلادی تأسيس شد و تقريبا كليه كشورهای سازمان ملل متحد در آن عضويت دارند.
مقاله مرتبط:
سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (UNESCO) که به‌طور خلاصه یونسکو نامیده می‌شود، یکی از سازمان‌های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که درسال ۱۹۴۵ تشکیل شد. وظيفه اصلی اين سازمان، همان طور كه از نام آن برمیآيد، توسعه همكاری‌های بينالمللی در زمينه امور آموزشی، علمی و فرهنگی است و يونسكو در اجرای اين وظيفه، اقدامات موثری در امر سوادآموزی، تحقيقات علمی و حفظ و حراست آثار فرهنگی و باستانی در سطح جهان به عمل آورده است.
همچنين كمک به صلح و امنيت جهانی از طريق ترويج همكاری ميان ملتها به وسيله آموزش‌وپرورش، گسترش علوم و فرهنگ در جهت ايجاد احترام به عدالت، حكومت قانون، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برای همگان از ديگر اهداف يونسكو است. هيئت مديره ۵۸ نفری يونسكو برای نظارت بر برنامههای آن توسط كنفرانس عمومی اين سازمان، مركب از نمايندگان كشورهای عضو، انتخاب می‌شوند و حداقل سالی دو بار تشكيل جلسه می‌دهد.
مقر يونسكو در شهر پاريس فرانسه بوده و تا سال ۲۰۰۲ میلادی، تعداد ۱۸۵ كشور در آن عضويت داشتهاند.
یونسکو در برخی کشورها مانند آمریکا، بریتانیا و سنگاپور در راس مناقشات قرار داشته است. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، حمایت یونسکو از ایجاد «نظم نوین اطلاعات در جهان» و گزارش «مک براید» مبنی بر دموکرات کردن رسانه‌ها و ایجاد فضای مناسب برای دسترسی آسان به اطلاعات به‌شدت در این کشورها مورد انتقاد قرار گرفت و این کشورها این روند را تلاشی برای مقابله با آزادی مطبوعات دانستند.
برخی کشورهای غربی یونسکو را پایگاه کمونیست و کشورهای جهان سوم برای حمله به جهان غرب می‌دانستند. در سال ۱۹۸۴، آمریکا در اعتراض به روند موجود از یونسکو استعفا داد و فعالیت‌هایش را به حالت تعلیق درآورد و بریتانیا و سنگاپور هم در سال‌های ۱۹۸۵ و ۱۹۸۶ به آمریکا ملحق شدند. با تغییر دولت بریتانیا در سال ۱۹۹۷ این کشور مجددا به یونسکو پیوست و آمریکا هم در سال ۲۰۰۳ مجددا به این سازمان ملحق شد. در طی این سال‌ها، اصلاحات اساسی در این سازمان انجام شد.
انسجام برنامه‌ها و ارتباط منطقی بین آن‌ها یکی از چالش‌های یونسکو در دنیای امروزی است. یکی از دلایل اصلی بروز این چالش امکان مدیریت پروژه‌ها توسط دفاتر مختلف یونسکو که بین آن‌ها ارتباط مؤثر و همکاری لازم وجود ندارد.
فعالیت‌های یونسکو
- ایجاد مؤسسه بین‌المللی برنامه‌ریزی آموزشی یونسکو برای بهبود برنامه‌ریزی آموزشی در کشورهای جهان در سال ۱۳۴۲.
- طراحی و اجرای پروژه‌های با اهمیت فرهنگی و عملی مانند:
- حفاظت از بیوسفر طی برنامه MAB (برنامه انسان و بیوسفر) از سال ۱۹۷۱
- مدیریت منابع آب طی برنامه IHP (برنامه بین‌المللی آب شناسی) از سال ۱۹۶۵
- پروژه‌های مربوط به تنوع زبان و زبان‌های در حال انقراض
- شاهکارهای میراث نامکتوب و نامحسوس بشر
- ثبت بین‌المللی حافظه جهانی از سال ۱۹۹۷
- مکان‌های میراث جهانی
- ترویج «جریان آزاد اندیشه بر اساس کلام و تصویر»
جوایز و مدال‌های یونسکو
یونسکو جوایز و مدال‌هایی را در زمینه‌های مختلف علمی و فرهنگی ارائه می‌کند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- جایزه ژان. اموس. کومو نیوس پدر تعلیم و تربیت، برای نظریه‌پردازان برجسته آموزش، دو سالانه.
- جایزه کالینگا برای فراگیر کردن دانش
- جایزه علمی یونسکو
- جایزه کارلوس جی فینلای در میکروبیولوژی
- جایزه جواد حسین برای دانشمندان جوان
- جایزه سلطان قابوس برای حفاظت از محیط زیست
- جایزه بین‌المللی رودخانه‌های دست ساز برای حفاظت از منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک
- مدال انستیتو پاستور-یونسکو
- جایزه یونسکو-ال اورئال برای زنان دانشمند
- جایزه صلح فیلکس هوفوت-بویگنی
- جایزه آموزش صلح یونسکو
- مدال‌های سرگی اینشتین برای هنر سینماتوگرافی
- جایزه جیکجی برای افراد یا موسساتی که در حفاظت از میراث‌های مستند و دسترسی به آن‌ها تلاش کرده‌اند.
- مدال موتزارت یونسکو برای تقویت صلح جهانی با استفاده از موسیقی و دیگر هنرها
در همین روز:
- اشغال قسمتی از مناطق جنوبی ايران از سوی آلمان در جريان جنگ جهانی اول (۱۲۹۳ شمسی)
- افتتاح اولين نمايشگاه بين المللی كتاب تهران (۱۳۶۶ شمسی)
- روز فرهنگ عمومی
- فروپاشی امپراتوری اتريش به‌دنبال شكست در جنگ جهانی اول (۱۹۱۸ میلادی)
- روز جهانی گرامی‌داشت گروه راک اونسنس (۲۰۰۳ میلادی)
دیدگاه