روزشمار: ۱ آذر؛ آذر جشن

محبوبه پوریوسفی
محبوبه پوریوسفی دوشنبه، ۱ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۰۷:۰۰
روزشمار: ۱ آذر؛ آذر جشن

امروز، روز برگزاری «آذر جشن»، یکی دیگر از جشن‌های در پیوند با آتش به مناسبت فرارسیدن ماه آذر و برافروختن نخستین شعله زمستانی است.

آذر (قوس)، نهمین ماه سال خورشیدی است و در گاه‌شماری رسمی ایران و افغانستان همواره ۳۰ روز دارد و از روز ۲۴۷ ام سال آغاز شده و در روز ۲۷۶ ام سال پایان می‌یابد. آذر سومین و آخرین ماه فصل پاییز است. برج فلکی آذرماه برج قوس (کمان) است.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه نهم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده است. در گاه‌شماری زرتشتی، نهمین روز هر برج نیز آذر نام دارد. ایزد این ماه ایزدآذر است.

ایزد آذر، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ایزد نگاهبان آتش و فروزه اهورا مزدا است. به همین دلیل، گاه جایگاه او را در شمار امشاسپندان نیز آورده‌اند. آذر ایزدی است که نگهبانی آتش را بر عهده دارد. این ایزد یکی از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است.ایزد آذر در بین دیگر اقوام آریایی نیز جایگاهی ویژه دارد  در یسنای ۳۶ بند اول این ایزد از جمله وسایلی است که سبب نزدیکی مخلوقات به خداوند می‌شود . شاید از همین روی است که قبله زرتشتیان هم، نور است .

ایزد آذر که به زبان پهلوی آتور خوانده می‌شود، موکل بر کلیه آتش‌های اهورایی جهان است و همواره مواظب است که آتش آتشکده‌ها خاموش نشود.

این اعتقاد وجود داشت که پنج نوع آتش اهورایی در جهان هست:

١- آتش بهرام، یا آذربهرامان که در آتشکده‌های بهرام می‌سوخت.

٢- آتش هوفریان یا گرمایی که در تن انسان و گاو گوسفند هست.

٣- آتشی که در گیاهان و چوب وجود دارد که با مالش و اصطکاک بیرون می‌آید.

۴- آتش برق جهنده که از گرز ایزد تشتر «فرشته باران رحمت» پدید می‌آید و دیوها را هلاک می‌کند.

۵- آتشی که در گروتمان (عرش اعلی)، در مقابل اهورامزدا شعله می‌کشد.

واژه آذر به‌معنای آتش و در اوستایی آتَر (ātar) و در پارسی میانه آتُر (ĀDUR یا ādar) است. واژه آتش (ātaš) که در پارسی میانه آتخش (ātaxš) بوده، برگرفته از این واژه است.

در گاه‌شماری ایرانی روز اول آذر، آذر جشن نام دارد.

آتش در آیین مزدیسنی پاک و پاک کننده است و از این لحاظ مورد احترام است. استاد پورداود در ترجمه و تفسیر جلد اول یشت‌ها (از صفحه ۵٠۴ تا ۵١۵) راجع به ارزش آذر و فرشته آن شرح جامع و مفصلی نوشته است.

«مسعود سعد سلمان»، شاعر پارسی گوی، در قطعه‌هایی که برای نام ماه‌های ایرانی سروده، درباره «آذر ماه» می‌گوید:

ای ماه، رسید ماه آذر / برخیز و بده می چو آذر

آذر بفروز و خانه خوش کن / ز آذر صنما به ماه آذر

او همچنین درباره «روز آذر» گفته است:

ای خرامنده سرو تابان ماه / روز آذر می چو آذر خواه

شادمان کن مرا به می که جهان / شادمان شد به فر دولت شاه

شاید آنچه برای امروز ما مفید باشد، بینش انسانی ایرانیان به آتش است. بینشی که هزاران سال باعث ترقی و تعالی نیاکان ما بوده است. درست است در منابعی که از آن‌ها یاد می‌شود، شاید برای آنکه قابل فهم‌تر باشد، این بینش‌ها به‌صورت ایزد و ... درآمده‌اند اما ایرانیان در طول تاریخ نشان دادند که نگاه انسانی به آیین‌هایشان داشتند و این جشن‌ها را از همین رو گرامی می‌داشتند.

در همین روز:

  • آغاز هفته روشن‌دلان
  • سالروز آغاز جنبش سوسياليستی «مزدک» (۴۸۸ میلادی)
  • روزی که سامانيان بر سر كار آمدند. (۸۷۴ میلادی)
  • استقلال اول «لوكزامبورگ» پس از انحلال كنفدراسيون آلمان (۱۸۶۶ میلادی)
  • اختراع فنوگراف (۱۸۷۷ میلادی)
  • انتشار اولين جدول كلمات متقاطع در آمريكا (۱۹۱۳ میلادی)
  • امضای اعلاميه پايان جنگ سرد در پاريس (۱۹۹۰ میلادی)
  • انتخاب «پتروس غالی» به‌عنوان ششمين دبيركل سازمان ملل متحد (۱۹۹۱ میلادی)
  • امضای قرارداد «ديتون» و صلح بوسنی هرزگوين با صرب‌ها (۱۹۹۵ میلادی)
  • روز جهانی تلويزيون
  • روز جهانی فلسفه

مطالب مرتبط:

دیدگاه