روزشمار: ۱۵ مهر؛ تعيين رنگ پرچم كشور ايران

ظهور پرچم در ایران به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم ضحاک باز می‌شود. کاوه آهنگر به‌منظور برانگیختن احساسات مردمی علیه ضحاک، پیش‌بند چرمی خود را بر سر چوبی کرد و آن را بالا گرفت تا مردم گرد او جمع شدند. پس از وی فریدون فرمان داد تا آن چرم را بیارایند و چنین بود که این پرچم را درفش شاهی نامید. گفته‌اند نخستین رنگ‌های پرچم ایران زرد و سرخ و بنفش بود. پس از فتح ایران به دست اعراب مسلمان، ایرانیان تا دویست سال هیچ پرچمی نداشتند و تنها دو تن از قهرمانان ملی ایران‌زمین، یعنی ابومسلم خراسانی و بابک خرمدین دارای پرچم بودند. پرچم ابومسلم سیاه رنگ بود و پرچم بابک سرخ رنگ.

درفش، بيرق، علم، لوا يا رايت به معنی پرچم از ديرباز مورد استفاده بوده و از آن به‌عنوان علامت معين شاه، حكم‌ران، فرمانده نيرو و لشكريان استفاده می‌‏شده است. اندازه و رنگ بيرق‏‌ها از دوران كهن تفاوت‏‌های زیادی داشته ولی گزينش رنگ‏‌های سه‌گانه سبز، سفيد و قرمز را مربوط به دوران ناصرالدين شاه قاجار دانسته‌‏اند. در نهايت در جريان انقلاب مشروطيت اين سه رنگ تثبيت شد و از اين پرچم برای ساختمان‌‏های دولتی و يادمان‌‏های سلطنتی، قلعه‌‏ها و بنادر و هرآنچه به دولت و سلطنت مربوط بود استفاده می‌‏كردند.

سلطان محمود غزنوی بود که برای نخستین بار دستور داد نقش یک ماه را روی پرچم خود که رنگ زمینه آن سیاه بود بدوزند. وی پس از آن دستور داد نقش یک شیر در آن افزوده شود. نقش خورشید روی پرچم‌ها نیز از زمان خوارزمشاهیان باب شد.

رنگ و طرح پرچم ایران در طول تاریخ همواره در حال تغییر بوده است. پرچم شاه اسماعیل صفوی یکسره سبز رنگ بود و در آن تصویر ماه نیز قرار داشت. شاه طهماسب نیز در دوران پادشاهی دستور داد به‌جای شیر و خورشید، تصویر گوسفند را روی پرچم‌ها حک کنند. تا دوره قاجار‌ها پرچم سه گوشه بود اما در این دوره شکل پرچم برای نخستین‌بار از سه گوشه به چهارگوشه تغییر یافت و رنگ سرخ نیز تنها رنگ پرچم شد و در درون آن روی دایره سفیدی، تصویر شیر و خورشید نقش بست.

با تدوين قانون اساسی مشروطه، رنگ پرچم ايران تعیین شد كه بر اساس اصل پنجم متمم اين قانون، رنگ سبز در پرچم ايران به‌عنوان نشانه دين اسلام و مذهب شيعه و نيز خرمی كشور و صفای روح و باطن، رنگ سفيد نشان صلح‌‏خواهی، دوستی و آرامش‌طلبی ملت ايران و قرمز نشان مشروطيت ايران و آمادگی ملت برای دفاع از استقلال و آزادی به قيمت ريخته شدن خون فرزندان خود، به كار رفته است.

ابعاد و شكل دقيق پرچم ايران در ۱۵ مهر سال ۱۳۳۶ شمسی دوباره تعيين شد و تا انقلاب اسلامی ايران بدون تغيير با همان شير و خورشيد و گاهی تاج پهلوی، باقی بماند. پس از انقلاب، نشان پرچم جای خود را به طرحی شبيه به واژه «اللَّه» داد كه مانند لاله سرخی است كه از خون شهيدان انقلاب سر برآورده و چهار قسمت آن شبيه هلال و قسمت قائم ميانی، يادآور شمشير به نشانه قدرت و ايستادگی ملت مسلمان ايران است و مجموعاً كلمه توحيد (لااله الا اللَّه) را تشكيل می‌دهد. همچنين، عبارت «اللَّه اكبر» ۲۲ بار در حاشيه پائين نوار سبز و حاشيه بالای نوار قرمز كه نشانه و نماد ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، روز پيروزی انقلاب اسلامی ايران است، تكرار شده است.

در همین روز:

• امضای متمم قانون اساسی توسط محمدعلی شاه قاجار (۱۲۸۶ شمسی)
• اعلان جنگ امپراتوری عثمانی به روسيه تزاری (۱۷۶۸ میلادی)
• توماس ادیسون، مخترع آمریکایی اولین تصاویر متحرک که بعدها نام فیلم به خود گرفت را منتشر کرد. (۱۸۸۹ میلادی)
• امپراتوری اتریش، مجارستان، بوسنی و هرزگووین را ضمیمه خاک خود کرد. (۱۹۰۸ میلادی)
• آغاز جنگ چهارم اعراب و اسرائيل معروف به «جنگ رمضان» (۱۹۷۳ میلادی)
• روز ملی «مصر»