روزشمار: ۴ آبان؛ روز اشغال خرمشهر

محبوبه پوریوسفی
محبوبه پوریوسفی سه شنبه، ۴ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۰۷:۰۰
روزشمار: ۴ آبان؛ روز اشغال خرمشهر

در روز ۴ آبان ۱۳۵۹ شهرستان خرمشهر در استان خوزستان پس از بیش از یک ماه مقاومت رزمندگان ایرانی و نیروهای محلی، به اشغال کامل ارتش بعثی عراق درآمد.

نیمه شب سوم آبان بود که نیروهای ارتش بعثی با سازماندهی و تجهیز لشکرهای مستقر در جبهه خرمشهر و همچنین فراخوانی نیروهای تازه‏‌نفس به این جبهه، هجومی وسیع و گسترده را به شهر آغاز کردند و پس از جنگی نابرابر، وارد خیابان‏‌های خرمشهر شدند. رزمندگان و مردم شهر در اطراف پل خرمشهر که حالا به نام خونین‌شهر شناخته می‌شد، تلاش بسیاری کردند تا از پیشروی نیروهای صدام جلوگیری کنند، اما سرانجام در غروب چهارم آبان، غرب خرمشهر به دست دشمن افتاد و تراژدی تلخ خونین‌شهر رقم خورد.

خرمشهر

باقی‌مانده نیروهای مدافع، به‌سمت شرق شهر عقب نشستند اما با تمام پایداری‏‌ها، سرانجام خرمشهر سقوط کرد و به اشغال کامل دشمن متجاوز درآمد. اما مقاومت، ايثار و جانفشانی مدافعان خونين شهر، حديثی حماسی و انقلابی و در عين حال غم‏‌انگيز و مظلومانه را رقم زد و تاريخی پرافتخار و درخشان از خود برجای گذاشت.

اشغال خرمشهر

با سقوط خرمشهر، دشمن در اوج غرور به غارت خانه‌‏ها و بندر و گمرک شهر پرداخت و تعداد زيادی از مردم غير نظامی شهر به اسارت برده شدند. دشمن بعثی، در ادامه تجاوزات خود، علاوه بر غارت كامل شهر، منازل خرمشهر را با ۳۰۰ تن تی.ان.تی به‌طور کامل تخريب کرد. این اما به‌معنای پایان درگیری‌ها نبود که رزمندگان ایرانی همچنان در جبهه شرق با نیروهای متجاوز درگیر بودند.

اشغال خرمشهر

روزنامه کیهان فردای آن روز در گزارشی از منطقه نوشت:

آخرین گزارش‌های رسیده از جبهه جنوب حاکی از این است که اوضاع جنگ در خونین‌شهر بحرانی است و رزمندگان دلیر در این شهر در برابر تجاوز دشمن سرسختانه پایداری می‌کنند. بر اساس آخرین اخبار رسیده از جبهه خونین‌شهر و آبادان مقاومت مدافعان انقلاب همچنان ادامه دارد و پل خونین‌شهر به‌علت آتش شدید دو طرف غیرقابل استفاده است. برتری آتش در این منطقه با متجاوزین است در حالی که مهاجمین با توپخانه به نیروهای انقلاب حمله می‌‌کنند، رزمندگان اسلام بدون در دست داشتن تجهیزات کافی زرهی و توپخانه در مقابل تجاوز مزدوران صدام سرسختانه مقاومت می‌کنند.

هم‌زمان با این تحولات و در پی کامل شدن اشغال خرمشهر، نیروهای متجاوز بر فشار خود در جبهه‌های دیگر افزوده و به‌خصوص برای تکمیل محاصره آبادان و شکست مقاومت رزمندگان، یورش گسترده‌ای را به این شهر آغاز کردند، چنانکه باران بمب و گلوله تلفات و خسارات فراوانی در آبادان به‌جای گذاشت. دشمن با فراغت نسبی از جبهه خرمشهر، نیروی قابل‌توجهی به محور آبادان فرستاد. ارتش بعث تلاش می‌کرد با ایجاد استحکامات نظامی در بخش غربی خرمشهر، از پل ارتباطی خرمشهر- آبادان وارد آبادان شود، اما با پایداری نیروهای ایرانی موفق به انجام این کار نشد. جاده خرمشهر-آبادان، با آنکه زیر آتش شدید توپخانه و خمپاره دشمن قرار داشت، اما همچنان رفت و آمد در آن جریان داشت.

اشغال خرمشهر

همان روزها بود که رادیو لندن اعلام کرد:

آبادان به خاطر اهمیتی که در افکار عمومی ایران، عراق و جوامع بین‌المللی دارد، به‌صورت یک هدف مشخص نظامی برای ارتش عراق باقی خواهد ماند و به نظر نمی‌رسد ایرانیان بتوانند از پیشروی ارتش عراق جلوگیری کنند. اگر تغییر اساسی در کیفیت فعلی محاصره صورت نگیرد، با توجه به اختلاف‌های دو کشور، باید در انتظار جنگی طولانی بین ایران و عراق بود.

در محورهای دیگر هم اوضاع به همین منوال بود و درگیری ادامه داشت. در اهواز یک روز پس از اشغال خرمشهر، عراق بر فشار خود افزود و از اولین ساعات روز با آتش توپخانه و بمباران، قسمت‌هایی از شهر را ویران کرد. روزنامه کیهان دو روز پس از اشغال خرمشهر نوشت که عمال بعث عراق از ساعت ۴ و ۳۰ دقیقه بامداد امروز در حالی که فاصله‌شان با شهر اهواز حدود ۲۵ کیلومتر است همچنان با شلیک توپخانه، آتشبارهای خمسه خمسه و خمپاره به حملات جنون‌آمیز خود به مناطق مسکونی و مردم بی‌دفاع اهواز ادامه می‌دهند. ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در اهواز با توپخانه سنگین روی مواضع دشمن آتش گشوده و خساراتی را به وی وارد کرده است به‌طوری که دشمن ناچار به تغییر موضع خود شد. حملات آتشبارهای دو طرف همچنان در اهواز ادامه دارد. شب گذشته شهر اهواز آرام بود و هیچ‌گونه صدای شلیکی به گوش نمی‌رسید اما از نخستین ساعات بامداد دیروز تا اوایل شب گذشته شهر اهواز در چندین نوبت مورد هجوم حملات وحشیانه مزدوران بعث عراق به‌وسیله آتش توپخانه و آتشبارهای خمسه خمسه قرار گرفت. بعثی‌های مزدور که در منطقه هردان در ۲۵ کیلومتری شهر اهواز موضع گرفته بودند، با شلیک‌های بی‌هدف و پیاپی خود روی مناطق مسکونی در صبح و بعدازظهر روز گذشته آتش گشودند که در نتیجه چندین غیرنظامی در حملات دیروز مزدوران شهید و تعدادی مجروح شدند. همچنین چندین خانه مسکونی ویران شد. در پی این حملات ارتش جمهوری اسلامی ایران در اهواز با گشودن آتش توپخانه خود به روی مواضع دشمن آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کرد. عمال مزدور بعث عراق در بعدازظهر دیروز شدت حملات خود را به سوی شهر اهواز افزایش دادند و نقاط مسکونی کیان‌پارس، خیابان منتظری (۲۴متری) و حوالی آن و نیز چند محله دیگر را به زیر آتش توپخانه خود گرفت و تلفات و خساراتی در این مناطق به بار آورد.

هم‌زمان با این تحولات، در سوسنگرد، خبر‌ها حاکی از تقویت نیروهای عراقی و استقرار آن‌ها در ارتفاعات الله‌اکبر بود و در بستان، منازل و مغازه‌ها از سوی نیروهای عراقی و افراد جبهه‌التحریر، مورد غارت قرار گرفت. در این روز علاوه بر جبهه‌ها، شهرهای آبادان، ماهشهر و اهواز نیز بمباران شدند و یک هلی‌کوپتر عراقی در اطراف ماهشهر، هدف قرار گرفت.

هر چند خرمشهر در چهارم آبان ۵۹ سقوط کرد و دشمن بعثی، در ادامه تجاوزات خود، علاوه بر غارت کامل شهر، حتی به منازل خرمشهر رحم نکرد و برخی از آن‌ها را با ۳۰۰ تن تی.‌ان.‌تی به‌طور کلی تخریب کرد، اما مقاومت مردم و رزمندگان تا ۲۰ ماه بعد یعنی روزی که رادیو خبر آزادسازی خرمشهر را اعلام کرد، ادامه یافت. در تمام روزهای میانه سقوط و آزادی خرمشهر، اخبار درگیری‌ها و پیشروی‌های نیروهای ایرانی به پایتخت می‌رسید و مردم هر لحظه چشم به راه بازگشت این قطعه از خاک کشور به مام میهن بودند. انتظاری که در سوم خرداد ۱۳۶۱ پایان گرفت.

در همین روز:

  • نام شهر بار فروش به بابل تغيير يافت. (۱۳۱۰ شمسی)
  • تصرف سرزمين «ويرجينيا» به‌عنوان مستعمره آمريكا (۱۵۸۴ میلادی)
  • مرگ «دنيس ديدِرو» دانشمند فرانسوی و مؤلف اولين دايرةالمعارف جهان (۱۷۸۴ میلادی)
  • شهر « ادو» در ژاپن به « توكيو» تغيير نام داد. (۱۸۶۸ میلادی)
  • تولد «پابلو پيكاسو» مشهورترين نقاش قرن بيستم و بنيان‏گذار كوبيسم (۱۸۸۱ میلادی)
  • امضای قرارداد «پولادين» ميان دولت ‏های متحد در جريان جنگ جهانی دوم (۱۹۴۰ میلادی)
  • نام دولتمرد بزرگ و ايران‌دوست، امير كبير، بر سد كرج گذارده شد. (۱۹۶۱ میلادی)
  • روز ملی «قزاقستان»

مطالب مرتبط:

دیدگاه