روزشمار: ۲۷ مهر؛ ساختن «بردسير» كرمان به تصمیم اردشير ساسانی

نام قدیم كرمان در قرون وسطی بردسیر بوده كه كه به نام «گواشیر» نامیده می‌شده است. بردسیر در ابتدا روستای کوچکی بود که توسط اردشیر بابکان توسعه داده شد و به‌صورت شهر درآمد. مردم کرمان به‌منظور نشان دادن خرسندی خود از پیروزی او بر اردوان و به شاهی رسیدنش، نام این شهر را «وه ارتخشیر» نامیدند، این نام بعدها به «وه اردشیر»، «به اردشیر»، «بردشیر» و «بردسیر» تبدیل شد. «گواردشیر» نیز که از «وه ارتخشیر» گرفته شده است، به همین محل اطلاق می‌شد. قبلاً به این شهربنا به یک روایت «اردشیر» می‌گفتند، یعنی جای نیک، ولی بعد از حمله اعراب، این محل بهرسیر نامیده شد و پس از مدتی بردشیر و در نهایت به‌دلیل ثقل کلام آن را «بردسیر» خواندند. با این حال در آن زمان بعضی از ایرانیان آن را گواشیر می‌خوانده‌اند که این کلمه از اردشیر گرفته شده بود.

اردشير كه قبلا یک دژ نظامی در حاشيه شهر كرمان بر فراز تپه‌ای ساخته بود هنگامی تصميم به ساختن بردسير گرفته بود كه از حمايت «شهرات» حكمران منطقه كردستان امروز (آديابن) برای ساقط کردن حكومت اشكانيان كه آلوده به فساد و ضعف شده بودند، مطمئن شده بود.

اردشير با تهديد، حكمران اصفهان (سپاهان) را نيز به اجرای نيّت خود موافق ساخته بود. اردشير پس از پيروزی بر اردوان پنجم، شاه اشکانی وقت، در سال ۲۲۶ در معبد آناهيد پارس در شهر استخر نزدیک شيراز رسما تاج‌گذاری كرد. وی قبلا در نظر داشت كه شهر كرمان را پايتخت ايران كند كه پس از ورود به تيسفون از اين كار منصرف شد و پايتخت را از همين شهر (مدائن-سلمان پاک-۳۶ کیلومتری بغداد) تغيير نداد زیرا این استدلال اندیشمندان ایران را پذیرفته بود که پایتخت باید به قلمرو روم نزدیک باشد.

بردسیر که از آن به مشیز نیز یاد می‌شود، دارای سابقه تاریخی قابل توجهی بوده و قدمت تاریخی آن به قبل از ساسانیان می‌رسد. این منطقه از اولین مکان‌هایی است که زندگی اجتماعی در آن شکل گرفته است و بهترین دلیل بر این مدعا، وجود آثار و بناهای تاریخی زیاد مانند: پیرجارسوز، برج نگار، برج تاریخی قلعه ارگ بردسیر، تل ابلیس و... است.

تحقیقات انجام شده توسط اساتید دانشگاه هاروارد در ۴۰ سال قبل نشان می‌دهد که در این سرزمین، مردمی زندگی می‌کردند که بیش از ۵۰۰۰ سال پیش برای نخستین مرتبه به صنعت ذوب مس دست یافتند. حفاری‌هایی که در سال ۱۳۱۴ توسط هراول اشتاین و در سال ۱۳۴۴ توسط ژوزف کالدوک انگلیسی انجام شده است، حکایت از این دارد که اهالی این محل ۶۰۰۰ سال قبل موفق به ذوب مس در محل «تل ابلیس» شده‌اند و این کوره‌ها را فعال کرده و موفق به ساختن اشیایی چون سنجاق و ظرف مسی شدند و در رونق اقتصادی این شهر همت کردند.

همچنین وجود اشتراک در سفال‌های این منطقه با سفال‌های مناطق بین‌النهرین، سوریه و هند حاکی از ارتباط مابین این دو منطقه و تمدن‌های آنان و قدمت دیرینه بردسیر است. بردسیر در زمان سلطنت آل بویه مرکز ایالت شده است و طبق نظر «حمزه اصفهانی» دو نام بردسیر و گواشیر ممکن است نشان‌دهنده انتساب آن به اردشیر مؤسس سلسله ساسانی باشد. در زمان سلاجقه کتابخانه این شهر ۵۰۰۰ جلد کتاب داشته و داخل شهر چند بیمارستان و مدرسه بوده که خود بهترین دلیل بر عظمت و وسعت این شهر است که متاسفانه در زمان حمله مغول ویران شده است.

ابن‌حوقل، بردسیر را در سال ۵۵۰ شهر کوچکی دانسته و محمدبن‌ابراهیم نام‌های بردسیر و گواشیر را به‌جای یکدیگر و به یک معنی به کار برده است. به هر حال بردسیر گرچه شهر کوچکی بوده، بسیار آباد و پیرامون آن زیر کشت قرار داشته است.

فاصله این شهر تا شهر کرمان، ۵۵ کیلومتر است.

جاذبه‌های گردشگری تاریخی بردسیر

می‌توان تل بلیس (تل ابلیس)، غبیرا، ارگ بردسیر، خانه بهادرالملک، خانه مازولی، برج نگار، قلعه و برج ماهونک، قلعه کهنه، قلعه جلال‌آباد، برج بهرامجرد، قلعه ترشاب، برج محله سلورد، برج قریت‌العرب، برج کمال‌آباد، برج یوسف علی، حمام قدیمی قریت‌العرب، حمام قدیمی محمودآباد کوه پنج ،حمام قدیمی لاله‌زار، شیر سنگی، تپه آسیاب، قلعه دیو، آسیاب آبی ترشاب و آسیاب حنیفه، پیر باخدا در روستای هجین، کوه چهل تن را نام برد.

«تل ابلیس»

جاذبه‌های گردشگری مذهبی بردسیر

پیر جارسوز (پیر برحق)، امام زاده سیدمحمد، مسجد جامع بردسیر، عمارت زرتشتی‌ها، قدمگاه حضرت ابوالفضل، قدمگاه خضرنبی، امامزاده عبدالله، زیارتگاه خواجه بدرالدین نگار، امامزاده عباس، مقبره شیخ محمد کاکو و امامزاده سید شمس‌الدین لاله‌زار. مسجد امام حسن (ع)، مسجد بهاءالدین، مسجد حسن خان، زیارتگاه میرعباس محمودآباد کوه پنج، زیارتگاه خواجه بدرالدوله.

صنایع دستی بردسیر

از جمله مهم‌ترین صنایع دستی این منطقه می‌توان به قالی‌بافی، گلیم‌بافی و پته‌دوزی و چادر شب اشاره کرد.

در همین روز:

• تدوين تاريخ اسلامی در عهد خليفه‏ دوم (۱۶ قمری)
• تاسیس دانشگاه هایدلبرگ (۱۳۸۶ میلادی)
• تصرف مجمع‌الجزاير فيليپين توسط استعمارگران اسپانيایی (۱۵۶۵ میلادی)
• تصرف سرزمين آلاسكا توسط آمريكا (۱۸۶۷ میلادی)
• درگذشت «چارلز بِبيج» دانشمند انگليسی و مخترع ماشين‌حساب (۱۸۷۱ میلادی)
• نخستين سرويس تلفنی بازرگانی راه دور ميان نيويورک و واشنگتن آغاز بكار كرد. (۱۸۹۲ میلادی)
• جزيره پورتوريكو كه تا يک روز پيش از اين، یکی از مهاجرنشين‌های قديمی اسپانيا در قاره آمريكا بود به تصرف نيروهای آمریکا درآمد و یک منطقه از اين كشور اعلام شد. (۱۸۹۸ میلادی)
• امضای قرارداد صلح بين ايتاليا و امپراتوری عثمانی (۱۹۱۲ میلادی)
• فضاپیمای گالیله به فضا پرتاب شد. (۱۹۸۹ میلادی)