با برترین جانوران ساکن قطب جنوب آشنا شوید

امیرعلی محمودی | یکشنبه, ۱۱ مهر ۹۵ ساعت ۱۶:۳۰

شاید فکر کنید سرزمین قطب جنوب به دلیل سرمای شدیدش، خالی از هر گونه حیات و زندگی است. اما برخلاف تصور بسیاری از شما، موجودات زیادی در قطب جنوب زندگی می‌کنند. برای آشنایی با جانداران این سرزمین، در ادامه با کجارو همراه باشید.

قطب جنوب علیرغم شرایط آب و هوایی بسیار سردی که دارد، دارای برخی از جالب‌ترین گونه‌های جانوری و حیات وحش منحصر به فرد است. این موجودات به خوبی موفق شده‌اند خود را با شرایط اقلیمی دشوار قطب جنوب وفق داده و به زاد و ولد بپردازند. عدم حضور انسان در قطب جنوب نیز شرایط را برای زندگی جانداران، بسیار ساده‌تر می‌کند. البته گرمای جهانی و دیگر عوامل مربوط به تغییرات آب و هوایی موجب کاهش جمعیت جانوران قطب جنوب شده است. در ادامه نگاهی بر برخی از جانوران مهم و قابل توجه قطب جنوب خواهیم داشت.

۱۰. پر کلفت کبوتری

 پر کلفت کبوتری

پر کلفت کبوتری یک نوع پرنده‌ی دریایی است که پرها و قسمت‌های بالایی بدنش آبی خاکستری مانند و قسمت زیرین بدنش از گلو تا دم نیز به رنگ سفید است. منقار این پرنده خاکستری روشن و قسمت نوک آن خمیده است و سرش گرد و پاهایش نیز سیاه است. طول بال‌های پر کلفت کبوتری در حدود ۸۰ تا ۹۱ سانتی‌متر، وزن آن ۴۴۰ گرم و طول بدنش ۳۵ تا ۴۲ سانتی‌متر است.

جمعیت این پرنده در سرتاسر قطب جنوب و جزایری مانند جرجیای جنوبی، اسکات، ساندویچ جنوبی، اورکنی جنوبی، شتلند جنوبی، مک‌کوآیر، اوکلند، هرد، کروزت و کراگولن پراکنده شده است. پر کلفت کبوتری، پرنده‌ای اجتماعی و خونگرم است که در دسته‌های هزارتایی زندگی می‌کند. سخت‌پوستانی مانند کریل (موجودی شبیه به میگو)، سرپاوران کوچک، ماهی‌های کوچک، کرم چندتار و لاشه‌ی موجودات دیگر از جمله منابع غذایی پر کلفت کبوتری محسوب می‌شوند. این پرنده برای شکار با بال‌های کاملا باز بر فراز دریا و اقیانوس پرواز کرده و منقار خود را درون آب فرو می‌کند. پر کلفت کبوتری برای تولید مثل در ماه دسامبر تخم می‌گذارد و هر دو گونه‌ی نر و ماده‌ی آن به مدت ۴۵ روز روی تخم‌ها می‌خوابند. پر کلفت کبوتری جوجه‌های از تخم سر بر آورده را پس از ۴۵ تا ۵۰ روز مراقبت، در دامان طبیعت رها می‌کند تا به طور مستقل زندگی کنند. بر اساس اطلاعاتی که از سازمان حفظ محیط زیست قطبی به دست رسیده، طول عمر پر کلفت کبوتری ۱۵ تا ۲۰ سال است.

۹. گاوماهی (وال قاتل)

گاوماهی

گاوماهی یا وال قاتل، پستانداری گوشتخوار است که از جمله بزرگترین گونه‌های خانواده‌ی دلفین‌ها است. طول گاوماهی نر ۹٫۸ متر، طول ماده‌ی آن ۸٫۵ متر و طول نوزاد این جانور نیز به ۲٫۴ متر می‌رسد. بزرگی هر یک از دندان‌های گاوماهی ۱۰ سانتی‌متر بوده و اندازه‌ی کلی این جانور در حد و حدود یک مینی‌بوس است. وزن هر گاوماهی نر ۱۰ تن، گاوماهی ماده ۷٫۵ تن و فرزند آن نیز ۱۸۰ کیلوگرم است. بدن این جانور سیاه، قسمت تحتانی آن سفید و دور چشمش لایه‌ای سفید رنگ و پشت بالچه‌ی عقبی‌اش نقطه‌ای خاکستری رنگ وجود دارد. گاوماهی از موجوداتی مانند فُک دریایی، شیر دریایی، پرندگان، لاک‌پشت‌ها، کوسه‌ها، ماهی مرکب، وال‌ها، سرپاوران و دیگر ماهی‌ها تغذیه می‌کند. گاوماهی معمولا در آب‌های سرد قطب جنوب، نروژ، آلاسکا، اقیانوس اطلس شمالی و اقیانوس آرام زندگی می‌کند. گاوماهی در سن ۱۵ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد اما به لحاظ فیزیکی تا ۲۱ سالگی قادر به جفت‌گیری نیست. بلوغ جنسی گاوماهی ماده در اوایل نوجوانی شروع می‌شود. طول عمر این موجودات بین ۵۰ تا ۸۰ سال برآورد می‌شود. گاوماهی موجود اجتماعی و خونگرمی است که معمولا با گروه‌ها و دسته‌های ۵ تا ۳۰ تایی مهاجرت می‌کند. رهبری دسته‌های گاوماهی‌ها بر عهده‌ی گونه‌ی ماده‌ی آن است. سرعت این گاوماهی‌ها تا ۵۴ کیلومتر بر ساعت نیز می‌رسد.

۸. پنگوئن آدلی

پنگوئن آدلی

پنگوئن آدلی نوعی پرنده‌ی مهاجر است که نامش را از همسر کاشف فرانسوی آن یعنی ژول دومون د اورویل به ارث برده است. جمعیت پنگوئن آدلی در سرتاسر قطب جنوب و جزایری مانند شتلند جنوبی، اورکنی جنوبی، ساندویچ جنوبی و بووه یافت می‌شود. وزن هر پنگوئن آدلی نر ۵٫۴ کیلوگرم و وزن گونه‌ی ماده‌ی آن ۴٫۷ کیلوگرم است. طول پنگوئن‌های آدلی بالغ به ۷۰ سانتی‌متر می‌رسد. سر این پنگوئن‌ها پس از بلوغ کامل، سیاه رنگ با حلقه‌های سفید دور چشمشان و نوکشان به رنگ قرمز در می‌آید. پشت پنگوئن آدلی سیاه با پرهای آبی رنگ، سینه‌اش یکدست سفید و پاهایش صورتی و خاکستری است. آدلی معمولا از موجوداتی مانند کریل، ماهی‌های کوچک، ماهی مرکب، دوجورپایان (گونه‌ای از پلانکتون‌ها) و سرپاوران تغذیه می‌کند. پنگوئن آدلی شناگر ماهری است و برای تهیه‌ی غذا تا عمق ۱۷۵ متری آب نیز پایین می‌رود. این پنگوئن‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و در گروه‌ها و دسته‌های هزارتایی اقدام به جفت‌گیری می‌کنند. پنگوئن‌های آدلی در حفره‌ها زندگی می‌کنند تا از تخم‌های خود در مقابل خطرات دریا محافظت کنند. لانه‌های این موجودات متشکل از سنگ‌های به صف شده است. این پنگوئن‌ها هر از گاهی از سنگ‌های لانه‌ی پنگوئن‌های دیگر دزدی می‌کنند. هر دو گونه‌ی نر و ماده‌ی پنگوئن آدلی به نوبت روی تخمشان می‌خوابند. بلوغ جنسی این پنگوئن‌ها از ۳ تا ۶ سال شروع شده و متوسط طول عمرشان نیز تا ۲۰ سال می‌رسد.

۷. خیار دریایی

 خیار دریایی

خیار دریایی موجودی از تیره‌ی خارپوستان است. بدن این جانور شبیه به خیار است و موها و خارهای بسیار ریز و کوچکی روی بدنش دارد تا بتواند به واسطه‌ی آن‌ها تغذیه و حرکت کند. رنگ خیار دریایی بسته به گونه‌ی آن می‌تواند قرمز، سبز تیره و سیاه باشد. طول این جاندار از ۲ تا حدود ۱۸۰ سانتی‌متر متفاوت است. خیار دریایی معمولا در کف دریا و گاهی نیز در زیر ماسه‌های بستر اقیانوس زندگی می‌کند که به همین دلیل از آن با عنوان کرم خاکی دریایی نیز یاد می‌شود. با این حال، برخی از گونه‌های پلانکتونی خیار دریایی در دریا شناور بوده و با جریان‌های آن به حرکت در می‌آیند. خیار دریایی از جلبک، بی‌مهرگان دریایی و ذرات خاکروبه‌ی دریا تغذیه کرده و آن‌ها را در قالب کرم خاکی به طبیعت باز می‌گرداند. خیار دریایی تقریبا در تمامی زیستگاه‌های دریایی زمین یافت می‌شود. خیار دریایی توانایی برقراری رابطه‌ی جنسی را ندارد. گونه‌ی ماده‌ی این موجود، تخم‌های خود را در آب رها کرده و این تخم‌ها پس از برخورد با اسپرم‌های گونه‌ی نر خیار دریایی بارور می‌شوند. گونه‌ی نر و ماده‌ی خیار دریایی برای تولید مثل بایستی به طور همزمان در یک مکان حضور داشته باشند. عمر این موجودات ۵ تا ۱۰ سال برآورد می‌شود. خیار دریایی هنگام مواجهه با خطرات احتمالی، ماده‌ی چسبناکی از خود خارج می‌کند تا دشمنانش را به دام اندازد؛ این موجود حتی برای دفاع از خود، بخشی از بدنش را نیز قطع می‌کند؛ اندام‌های قطع شده مجددا احیا شده و به زندگی ادامه می‌دهند.

۶. چرخان تباران

چرخان تباران

چرخان‌تباران یا گردان‌تنان، پلانکتون‌های بسیار کوچک مسکروسکوپی هستند که در خاک‌های مرطوب، آب‌های شیرین، آب‌های شور و انواع دریاها زندگی می‌کنند. حدودا ۲۰۰۰ گونه‌ی مختلف چرخان‌تبار در جهان وجود دارد. اندازه‌ی این موجودات بین ۰٫۱ تا ۱ میلی‌متر است، البته بزرگی برخی از آنان به ۲ و ۳ میلی‌متر نیز می‌رسد. چرخان‌تباران از جلبک‌های بسیار کوچک تغذیه می‌کنند و خود غذای ماهی‌ها، صدف‌ها، مرجان‌ها و دیگر موجودات دریایی هستند. از آنجایی که نرخ تولید مثل چرخان‌تباران بسیار بالا بوده و منبع تغذیه‌ی مهمی نیز به شمار می‌روند، این جانوران در پرورش دیگر موجودات آبزی و آکواریوم‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این موجودات به تنهایی و تعدادی نیز در دسته‌های بزرگ زندگی می‌کنند. چرخان‌تباران دارای تاجی متحرک بر روی سرشان هستند که شبیه به چرخ‌های در حال چرخش است. این موجودات همچنین در اعماق دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، فاضلاب‌ها و حتی روی جانوران سخت‌پوست نیز زندگی می‌کنند. چرخان‌تبار بومی قطب جنوب «فیلودینا گرگاریای قرمز» نام دارد. تعداد بسیار زیادی از چرخان‌تباران در طول تابستان در کف اقیانوس‌ها و استخرها یافت می‌شوند.

۵. وال آبی

وال آبی

وال آبی که بزرگترین موجود زنده‌ی روی زمین است، عمدتا از کریل‌ها و سخت‌پوستان تغذیه می‌کند. جالب است بدانید، کوچکترین وال آبی می‌تواند روزانه ۲ تا ۴ تن کریل ببلعد. نام دیگر این جاندار، وال آبی قطب جنوب است. طول گونه‌ی نر وال آبی ۲۹ متر، گونه‌ی ماده‌ی آن ۳۳ متر و نوزاد این جاندار در حدود ۷ متر است. وزن گونه‌ی نر این جاندار ۱۵۰ تن، گونه‌ی ماده ۱۸۰ تن و نوزاد آن ۲٫۷ تن است. سر یک وال آبی، یک چهارم از بدن آن را تشکیل می‌دهد. بدن این جانور صاف و دارای نقطه‌های آبی کمرنگ در قسمت پشتش است. شکم وال آبی دارای رنگ روشن و سفید است اما به دلیل لایه‌ی جلبکی مانندی که روی آن دارد، گاهی شبیه به زرد می‌شود. سر وال آبی پهن، طویل و U شکل است. این جانور دو سوراخ روی بینی‌اش دارد که هنگام بیرون دادن هوا، آب آن تا ۹ متر نیز به بالا می‌رود. وال آبی در اقیانوس آرام شمالی، اقیانوس اطلس شمالی و قسمت‌های جنوبی و شمالی اقیانوس هند زندگی می‌کند. این وال‌ها گاهی در دسته‌های کوچک و چندتایی شنا می‌کنند اما عمدتا به تنهایی یا جفت‌های دوتایی به شنا می‌پردازند. این موجودات تابستان خود را برای غذا خوردن در آب‌های قطبی می‌گذرانند، سپس در آغاز زمستان به سمت استوا مهاجرت می‌کنند. سرعت حرکت وال آبی معمولا ۸ کیلومتر بر ساعت است اما اگر آشفته و سراسیمه شود، می‌تواند تا ۳۲ کیلومتر بر ساعت نیز شنا کند. صدای وال آبی یکی از بلندترین صداها در میان تمام جانوران است. در شرایط عادی، وال‌های آبی می‌توانند صدای غرش، امواج ضربانی و ناله‌های یکدیگر را از فاصله‌ی ۱۶۰۰ کیلومتری بشنوند. بلوغ جنسی این جانداران از ۶ تا ۱۰ سالگی شروع می‌شود و متوسط طول عمر آن‌ها بین ۸۰ تا ۹۰ سال است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، وضعیت نسل وال آبی را در معرض انقراض طبقه‌بندی کرده است. طبق برآوردهای انجام شده، در حال حاضر حدودا ۱۰٫۰۰۰ تا ۲۵٫۰۰۰ وال آبی در آب‌های زمین باقی مانده است.

۴. مرغ باران برفی

مرغ باران برفی

مرغ باران برفی از خانواده‌ی پرندگان سفید است که داری چشمانی تیره، منقاری سیاه و پاهای خاکستری رنگ است که از جمله جانوران بومی قطب جنوب محسوب می‌شود. وزن این پرنده بین ۲۶۰ تا ۴۶۰ گرم، طولش بین ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر و درازای بال‌هایش در حدود ۷۵ تا ۹۵ سانتی‌متر است. ماهی، ماهی مرکب، نرم‌تنان، کریل، میگو، لاشه‌ی حیواناتی مانند فک، وال، پنگوئن و دیگر ضایعات از جمله منابع غذایی مرغ باران برفی است. این پرندگان عمدتا در قطب جنوب و جزایری نظیر جرجیای جنوبی، بووه، ساندویچ جنوبی و جزایر اورکنی جنوبی یافت می‌شوند و در صخره‌ها آشیانه‌سازی می‌کنند. مرغ باران برفی برای دوری از پرندگان شکارچی مانند اسکویا، معمولا یا بر فراز دریا یا در ارتفاعات بسیار بلند پرواز می‌کند. مرغ باران برفی، پرنده‌ای اجتماعی است که مانند خفاش پرواز می‌کند. مرغ باران برفی در آشیانه‌ی خود برای مقابله با مزاحمان، قادر به ترشح مایعی بد بود از منقارش است؛ این پرنده همچنین به کمک بال‌ها و نوکش می‌تواند موجوداتی که قصد ورود به لانه‌اش دارند را عقب راند. بلوغ جنسی این پرنده در ۷ سالگی اتفاق می‌افتد و متوسط طول عمرش نیز در حدود ۲۰ سال است.

۳. سرپاور عظیم

سرپاور عظیم

سرپاور عظیم، جانوری بزرگ و آبزی است که مجموع طول بدن و شاخک‌هایش تا ۱۴ متر نیز می‌رسد. وزن این جاندار در حدود ۵۰۰ کیلوگرم است. سرپاور عظیم دارای ۸ بازو است که طول هر یک ۸۵ الی ۱۱۵ سانتی‌متر و ۲ شاخک به طول ۲٫۱ متر است. شاخک‌های این جانور به شکل چماق بوده و دارای قلاب‌های چرخانی است که به کمک می‌تواند طعمه‌اش را شکار کند. سرپاور عظیم از موجوداتی مانند دندان‌ماهی پاتاگونیا و دیگر ماهی‌های مرکب تغذیه می‌کند. پوست این جانور به رنگ قرمز و چشمانش بزرگتر از هر موجود زنده‌ی دیگر روی زمین است. گونه‌ی نر سرپاور عظیم، کوچکتر از گونه‌ی ماده‌ی آن است. این جانور در اعماق اقیانوس منجمد جنوبی و نواحی جنوب غربی اقیانوس آرام در نزدیکی نیوزلند زندگی می‌کند. سرپاور عظیم ۳۰۰ متر پایین‌تر از سطح آب زندگی می‌کند. محققان بر این باورند که این جانور به تنهایی زندگی کرده و مقدار بسیار زیادی نیز غذا می‌خورد. گفته می‌شود سرپاور عظیم برای جلوگیری از شکار شدن توسط نهنگ عنبر، با این جانور به مبارزه می‌پردازد.

۲. فک پلنگی

فک پلنگی

فک پلنگی، پستانداری گوشتخوار، آبزی و بسیار خشن است که در سواحل قطب جنوب، جزایر نزدیک قطب جنوب و سواحل آفریقای جنوبی، آمریکای جنوبی، استرالیا و نیوزلند یافت می‌شود. وزن گونه‌ی نر این جاندار به ۳۰۰ کیلوگرم و وزن گونه‌ی ماده‌ی آن به ۵۰۰ کیلوگرم می‌رسد. طول بدن فک پلنگی نر در حدود ۲٫۸ تا ۳٫۳ متر و طول گونه‌ی ماده‌ی این جانور ۲٫۹ تا ۳٫۸ متر است. رنگ پوست یک فک پلنگی کاملا بالغ، خاکستری متمایل به سیاه با خال‌ها و نقطه‌های تیره و قسمت‌های تحتانی‌اش نیز دارای رنگ روشن است. این موجود باله‌هایی برای شنا کردن دارد. سر یک فک پلنگی بسیار بزرگ و شبیه به خزندگان است و دارای گردنی بلند و منعطف و نیز آرواره‌هایی با دندان‌های درازِ سگ‌مانند است. این جانور از موجوداتی مانند فک‌های کوچک، کریل، پنگوئن و پرندگان دریایی تغذیه می‌کند. فک پلنگی برای شکار در زیر یخ‌ها پنهان شده و منتظر طعمه می‌شود؛ این موجود قادر است تا ۱۵ دقیقه زیر آب دوام بیاورد. فک پلنگی تنها یا در گروه‌های کوچک زندگی می‌کند. فک پلنگی ماده در ۴ سالگی و گونه‌ی نر این جاندار در ۴٫۵ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد. متوسط طول عمر این جانور ۱۲ تا ۱۵ سال است اما برخی از این موجودات موفق شده‌اند تا ۲۶ سال نیز زنده بمانند. تنها شکارچی شناخته شده‌ی فک پلنگی، وال‌ها هستند.

۱. پنگوئن امپراتور

پنگوئن امپراتور

پنگوئن امپراتور، بزرگترین نوع از ۱۷ گونه‌ی شناخته شده‌ی پنگوئن‌های جهان است. قد پنگوئن امپراتور در بلوغ کامل به ۱٫۱۵ متر و وزنش به ۴۰ کیلوگرم می‌رسد. اطراف گوش‌های این پنگوئن زرد، سینه و شکمش سفید و پشتش نیز سیاه خاکستری مانند است. پنگوئن امپراتور معمولا از سرپاوران، ماهی و کریل تغذیه می‌کند. این پنگوئن‌ها در طول روز ۲ تا ۳ کیلوگرم غذا می‌خورند اما هنگامی که برای تولید مثل نیاز به چاق شدن دارند، می‌توانند تا ۶ کیلوگرم نیز غذا بخورند. جمعیت پنگوئن‌های امپراتور در سرتاسر قطب جنوب پراکنده شده و گروه‌های این جانوران از دسته‌های چند صد تایی تا ۲۰٫۰۰۰ تایی متفاوت است. این پنگوئن‌ها برای ادامه‌ی حیات در سرمای شدید قطب جنوب و طوفان‌هایی که سرعت برخی از آن‌ها تا ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد، به هم می‌چسبند؛ چرا که این کار، از دست رفتن گرمای بدن را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. پنگوئن امپراتور نر در ۵ سالگی و گونه‌ی ماده‌ی این موجود در ۶ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد. متوسط طول عمر پنگوئن امپراتور در حدود ۱۵ تا ۲۰ سال است اما برخی از آن‌ها تا ۴۰ سال نیز عمر می‌کنند.

مطالب مرتبط:

منبع worldatlas

دیدگاه