سرقت گچبری‌ های محوطه شاه نشین رسکت

مهدی عابدینی عراقی، سرپرست هيأت فصل اول کاوش در محوطه شاه‌نشين رسکت اعلام کرد:

اين محوطه استقراری با مساحتی در حدود ۱۰۰ هکتار متعلق به قرون ميانه اسلامی و در واقع محوطه‌ای سلجوقی است که ديوارهای داخل بنای اصلی از گچ‌‌بری‌‌های زيبا و متنوعی پوشیده شده و هر فضا گچ‌بری متفاوتی دارد.

به گفته‌ی وی، گچ‌بری‌های اسلامي يادشده از گچ‌بري‌های دوره ساسانی تأثير پذيرفته‌اند و حتی کتيبه کوفی مشجر نيز در اين گچ‌بری‌ها ديده می‌شود. حال پس از گذشت ۶ سال در تابستان سال ۹۴ خبر می‌رسد که گچبری‌های محوطه شاه نشین رسکت، از توابع بخش دودانگه شهرستان ساری مربوط به دوره آل‌بویه، که در کاوش‌های سال ۸۸ آشکار شده بود به‌دلیل عدم حفاظت از آن، توسط افراد سودجو به سرقت رفته است.

پیگیری‌های رسانه‌ای به آنجا ختم می‌شود که ظاهراً پایگاه رسکت و لاجیم چند سالی است به فراموشی سپرده شده و سعید سلیمانی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی برج‌های آرامگاهی لاجیم و رسکت هم فعلاً در آمل مستقر است. یک فعال میراث فرهنگی هم که ماه گذشته از این منطقه بازدید کرده معتقد است که احتمال به سرقت رفتن این گچ بری‌ها کم است چون بر دل دیواره‌ها نقش بسته‌اند و به‌دلیل صعب‌العبور بودن منطقه افراد بسیار کمی از وجود چنین جای مهمی مطلع‌اند. وی درباره‌ی نم زدگی گچ‌بری‌ها می‌گوید:

نم زدگی و خوردگی این آثار در طول زمان به‌دلیل عدم حفاظت صحیح به وجود آمده است. اگر با همان وضعیت غم‌انگیز ربوده هم شده باشند، بسیار جای تاسف دارد.

گزارش‌ها حاکی است که مدیر پایگاه میراث فرهنگی برج‌های آرامگاهی لاجیم و رسکت، ضمن اعلام این مطلب که در پایگاه مذکور چند سالی است فعالیتی صورت نمی‌گیرد، از به سرقت رفتن گچبری‌ها اظهار بی‌اطلاعی کرده است. وی که خواستار پیگیری این موضوع از مقامات بالاتر شده، اعلام کرد:

گچ‌بری‌های این منطقه به مرور در حال از بین رفتن بود اما این‌گونه نبود که کسی بخواهد آن‌ها را سرقت کند. احتمالاً به مرور بخشی از آن‌ها نابود شده و خبردهنده گمان کرده که به سرقت رفته است!

وی درباره علت از بین رفتن گچ‌بری‌ها می‌گوید:

هر چند اقدامات حفاظتی و مقاوم سازی هنگام کشف این بقایا انجام شد، اما بلافاصله پس از کشف و کاوش اثر ، باید سازه حفاظتی دور آن کشیده شود تا آن را از شرایط آب و هوایی بیرون خاک محافظت کند که متأسفانه به‌دلیل کمبود بودجه و اعتبار چنین چیزی میسر نشد و گچ‌بری‌ها به‌دلیل نم و رطوبت آهسته آهسته شروع به از بین رفتن کرد. این آثار هزار سال زیر زمین بوده است، حالا وقتی به‌یک‌باره خاک‌برداری می‌شود و در تماس با هوای نمناک شمال قرار می‌گیرد، این تغییر شرایط روند تخریب را تسریع ‌می‌کند.

اما «مهدی ایزدی» معاون میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی استان مازندران ضمن تأیید خبر سرقت گچ‌بری‌‌ها زمان اطلاع از این موضوع را به ۴۵ روز پیش نسبت می‌دهد و می‌افزاید:

این سرقت شبانه انجام و بخشی از گچ‌بری‌ها دزیده شده است. متأسفانه ردپایی هم از این افراد باقی نمانده است و تاکنون نتوانستیم آن‌ها را دستگیر کنیم.

وی درباره نابسمانی و رها شدن پایگاه به حال خود می‌گوید:

 این پایگاه رها نشده است. هرچند ما به‌صورت شبانه‌روزی در آن منطقه نگهبان نداریم اما در روز یک نگهبان آنجا حضور دارد و نیروی یگان حفاظت هم بیشتر اوقات در روز به آنجا سرکشی می‌کند. بهتر است به‌جای واژه «رها شدن» بگوییم ما از طریق سازمان پیگیر بودجه و اعتباراتی هستیم که متأسفانه تاکنون تخصیص پیدا نکرده است تا به‌صورت جدی و فعال به حفاظت و مرمت بپردازیم. در ضمن پس از این حادثه نیروهای ما بیشتر به این منطقه سرکشی‌ می‌کنند.

او ادامه می‌دهد:

ما روی دیواره‌ها سقف شیروانی زدیم تا از گزند باران در امان بمانند و دورتا دور آن را هم فنس‌کشی کردیم تا حیوانات وحشی و سایر عوامل تخریب زا به محوطه دسترسی پیدا نکنند.

معاون میراث فرهنگی استان مازندران با اشاره به صعب‌‌العبور بودن منطقه رسکت یادآور می‌شود که اگر قرار است این منطقه به‌صورت شبانه‌روزی محافظت شود نیازمند بودجه و اعتبار است وگرنه نیروهای حفاظتی و پرسنلی در منطقه در حد توان خود حضور دارند. این مشکل برای فرح‌آباد و عباس‌آباد نیز وجود دارد و علت حضور کمتر نیروها قطعا کمبود بودجه و اعتبار است. وی بودجه مورد نیاز برای حفاظت منطقه رسکت به‌طور شبانه‌روزی را سالانه حدود ۱۰۰ میلیون تومان عنوان می‌کند که البته سه چهارسالی از اعتبار مورد نیاز برای حفاظت و مرمت این منطقه خبری نیست. ایزدی درباره‌ی برنامه‌های میراث فرهنگی در این زمینه در دولت یازدهم هم می‌گوید:

برنامه آن کاملاً آماده است و به سازمان میراث فرهنگی ارسال شده است. در صورت تخصیص اعتبار بالافاصله کار آغاز خواهد شد.

منبع: هنرنیوز  

_{عکس کاور از اسکان‌نیوز (عکاس: نامشخص)}