سود و ضرر قرار گرفتن تالاب انزلی در فهرست مونترو

تیم  کجارو
تیم کجارو یکشنبه، ۲۴ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۱۸:۴۵
سود و ضرر قرار گرفتن تالاب انزلی در فهرست مونترو

تالاب انزلی علاوه بر تاثیرات اقلیمی و جلوگیری از بروز سیلاب، نقش مهمی در اقتصاد روستاییان ساکن حاشیه دارد. این تالاب با وجود شعارهای بسیار در زمینه احیا، همچنان در وضعیت نامطلوبی بسر می برد و کماکان در فهرست تالاب‌های در خطر نابودی یا مونترو قرار دارد.

سازمان محیط زیست برای خارج شدن تالاب انزلی از این فهرست، باید برنامه‌های مدونی ارائه دهد که اکنون در صدد تهیه آن است؛ اما باید دید با توجه به شرایط وخیم زیست‌محیطی تالاب و نیاز شدید به اعتبارات هنگفت، آیا خارج شدن از این فهرست به نفع تالاب است یا به ضرر آن. کارشناسان با تجربه محیط زیست بر این باورند که در این راستا، نباید شتاب‌زده عمل کرد؛ چراکه اگر در این فهرست باشیم، می‌توانیم از کمک‌های بین‌المللی استفاده کنیم . آژانس بین‌المللی همکاری‌های ژاپن (جایکا) به دلیل اینکه تالاب انزلی در لیست مونترو قرار دارد، می تواند کمک کند. کارشناسان، عمده‌ترین عامل مشکل‌ساز برای تالاب را آلودگی فاضلاب می دانند. بخش اعظم فاضلاب حوزه ۳ هزار و ۶۱۰ کیلومتری حوزه آبخیز تالاب، وارد آن می‌شود و کلان‌شهر رشت در صدر این آلوده‌کنندگان قرار دارد . ورود شیرابه زباله‌های انباشته‌شده در سراوان به آب‌های زیرزمینی، فاضلاب بیمارستان‌ها، فاضلاب صنعتی شهر رشت و رسوبات حاصل از فرسایش بالادست دیگر عوامل مشکل‌ساز برای تالاب انزلی است. از این رو به نظر می رسد یکی از ضروری‌ترین اقدامات برای نجات تالاب یا به عبارتی احیا، تکمیل شبکه فاضلاب شهرهای حومه تالاب به ویژه رشت و انزلی و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب است اما با تخصیص اعتبارات اندک، کار تکمیل شبکه‌ها و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب سال‌ها به طول می‌انجامد . با توجه به اهمیت تالاب بین‌المللی انزلی، به نظر می‌رسد باید به‌عنوان یکی از اولویت‌های ملی به آن نگریسته و اعتبارات ملی به آن تخصیص داده و برای جذب اعتبارات بین‌المللی نیز تلاش شود. خشک شدن آب تالاب و ورود حجم بالای رسوبات از دیگر مشکلات تالاب است که حاصل جنگل‌تراشی‌های بالادست و ورود رسوبات از ۱۰ رودخانه اصلی ورودی به تالاب است از این رو، مدیریت آب در بالادست نیز حائز اهمیت است . سازمان آب منطقه‌ای گیلان و اداره کل منابع طبیعی باید برای جلوگیری از ورود رسوبات برنامه‌ریزی کنند.

کارهایی که تاکنون انجام شده

مرحله نخست طرح احیای تالاب انزلی شامل ۶  پروژه؛ ازجمله احداث ۴ سد رسوب‌گیر در دهانه رودخانه‌های اصلی ورودی تالاب به منظور جلوگیری از ورود حجم عظیم رسوبات به تالاب انزلی و ۲ پروژه بازگشایی آبراهه‌های قدیمی برای برقراری دوباره ارتباط بیولوژیک و اکولوژیک بین بخش‌های مختلف تالاب و همچنین لایروبی بخشی از پهنه تالاب بود. معاون دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست کشور، اذعان کرده بود که تاکنون اقدامات موثری برای احیای تالاب صورت نگرفته است. مسعود باقرزاده کریمی اظهار کرد:
سیلاب‌های به وقوع پیوسته نشان داد جانمایی تله‌های رسوب‌گیر رودخانه‌های منتهی به تالاب انزلی صحیح نبوده است. برای کاهش رسوبات وارده به تالاب انزلی، بهتر بود سازه‌های رسوب‌گیر در ارتفاعات حوزه آبخیز و فواصل دورتر از تالاب به اجرا در می‌آمد.
وی نقش سازمان حفاظت محیط زیست در مرحله نخست طرح احیای تالاب انزلی؛  شامل نصب تله‌های رسوب‌گیر، لایروبی بخش‌هایی از تالاب و ایجاد آبراهه‌ها را نظارتی خواند و گفت: اعتبارات ملی آن از طریق استانداری هزینه می‌شده و مجری نیز جهاد کشاورزی بود. باقرزاده کریمی با بیان اینکه اکنون تجهیزات مناسبی در داخل کشور برای اجرای لایروبی موجود است و روش‌ها نیز باید مورد اصلاح، بازنگری و بهبود قرار گیرد، خاطرنشان کرد:
مهم‌ترین اقدام برای نجات تالاب انزلی، سامان‌دهی رسوب‌گذاری است زیرا تراکم جمعیت، افزایش کشاورزی در منطقه، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و تخریب جنگل‌های بالادست، میزان رسوب‌گذاری در منطقه را به شدت افزایش داده است.
به گفته باقرزاده کریمی، مرحله دوم طرح، فعالیت‌های اجرایی مبتنی بر اصول مدیریت اکولوژیک یکپارچه در حوزه آبخیز تالاب انزلی با تمرکز بر ۳ محور پسماند، فاضلاب‌ها و رسوبات با همکاری آژانس بین‌المللی همکاری‌های ژاپن (جایکا) اجرایی می شود. سازمان حفاظت محیط زیست از شروع لایروبی تالاب در اسکله یکی از مناطق چهارگانه سخن می گوید که آن‌هم باتوجه به شروع فصل بارندگی در گیلان، برای چند ماه متوقف است .

مصوبات سال جاری

مدیرکل محیط زیست استان گیلان میزان اعتبارات تخصیصی امسال برای طرح احیای تالاب را ۱۱ میلیارد تومان عنوان می کند که چندان امیدی به تحقق این امر نیست . قربانعلی محمدپور با بیان اینکه زرچوب و گوهررود آلوده‌ترین رودخانه‌های گیلان هستند،تصریح کرد:

درسفر استانی رئیس‌جمهوری به گیلان، ۵۰ میلیارد تومان برای رفع آلودگی این دو رودخانه تخصیص اعتبار شده است.

وی این ۲ رودخانه را بعنوان رودخانه‌های تاثیرگذار در آلودگی تالاب انزلی دانست و تصریح کرد:

اولویت اول سازمان محیط زیست، ایجاد تصفیه‌خانه در محل دفن‌زباله سراوان است.

وی با تاکید براینکه مسئولان استان به جمع‌بندی نهایی درخصوص ایجاد و راه‌اندازی تصفیه‌خانه شیرآبه‌های این مکان رسیده‌اند، خاطرنشان کرد:

شهرصنعتی رشت نیز فاضلاب‌های صنعتی خود را به رودخانه زرچوب و گوهررود وارد می کند.

محمدپور با بیان اینکه انتقال فاضلاب‌های صنعتی شهرصنعتی رشت به ۲ رودخانه، قدمتی بیش از ۴ دهه دارد، اظهارداشت:

در راستای راه‌اندازی تصفیه‌خانه‌ای مناسب برای شهرصنعتی رشت، مقرر شده که ۵۰ درصد هزینه‌ها از سوی شهرصنعتی و ۵۰ درصد آن از طریق استانداری تامین شود.

مدیرکل محیط زیست گیلان همچنین به ۲ بیمارستان پورسینا و رازی بعنوان بیمارستان‌هایی با آلودگی زیست‌محیطی بالا اشاره و اذعان کرد:

محیط زیست گیلان علاوه بر این ۲ بیمارستان، درتلاش برای پوشش سایر بیمارستان‌ها با کمک دانشگاه علوم پزشکی درجهت رفع آلودگی‌های بیمارستانی است.

حال با توجه به همه این موضوعات، باید دید که آیا خروج از فهرست مونترو به سود تالاب است یا به ضرر آن. به نظر می رسد با توجه به فضای ایجاد شده پساتحریم، مسئولان به جای تلاش برای خروج تالاب از فهرست مونترو، باید به دنبال جذب اعتبارات از طریق دولت و بانک جهانی و تکمیل شبکه‌ها و تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به‌عنوان یکی از عوامل اصلی آلوده‌کننده تالاب باشند . تالاب انزلی با حدود ۱۸ هزار هکتار مساحت و ۳۸۰هزار هکتار حوزه آبخیز از مراکز مهم زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر، محل تخم‌ریزی ماهیان بومی خزر و رویشگاه گیاهان ارزشمندی است. این تالاب علاوه بر تاثیرات اقلیمی و جلوگیری از بروز سیلاب نقش مهمی در اقتصاد روستاییان ساکن حاشیه دارد. به خاطر داشته باشیم حفاظت از این تالاب ارزشمند نه تنها برای حفظ منابع آبی و تمام جانداران حوزه اطراف آن از انسان، پرندگان و آبزیان حیاتی است بلکه از یک الزام بین‌المللی برخوردار است . به عبارتی بی‌توجهی و از دست دادن تالاب انزلی، نه‌تنها موجب اتلاف منابع طبیعی ارزشمند کشورمان و تبعات منفی ناشی از آن بلکه موجب سرشکستگی در جامعه بین‌الملل خواهد شد.

منبع: ایرنا

مطالب مرتبط:

دیدگاه