- chevron_right کجارو
- chevron_right مجله گردشگری
- chevron_right اخبار
- chevron_right جاذبهها
- chevron_right راهنمای سفر
- افزودن مکان
تهران بهعنوان پایتخت ایران، محل تمرکز منحصربهفردترین موزههای کشور است؛ از موزههای تخصصی گرفته تا موزههای ملی. موزه مجلس شورای اسلامی در عمارت بهارستان یکی از موزههای ارزشمند و جاهای دیدنی تهران است. این موزه علاوه بر آثار فاخری مانند نقاشیهای کمالالملک و هدایای ملل، روایاتی از تاریخ معاصر را نیز به نمایش میگذارد. با کجارو همراه باشید.
موزه مجلس شورای اسلامی که در عمارت بهارستان قدیم قرار دارد، دارای مجموعه آثاری از نقاشیهای کمالالمک و اسنادی از تاریخ معاصر است. این ساختمان از زمان قاجار، رویدادهای متعددی مانند به توپ بسته شدن به دستور محمدعلی شاه قاجار، غارت، آتشسوزی و بمباران موشکی در زمان جنگ ایران و عراق را پشت سر گذاشته و پس از بازسازیهای متعدد همچنان پا برجا مانده است.
عکس از گوگلمپ (عکاس: سعید رحمانی)
موزه مجلس شورای اسلامی در ضلع جنوب شرقی ميدان بهارستان قرار دارد. برای دسترسی میتوانید از متروی خط دو (فرهنگسرا-صادقیه) استفاده کنید و خود را به ایستگاه بهارستان برسانید. از ایستگاه تا موزه مجلس حدود ۳۰۰ متر فاصله است. (مشاهده روی نقشه)
کتابخانه مجلس که کمی پس از شروع کار مجلس قانونگذاری در سال ۱۲۸۶ شکل گرفته بود، در سال ۱۳۰۳ به همت کیخسرو شاهرخ تاسیس شد. کیخسرو شاهرخ ملقب به «ارباب کیخسرو»، در دورههای متوالی بهعنوان نماینده مردم در مجلس حضور داشت و بالغ بر ۳۰ سال بهعنوان کارپرداز، خدمات قابلتوجهی انجام داده بود. او با قبول پیشنهاد اسماعیل آشتیانی (از شاگردان کمالالملک) مبنی بر ایجاد نمایشگاهی متشکل از آثار برجسته کمالالملک، نقاشیهای بینظیر او را تهیه و جمعآوری کرد و در موزهای به نام کمالالملک به نمایش گذاشت. او تعدادی از نقاشیهای کمالالملک را در سال ۱۳۱۰ خریداری و تعدادی دیگر را کمالالملک، خود به موزه اهدا کرد. بهدنبال او، تعدادی از شاگردان برجستهاش مانند اسماعیل آشتیانی و محمود اولیا نیز بخشی از آثار خود را به موزه اهدا کردند.
هرچند هدف از برپایی این موزه ایجاد مجموعهای از آثار کمالالملک بود، منجر به ایجاد موزهای در مجلس شد که هماکنون آن را تحت عنوان «موزه مجلس شورای اسلامی» میشناسند. موزه مجلس از زمان شکلگیری تا سال ۱۳۷۷ در یکی از طبقات ساختمان شماره یک کتابخانه مجلس مستقر بود. در سال ۱۳۷۷ به تشخیص و تصمیم هیئت امنا، کتابخانه به ساختمان کاخ موزه نگارستان در جوار کاخ سنای سابق انتقال یافت.
کاخ موزه نگارستان که از فضایی ایدئال برخوردار بود، تا سال ۱۳۸۲ تحت عنوان موزه مجلس شورای اسلامی، محل نگهداری و نمایش آثار موزه مجلس بود. در این مدت علاوه بر آثار نقاشی استاد کمالالملک و شاگردانش، تابلوها، آثار نقاشی و هدایای منحصربهفرد دیگری نیز به مجموعه آثار موزه اضافه شد که از سوی هیئتهای پارلمانی، شخصیتهای سیاسی خارجی و داخلی به موزه مجلس شورای ملی سابق و شورای اسلامی اهدا شده بود. در تیر ماه ۱۳۸۲ یک سال پیش از انتقال محل مجلس شورای اسلامی به ساختمان جدید (هرم) در بهارستان، ساختمان موزه مجلس به مجلس خبرگان رهبری تحویل شد و آثار و اشیا موزه مجلس به بهارستان منتقل شد. از آنجایی که محلی در مجموعه جدید بهارستان برای موزه در نظر گرفته نشده بود، تا سال ۱۳۸۷ آثار و اشیا موزه در گنجینههای مجلس نگهداری میشدند. در اواخر دوره هفتم شورای اسلامی، رئیس مجلس، موافقت خود را مبتنی بر اختصاص بخشی از ساختمان مشروطه به موزه اعلام کرد و این امر در اوایل دوره هشتم، صورت عملیاتی به خود گرفت. در بازگشایی و آغاز به کار دوباره این موزه، بخش تاریخی، به ویژه تاریخ مشروطه و معاصر، به بخش هنری، نقاشی و صنایع دستی آن افزوده شد.
ساختمان کنونی بهارستان در منطقهای قرار دارد که حدود ۲۰۰ سال قبل، باغهای نگارستان، بهارستان و نظامیه در آنجا وجود داشته است. باغهای این مجموعه که از دوره فتحعلی شاه باقی ماندهاند، تحت تملک محمدحسنخان سردار ایروانی بود و او آنها را به علیخان حاجبالدوله مقدم مراغهای فروخت. علیخان این باغ را گرو گذاشت و چون بدهیهای خود را پرداخت نکرد، باغ به میرزا حسینخان قزوینی (مشیرالدوله سپهسالار اعظم) فروخته شد.
ساختمانی را که امروزه بهعنوان ساختمان مشروطه (موزه مجلس) یا مجلس شورای ملی میشناسیم، در واقع کاخ میرزا حسینخان سپهسالار بوده که در سال ۱۲۹۵ هجری قمری، توسط مهندس بنام ایرانی میرزا مهدیخان شقاقی ملقب به «ممتحنالدوله» و به دستور شخص سپهسالار، طراحی و ساخته شد.
باغ و عمارت سپهسالار به جهت معماری و زیبایی خاصی که داشت، همواره مورد توجه دربار بود و علاوه بر پذیرایی از میهمانان داخلی، از میهمانان خارجی نیز در آنجا پذیرایی میشد. عمارت بهارستان تا انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی در اختیار دربار بود. هنگامی که فرمان مشروطیت از طرف مظفرالدین شاه صادر شد، مورخان و منجمان و شاعران جمع شدند و کلمه «عدل مظفر» را برای تاریخ تاسیس مجلس (۱۳۲۴.ق) تهیه کردند.
از زمان فرمان مشروطه در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی تا وقوع انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، ساختمان مشروطه شاهد برپایی بیست و چهار دوره مجالس قانون گذاری بوده است. پس از به توپ بسته شدن مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار، که منجر به ویرانی و تعطیلی آن شد، بازسازی آن به تقلید از مجالس اروپایی بهخصوص صحن علنی مجلس فرانسه، شکل گرفت. در ۷ خرداد ۱۳۵۹ نخستین دوره مجلس شورای اسلامی در ساختمان سنای سابق تشکیل جلسه داد و در اواخر دوره ششم بود که جلسات مجلس شورای اسلامی، در ساختمان جدید مجلس واقع در ضلع شمالی بنای مجلس شورای ملی سابق، برگزار شد. در حال حاضر نیمه غربی ساختمان مشروطه که در اختیار کتابخانه مجلس قرار داده شده، محل تشکیل موزه مجلس شورای اسلامی است.
معماری عمارت بهارستان که ساختمان موزه مجلس نیز جزوی از آن است، نمونه کاملی از معماری دورگه قاجاری است. این ساختمان با پلانی کشیده دارای تالاری عریض در طبقه اول است. همچنین نمای جنوبی آن تقلیدی از معماری نئوکلاسیک اروپایی و نمای شمالی آن برگرفته از تزیینات معماری هخامنشی است. بدین ترتیب در عمارت بهارستان، ترکیبی از معماری قاجار، معماری نئوکلاسیک اروپایی و معماری باستانگرایی رضا شاهی دیده میشود.
میرزا حسینخان که در فکر ساختن عمارتی باشکوه و مسجدی بینظیر در بهارستان بود، کار طراحی و ساخت آن را به میرزا مهدی خان شقاقی سپرد. ممتحن الدوله، استاد حسن (معمار قمی) را جهت همکاری در ساخت بنای مذکور از قم به تهران آورد. در مورد طراح و سازنده مجلس، برخی عقیده دارند طراح بنای مجلس شخصی فرانسوی زبان به نام «فالیوس بواتال» بود؛ اما بر اساس سندی که در هنگام تجدید بنای سردر مجلس شورای ملی در بهار ۱۳۱۳ به دست آمد، او تنها سازنده سردر مجلس بوده است.
ترجمه متن نامهای که به خط فرانسوی و امضای او بود، عبارت است از:
این سردر که برای میرزا حسین خان سپهسالار اعظم از روی طرح و دستور مهندس فرانسوی «فالیوس بواتال» انجام گرفته است، در تاریخ ۱۵ فوریه ۱۸۸۱ در برابر اعلیحضرت ناصرالدین شاه، برای ساختمان آن فرمان داده شد. به سرپرستی استاد غلام معمار و سنگتراشی میرزا علیاکبر پیکرتراش-فالیوس بواتال.
تالارهای این موزه با اسناد، تصاویر، اشیا و تندیس شخصیتهای تاریخی، در قالب نمایشخانه، تالار رویدادها و تحولات تاریخی، تالار شخصیتها و رجال، تالار هدایا و آثار هنری، تالارهای قانونگذاری و صحن پارلمان آماده شده است. در تالار ورودی این موزه، تصاویری حاکی از تکاپوی ایرانیان برای بهدست آوردن استقلال و آزادی در طول ۱۵۰ سال اخیر، ارائه شده است.
بازدیدکنندگان، در تالار رجال و آثار تاریخی، با برخی از چهرههای موثر در پیروزی مشروطیت و بعضی از روسای دورههای مختلف مجلس، آشنا میشوند و اشیا متعلق به این نهاد قانونگذاری را مشاهده میکنند. در هال مرکزی موزه، افراد موثر در رخداد مشروطه را میبیینم. همچنین در این بخش آثار بازمانده از سید جمالالدین اسدآبادی در بین عکسها و اسناد تاریخی دیده میشود.
در این بخش یادمانها، مجسمههای مومی از شخصیتهای سیاسی و تاریخی معاصر، و همچنین بازسازی لحظات حساس تاریخ ایران به نمایش درآمدهاند. مجسمههای شخصیتهایی مانند میرزای شیرازی، سید کاظم یزدی، آخوند خراسانی، جمالالدین اسد آبادی، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه قاجار، میرزای نائینی، شیخ فضلالله نوری، عینالدوله، سیدمحمد طباطبایی، سیدعبدالله بهبهانی، ستارخان، باقرخان و سید حسن مدرس در این مجموعه بازسازی شدهاند.
تالار هدایا و آثار هنری، بخش دیگر این حوزه است که آثار نفیسی از نقاشان بزرگ ایرانی نظیر محمد غفاری (کمالالملک)، محمود اولیا و اسماعیل آشتیانی را در خود جای میدهد. همچنین هدایای زیبا از مجالس جهان نیز در این تالار وجود دارد.
برگزاری نمایشگاههای موقت و ادواری از مهمترین فعالیتهای موزه است که موجب ارتباط هرچه بیشتر با مخاطبان میشود. با وجود عدم فضای نمایشگاه موقت در موزه، در ایام دهه فجر بخشی از فضای تالار رویدادها را به آرشیوی از صحنههای انقلاب اسلامی اختصاص میدهند.
بهمنظور ارائه تصویری گویاتر از حرکتهای مردمی در ایجاد مشروطه و مجلس در ایران، ویدئو کلیپهایی با موضوعات زیر در تالار رویدادها تهیه شده، که شامل ده بخش بوده و تاکنون پنج عدد از آنها آماده شده است:
سناریو و تدوین ویدئوها بر اساس روند تاریخی و نقاط عطف هر یک از موضوعات تهیه شده است.
دیدار از موزه مجلس شورای اسلامی برای عموم آزاد و رایگان است و علاقهمندان میتوانند از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ تا ۱۵:۳۰ و پنجشنبهها از ساعت ۸ تا ۱۲ فقط با هماهنگی قبلی از موزه بازدید کنند. برای بازدید از این موزه محدودیتهای دوران کرونا را مدنظر داشته باشید.
عکسهای گالری از گوگلمپ (عکاس: مجتبی عباسلو)
نویسنده: نیکی قره گوزلویان