بندر ترکمن، شهری در غرب استان گلستان است که با مرکز این استان یعنی گرگان، حدود ۴۰ کیلومتر فاصله دارد. این شهر از سمت شمال به گمیش تپه، از سمت غرب به دریای مازندران و خلیج گرگان، از سمت جنوب به شهر کردکوی و ارتفاعات جهان نما و از شرق به شهر گرگان محدود می‌شود.
بندر ترکمن، از منظرگاه تاریخی شهر دارای قدمتی نیست؛ چراکه در سال ۱۳۰۶ در پی سرکوب عشایر توسط پهلوی اول و با اهداف نظامی تأسیس شد. پیش از تاسیس این بندر، بندر گز و دیگر شهرهای اطراف حالت مرکزیت داشتند که با ظهور این بندر دچار رکود شدند. جالب است بدانید این بندر نخستین شهر کشور به حساب می‌آید که توسط مهندسان و معماران ایرانی و بلژیکی مطابق با اصول شهرسازی ساخته شد و نقشه‌ی آن تار عنکبوتی و بسیار منظم است.
طبق سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵، جمعیت بندر ترکمن حدود ۵۴,۰۰۰ نفر بوده است که اکثریت مردم یعنی حدود ۷۵ درصد، ترکمن و سنی مذهب هستند؛ ولی اقوام دیگری همچون فارسی‌زبانان سیستانی، ترک‌های آذربایجانی، قزاق‌ها، طبری‌ها (کتولی، استرآبادی و مازندرانی) و… نیز در این شهر در کنار هم زندگی می‌کنند. بندر ترکمن، پایتخت خاویار دنیا است که در کنار پنبه فراوانی که در اطراف آن کشت می‌شود، ارکان اصلی اقتصاد محلی را تشکیل می‌دهند.
درباره بندر ترکمن بیشتر بخوانید:
آب و هوای بندر ترکمن
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: علیرضا جواهری)
بندر ترکمن به‌دلیل نزدیکی به دریا، آب‌وهوای گرم و مرطوب دارد و در نتیجه تابستان‌ها، هوا به‌شدت گرم و شرجی می‌شود. پاییزهای بندر ترکمن بسیار زیبا است و به‌هیچ‌وجه نمی‌توان زیبایی‌های طبیعت بندر را انکار کرد. با وجود زمستان‌های سرد، این شهر در اواخر اسفندماه رنگ‌وبوی بهاری به خود می‌گیرد و آماده‌ی استقبال از گردشگران می‌شود.
با اینکه هر فصل این شهر زیبا و دیدنی است؛ فصل بهار را می‌توان بهترین زمان سفر به بندر ترکمن دانست که آب‌وهوای خوبی بر منطقه حاکم است؛ ضمن اینکه کورس بهاره اسب‌سواری بندرترکمن نیز در همین فصل برگزار می‌شود که تماشای آن خالی از لطف نیست. منطقه ترکمن‌صحرا، سرزمین اسب‌های مسابقه است و هرساله گردشگران زیادی به قصد دیدن مسابقه‌های اسب‌سواری و کورس بهاره بندر ترکمن، راهی آن می‌شوند.
جاهای دیدنی بندر ترکمن
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مرتضی فیروزه)
با توجه به سکونت اقوام ترکمن در این شهر و تاثیرات آداب و رسوم، باورها . فرهنگ قومی آنان بر ساختار و بافت شهری، همچنین قرارگیزی شهر در حاشیه دریای خزر و جنگل‌های هیرکانی، جاهای دیدنی بندرترکمن را برای گردشگران جذاب کرده است.
جاذبه های تاریخی و فرهنگی بندر ترکمن
اسکله و بازار ساحلی بندر ترکمن، دوشنبه بازار بندر ترکمن، زیارتگاه آق امام، زیارتگاه قدمگاه خواجه بهاءالدین نقشبندی و... از جمله دیدنی های بندر ترکمن هستند که بازدید از آنها برای هر گردشگری جذاب و فراموش‌نشدنی خواهد بود. دیوار دفاعی گرگان مربوط به دوره ساسانیان نیز از آثار باستانی این شهر است که بقایای آن در شهرهای مختلف استان گلستان دیده می‌شود.
اگر از گردشگران علاقمند به تماشای زندگی روزمره مردم و آشنایی بیشتر با فرهنگ ردم منطقه هستید، خیابان‌های اسپریس، آزادی، شهرداری و بلوار پاسداران (فرمانداری) نیز از زیباترین و پررفت‌وآمدترین مناطق این شهر هستند که بازدید از آنها می‌تواند در برنامه‌ی شما گنجانده شود.
جاذبه های طبیعی بندرترکمن
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Eh San)
بندر ترکمن از زیباترین شهرهای استان گلستان است که از دیدنی‌های طبیعی آن می‌توان به منطقه شکار ممنوع صوفیکم، تالاب گمیشان، روستای قره قاشلی، پارک ملی گلستان، ساحل زیبای دریای خزر و اسکله تفریحی بندر ترکمن اشاره کرد.
همچنین برای علاقمندان به پرنده‌نگری، سفر به جزیره آشوراده از جاذبه‌های اصلی بندر ترکمن خواهد بود. جزیره آشوراده در امتداد شبه جزیره و تالاب میانکاله قرار دارد و با قرار گیری در نزدیکی خلیج گرگان و منطقه حفاظت‌شده میانکاله، فرصت خوبی برای تماشای حیات وحش را به وجود آورده است که منجر به شهرت جزیره آشوراده به عنوان یک سایت پرنده نگری شده است.
سوغات بندر ترکمن
عکس از وب‌سایت exircarpets.com (عکاس: نامشخص)
بدون شک یکی از تفریح‌های سفر، خرید سوغاتی است. بندر ترکمن هم از این قاعده مستثنا نیست و در میان کالاها و صنایع‌دستی این شهر می‌توان تولیدات پرنقش‌ونگاری از فرهنگ غنی آنها را پیدا کرد. فرش و پشتی ترکمنی، روسری‌های زنانه، محصولات نمدی، سوزن‌دوزی، جواهرات و خوراکی‌های خوشمزه‌ای همچون بشمه و بورگ و قطاب، مهم‌ترین سوغاتی این شهر هستند.
دوشنبه بازار بندر ترکمن، محلی است که میتوانید زیباترین صنایع‌دستی ترکمن را با قیمتی مناسب از دست کسانی بخرید که به نحوی در تولید آنها نقش داشته‌اند. بازارچه ساحلی بندر ترکمن نیز مهم‌ترین مرکز تجاری این شهر به شمار می‌رود که انواع و اقسام لباس‌های ترکمنی، شال‌های معروف ترکمن، نمدها و قالیچه‌های خاص این شهر، زیورآلات، کلوچه‌ها و شیرینی‌های محلی و… را به فروش می‌رساند و محلی عالی برای خرید سوغاتی به حساب می‌آید.
غذاهای محلی بندر ترکمن
عکس از وب‌سایت offdecor.com (عکاس: نامشخص)
گردشگران در سفر به بندر ترکمن می‌توانند از طعم اصیل غذاهای محلی این شهر نهایت لذت را ببرند که چکدرمه، بوروک، باسترمه، اکمک، بولامه، نان‌های محلی نظیر پتیرچوروک، قاول تمالی چوروک و کلچه چوروک از جمله‌ی آنها هستند.
ترکمن‌ها برای غذاخوردن اغلب روی زمین و دور سفره‌ای به نام «ثاچاق» می‌نشینند که با غذاهای محلی و بی‌نظیر ترکمنی، رنگین می‌شود.
اقامت در بندر ترکمن
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Mohsen Golanbari)
اکثر شهرهای شمالی، به‌خصوص شهرهای ساحلی، تعداد زیادی ویلا و سوئیت برای اقامت دارند؛ در بندر ترکمن نیز همیشه میتوانید روی خانه‌ها و ویلاهای اجاره ای برای اقامت حساب کنید. با توجه به اینکه بندر ترکمن شهر کوچکی است، هتل های بندرترکمن گزینه درجه یک برای اقامت گردشگران ندارد و آن‌هایی که مایل به اقامت در هتل هستند، می‌توانند به گرگان بروند و از هتل‌های لوکس آن استفاده کنند یا اقامتگاه‌های بوم‌گردی نزدیک به بندر ترکمن نظیر اقامتگاه بوم‌گردی شیرمحمدی و اقامتگاه بوم‌گردی اسحاق و مرضیه در گمیش تپه را برای اقامتی به‌یادماندنی انتخاب کنند و از نزدیک شاهد زندگی روزمره‌ی مردم روستا باشند.
رستوران های بندر ترکمن
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: بهفر شکیب)
رستوران کاسپین، رستوران شمال، کبابی بهرام قره جه، رستوران و آشپزخانه بغدادی، رستوران اسکله، پیتزا سلامت، کافه رستوران خاویار و... جزو رستوران های بندر ترکمن هستند که می‌توانند پس از گشت‌وگذار در شهر و جاهای دیدنی، سری به آنها بزنید. در صورت بازدید از جزیره آشوراده می توانید برای ناهار خود روی رستوران شیلات واقع در جزیره نیز حساب کنید.
همچنین به خاطر داشته باشید که با طی اندک مسافتی خارج شهر و هماهنگی با اقامتگاه های بوم‌گردی، میتوانید از طعم لذیذ غذاهای محلی با دستپخت خانگی هم، بهره‌مند شوید.
آداب و رسوم مردم بندر ترکمن
عکس از ایرنا (عکاس: نامشخص)
لباس، غذا، فرهنگ و رسوم متفاوت مردم ترکمن، مهم‌ترین جلوه این بندر زیبای شمالی است. شاید اولین چیزی که در بندر ترکمن، توجه‌تان را جلب می‌کند، پوشش محلی و بسیار زیبای زنان ترکمن باشد که پیراهن‌های رنگارنگ بلند یا بلوز و دامن‌هایی زیبا به تن می‌کنند و به‌جای روسری، شال معروف و بسیار زیبای ترکمن را به سر می‌کشند.
ذکر خنجر یکی از رسم‌ها و رقص‌های هنری مرسوم در بندر ترکمن است که به‌صورت دسته‌جمعی برگزار می‌شود. این رقص مذهبی‌گونه را می‌توان شبیه رقص مشهور صوفیان دانست که قدمتی بسیار طولانی دارد. اگر دوست دارید با فرهنگ زیبای این خطه بیشتر آشنا شوید، به هیچ وجه تماشای این مراسم جذاب را از دست ندهید.
در میان ترکمن‌ها، جشن‌ها اکثرا جنبه مذهبی دارند که به آنها بایرام (به معنای عید) می‌گویند، مانند عید قربان (قربان بایرام) و عید فطر (اراز بایرام) و نیز آخرین چهارشنبه ماه صفر یا چهارشنبه سیاه که در پایان ماهی که در آن بلا زیاد است، مراسمی برپا می‌کنند. ترکمن‌ها اهمیت ویژه‌ای برای ایام ماه محرم، روز عاشورا، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) قائل هستند و از همین رو نام‌گذاری ترکمن‌ها و وجه تسمیه آنها از فرهنگ و اعتقادات دینی آنها سرچشمه می‌گیرد. با نگرشی به اسامی آنها می‌توان فهمید که در چه ماهی از سال متولد شدهاند؛ به‌عنوان مثال ترکمن‌ها برای فرزندان پسر خود که در ایام ماه محرم یا در روز عاشورا متولد شدهاند، نام‌هایی مانند عاشور، عاشورمحمد، عاشورگلدی، عاشورقلی و... و برای دختران متولد در این ایام، نام‌هایی نظیر عاشورتاج، عاشوربی بی و... را انتخاب می‌کنند.
جشن ۶۳ سالگی نیز یکی دیگر از رسم‌های جذاب مردم ترکمن است و هریک از مردانی که به سن ۶۳ سالگی می‌رسد، به پاس بزرگداشت شصت و سه سال زندگی حضرت محمد (ص) جشنی برگزار می‌کند.
راهنمای سفر به بندر ترکمن
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مجید رحمانی)
اگر برای سفر به بندر ترکمن برنامه‌ریزی می‌کنید، میتوانید به‌صورت زمینی یا هوایی خود را به این منطقه برسانید که در ادامه به اختصار به آنها اشاره خواهیم کرد. همچنی تورهای مسافرتی که به مقصد استان گلستان و منطقه ترکمن صحرا برگزار می‌شوند، معمولا بخشی از برنامه سفر خود را به بازدید از جاذبه‌های بندر ترکمن اختصاص می‌دهند.
سفر هوایی به بندر ترکمن
بندر ترکمن، فرودگاه ندارد و گردشگرانی که می‌خواهند از طریق سفر هوایی به بندر ترکمن بروند، می‌توانند به گرگان پرواز کنند و از آنجا با تاکسی، قطار یا اتوبوس راهی این شهر شوند. فاصله‌ی گرگان تا بندر ترکمن حدود ۴۰ کیلومتر است.
سفر زمینی به بندر ترکمن
راه‌آهن بندر ترکمن همزمان با احداث راه‌آهن سراسری شمال در دوره پهلوی ساخته شد و این شهر جزو نخستین شهرهای ایران بود که به سیستم حمل و نقل ریلی پیوست. به این ترتیب، به‌راحتی میتوانید از شهر محل سکونت خود، بلیط تهیه کرده و سفر خود به این خطه از ایران را شروع کنید.
اگر سفر با خودروی شخصی را ترجیح می‌دهید، فاصله تهران تا بندر ترکمن حدود ۴۰۰ کیلومتر است و میتوانید از تهران به‌سمت دماوند، فیروزکوه، قائم شهر و ساری حرکت کنید تا پس از عبور از بهشهر، به سرزمین سرسبز و دیدنی بندر ترکمن برسید.
در صورتی که از شهرهای غربی کشور نظیر سنندج راهی بندر ترکمن می‌شوید، میتوانید مسیر سنندج، همدان، ساوه، تهران، قائم شهر، ساری، بهشهر را انتخاب کنید که به بندر ترکمن منتهی می‌شود یا مسیر سنندج، بیجار، قزوین، تهران، قائم شهر، ساری و بهشهر را در پیش بگیرید تا به این بندر منحصربه‌فرد وارد شوید.
برای سفر از جنوب کشور و شهری مثل بندرعباس میتوانید مسیر بندرعباس-سیرجان را انتخاب کنید؛ سپس با عبور از جاده‌ی میبد-احمدآباد یزد، وارد جاده اردکان-چوپانان شوید و به‌سوی انارک-خور در استان اصفهان بروید و در ادامه به‌طرف سمنان و شاهرود و نهایتا بندر ترکمن حرکت کنید. شهروندان شهرهای شرقی کشور نظیر بیرجند می‌توانند پس از عبور از شهرهای سرایان، فردوس، کندر، بردسکن و سبزوار، از طریق جاده‌ی سبزوار-شاهرود، خود را به گرگان و سپس بندر ترکمن برسانند.
آن دسته از گردشگرانی که خودروی شخصی ندارند یا ترجیح می‌دهند از طبیعت و مناظر طول راه نهایت استفاده را ببرند، می‌توانند سفر با اتوبوس را انتخاب کنند. فقط باید با پایانه‌ی مسافربری شهر محل سکونت خود تماس بگیرید و از وجود اتوبوس به مقصد بندر ترکمن یا گرگان مطلع شوید. شهروندان تهرانی نیز می‌توانند با مراجعه به پایانه‌ی شرق، به‌راحتی به بندر ترکمن سفر کنند.
عکس‌های گالری از ویکی‌مدیا و گوگل مپ؛ عکاسان: mahila h، علی دهقان، علیرضا جواهری
