راهنمای جامع برای سفری یک روزه در شهر ممنوعه پکن

از میدان نه چندان خوشنام تیان آن من (Tiananmen Square) با دوربین‌های امنیتی فراوانش که گذر می‌کنی و به سمت شمال می‌روید، خود را در مقابل نگاه‌های خیره‌ی مائو تسه‌تونگ خواهید یافت. تصویری قاب‌گرفته از رهبر انقلاب کمونیستی چین روی دیواری از برج تیان آن من (Tiananmen Tower) به چشم می‌خورد و می‌توان از زیر آن به دروازه نیمروز (Meridian Gate) دسترسی یافت و در نهایت، وارد شهر ممنوعه (Forbidden City) شد. شهر ممنوعه‌ پکن روزانه پذیرای هزاران بازدیدکننده است که می‌خواهند نگاهی به گذشته‌ی امپریالیستی طولانی چین بیندازند.

شهر ممنوعه پکن، پس از ۶ قرن از احداث آن، اکنون دیگر از حالت یک اقامتگاه سلطنتی برای امپراتوران دودمان‌های مینگ و چینگ خارج و به یکی از پربازدیدترین موزه‌های فضای باز جهان تبدیل شده است. شهر ممنوعه که به‌همراه دیوار بزرگ (Great Wall)، از جمله برترین جاذبه‌های گردشگری چین به شمار می‌آید، مجموعه‌ای متشکل از ۹۸۰ ساختمان است که در گذشته، مردم عادی اجازه‌ی ورود به آن‌ها را نداشتند. این قلعه‌ی زرد و قرمز که اکنون با عنوان «کاخ موزه» (Palace Museum) از آن نام برده می‌شود، از وسعتی خارق‌العاده برخوردار است.

هدف از نگارش این راهنمای اجمالی، یاری رساندن به شما در برنامه‌ریزی برای بازدید به بهترین نحو ممکن از شهر ممنوعه و این کاخ موزه‌ی عظیم است.

شهر ممنوعه چیست؟

شهر ممنوعه، یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی پکن، پایتخت چین، بقایای ارزشمندی از تاریخ امپراتوری چین است. امروزه، این دژ محصور در میان برج و باروهای مستحکم که قرن‌ها محل زندگی امپراتورها، خانواده‌های آن‌ها و خدمتکاران‌شان بود، به یک سایت تاریخی تحت محاظفت یونسکو تبدیل شده است و به نام کاخ موزه شناخته می‌شود. این مجتمع عظیم که هر سال حدود ۱۵ میلیون نفر از آن بازدید می‌کنند، این روزها فاصله‌ی زیادی با «ممنوعه بودن» دارد؛ اما این نام دورانی را به خاطرها می‌آورد که طی آن، برای ورود به شهر محصور در میان این دیوارهای ضخیم هشت متری به وسیله‌ای بیش از صرفا یک بلیت نیاز بود. در طول حکومت دودمان‌های مینگ و چینگ، تنها خویشاوندان امپراتور و مقامات رسمی اجازه‌ی ورود به آن را داشتند و اگر افراد عادی هوس این کار به سرشان می‌زد، با مرگ مجازات می‌شدند.

کار ساخت شهر ممنوعه در سال ۱۴۲۰ و در زمان زمامداری امپراتور یونگل (Yongle) از دودمان مینگ به اتمام رسید. این شهر، به مدت ۵۰۰ سال متوالی، مرکز قدرت سیاسی چین بود. میلیون‌ها کارگر برای ساختن این کاخ تحت نظارت معمار کوای شیانگ (Kuai Xiang) به کار گمارده شدند و تقریبا بیشتر عناصر معماری آن که امروزه به چشم می‌آیند، در طول زمان تخریب و بازسازی شدند.

شهر ممنوعه تا سال ۱۹۱۱ میزبان ۲۴ امپراتور مختلف بود. در آن سال، پو یی (Puyi)، آخرین بازمانده از سلسله‌ی چینگ و آخرین امپراتور در تاریخ سلطنتی چین، توسط نیروهای انقلابی وادار به کناره‌گیری از قدرت شد؛ اما، خوشبختانه، مخالفان نظام امپراتوری حاکم بر چین که دهه‌های پس از آن قدرت را در این کشور به دست گرفتند، اهمیت فرهنگی این شگفتی معماری را درک کردند و آن را به همان صورت حفظ کردند تا جهانیان ببینند و حظ ببرند. این شاهکار معماری در سال ۱۹۶۱ توسط دولت چین به‌عنوان یک بنای تاریخی و در سال ۱۹۸۷ نیز توسط یونسکو به‌عنوان میراث جهانی به‌رسمیت شناخته شد.

بهترین زمان برای بازدید از شهر ممنوعه

شهر ممنوعه پکن هر سال پذیرای میلیون‌ها گردشگری است که از نقاط مختلف چین و خارج از آن وارد شهر می‌شوند. اجتناب از شلوغی کار آسانی نیست؛ اما به‌دلیل وسعت آن که ۱۷۸ هکتار زمین را در بر می‌گیرد، حتما خواهید توانست نقطه‌ای آرام و دور از هیاهو را در آن بیابید.

اوج شلوغی در شهر ممنوعه از ابتدای آوریل تا پایان سپتامبر است. اگر می‌خواهید از هوای خوب منطقه بهره ببرید بین ماه مارس و ژوئن یا بین سپتامبر و اکتبر به آنجا سفر کنید. آب و هوای پکن در وسط تابستان بسیار گرم است و در روزهای سر زمستان نیز شاهد مه در منطقه خواهید بود.

از سفر به پکن در روزهای تعطیلات چینی، مانند جشنواره بهار (Spring Festival که به نام سال نوی چینی نیز معروف است و تاریخ آن از میانه‌ی ژانویه تا اوایل فوریه متغیر است)، روز ملی چین (۱ اکتبر) و جشنواره میانه پاییز (Mid-Autumn Festival) که تاریخ آن نیز از میانه‌ی سپتامبر تا ابتدای اکتبر متغیر است، به‌شدت اجتناب کنید. در زمان برگزاری هر کدام از این جشنواره‌ها، تعداد بازدیدکنندگان به‌طرزی سرسام‌آور افزایش می‌یابد و پیدا کردن راهی برای عبور و مرور در میان آن جمعیت خروشان، چیزی جز یک تلاش نافرجام و مضحکه‌آمیز نخواهد بود.

مسیرهای رفتن به شهر ممنوعه؛ قیمت‌ها و ساعات بازدید

شهر ممنوعه را نمی‌توان در پکن گم کرد. این کاخ موزه درست در قلب این شهر قرار دارد؛ یعنی در ضلع شمالی میدان تیان آن من. ایستگاه «تیان آن من اسکوار ایست» نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به آنجا است. اگر نتوانستید چهره‌ی مائو را از دور تشخیص بدهید، به‌محض آنکه وارد ایستگاه شدید از روی نشانه‌های انگلیسی که همه‌جا دیده می‌شود، مسیر درست را پیدا خواهید کرد.

فراموش نکنید که هنگام بازدید از کاخ موزه حتما باید گذرنامه همراه‌تان باشد. زمان ورود به میدان تیان‌آن‌من و نیز، زمان خرید بلیت ورودی، باید گذرنامه‌ی خود را به ماموران بازرسی نشان بدهید. قیمت خرید بلیت با توجه به زمانی که برای بازدید انتخاب می‌کنید، متفاوت خواهد بود. از اول آوریل تا اول اکتبر که فصل اوج گردشگری پکن است، قیمت بلیت‌ها از حدود ۸٫۵۰ دلار (۶۰ یوان) است؛ در حالی که در زمان‌های کم گردشگر، قیمت بلیت‌ها تا ۵٫۷۰ دلار (۴۰ یوان) نیز کاهش می‌یابد.

از سال ۲۰۱۵ به بعد، دولت چین حد نصاب ۸۰ هزار بازدیدکننده‌ی روزانه را برای شهر ممنوعه تعیین کرده است. این موضوع را هم بدانید بد نیست که کیوسک‌های فروش بلیت در دروازه نیمروز تنها بلیت‌های همان روز را می‌فروشند. بنابراین، شاید بهتر باشد که پیش از رفتن به آنجا، بلیت موردنیاز خود را از طریق وب‌سایت رسمی آن خریداری کنید؛ البته این کار به شرط صبوری انجام‌شدنی است و باید زبان چینی بلد باشید. کودکان به‌طور رایگان اجازه‌ی ورود به مجموعه را دارند و افراد مسن‌تر از ۶۰ سال نیز، ۵۰ درصد تخفیف دریافت خواهند کرد. می‌توان در ازای ۵٫۷۰ دلار (۴۰ یوان) راهنمای صوتی نیز خرید. همچنین، اماکنی برای نگه‌داری بار و وسایل اضافی نیز وجود دارد.

درهای شهر ممنوعه صبح‌ها ساعت ۸:۳۰ دقیقه به روی بازدیدکنندگان گشوده و عصرها نیز ساعت ۵:۰۰ بسته می‌شود. این ساعت در فصل‌های کم گردشگر به ساعت ۴:۳۰ دقیقه تغییر می‌یابد. شهر ممنوعه، روزهای دوشنبه تعطیل است.

برنامه‌ریزی برای بازدید

پشت دیوارهای ستبر و زعفرانی رنگی که قلعه را تشکیل داده‌اند، ۹۸۰ ساختمان قرار دارد که حدودا شامل ۹۰۰۰ اتاق هستند. عموم مردم اجازه‌ی ورود به بیشتر فضاهای داخلی این قلعه را ندارند؛ اما، همان‌هایی که در دسترس عموم قرار گرفته‌اند هم تا حدی اندازه‌ی واقعی این کاخ موزه را به آن‌ها نشان می‌دهد. هر فرد به‌راحتی می‌تواند یک روز کامل از وقت خود را صرف گشت‌وگذار و اکتشاف این ارگ باستانی کند؛ اما، اگر فکر می‌کنید یک روز زمان زیادی است، حداقل چهار ساعت زمان برای این کار در نظر بگیرید.

پس از آنکه از دروازه‌ی اصلی گذر کردید، می‌توانید آزادانه در محوطه پرسه بزنید؛ اما به‌سرعت متوجه خواهید شد که بخش بیشتر جمعیت در مسیری در امتداد گذرگاه مرکزی حرکت می‌کنند. شریان اصلی شهر ممنوعه از جنوب تا شمال پیش می‌رود و از کیوسک‌های بلیت‌فروشی در دروازه نیمروز که چینی‌ها به آن «Wumen» می‌گویند، به سمت دروازه نیروی ایزدی (Gate of Divine Prowess) که در چینی «Shenwumen» نامیده می‌شود، ادامه دارد. برخورد با جمعیت اجتناب‌ناپذیر است؛ اما اگر نمی‌خواهید بخشی از این جریان عظیم انسانی باشید، می‌توانید مسیر خود را به هر طرفی که می‌خواهید، منحرف کنید.

شهر ممنوعه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود؛ دربار بیرونی که به نام بخش جنوبی نیز نامیده می‌شود و در گذشته، گردهمایی‌های رسمی، جشن‌های عروسی و رژه‌ی نظامی در آن اجرا می‌شد و دربار درونی که به آن بخش شمالی هم می‌گویند و شامل اقامتگاه‌های امپراطوران و همسران‌شان است. مسیر کلاسیکی که بازدیدکنندگان می‌پیمایند، شامل این دو بخش می‌شود و حدودا سه ساعت به طول می‌انجامد.

دربار بیرونی

به محض ورود از دروازه نیمروز، خود را در مقابل رودخانه گلدن واتر (Golden Water River) خواهید یافت. با گذشتن از یکی از پل‌های در دسترس به دروازه هارمونی برتر (Gate of Supreme Harmony) خواهید رسید. اینجا محلی است که سه کاخ با تراس‌هایی از جنس مرمر سفید و سقف کاشی‌کاری شده، با شکوه تمام خودنمایی می‌کنند. تالار هارمونی برتر (Hall of Supreme Harmony)، به‌خاطر ابعاد پهناور و صنایع چوبی ظریف به‌کار گرفته در آن، چشم‌نوازترین بنا در دربار بیرونی نامیده می‌شود. تالار هارمونی مرکزی (Hall of Central Harmony) و تالار هارمونی (Hall of Preserving Harmony) از نظر وسعت اندازه، کوچک‌تر و به همان اندازه،‌ خارق‌العاده هستند.

دربار درونی

پس از ورود به دربار درونی از طریق دروازه خلوص آسمانی (Gate of Heavenly Purity)، به کاخ خلوص آسمانی (Palace of Heavenly Purity)، کاخ آرامش زمینی (Palace of Earthly Tranquility)، تالار وحدت زمینی و سماوی (Hall of Celestial and Terrestrial Union) خواهید رسید. کارکرد هر سه بنا طی قرن‌ها تغییر کرد. امپراتوران دودمان چینگ از کاخ خلوص آسمانی به‌عنوان تالاری برای اجتماعات استفاده می‌کردند؛ در حالی که این تالار در دوران مینگ تبدیل به اقامتگاه رسمی امپراتور شد. به همین صورت، کاخ آرامش زمینی نیز از اقامتگاه ملکه به فضایی مختص انجام آداب و سنت‌های مذهبی تغییر کاربری داد. تالار وحدت زمینی و سماوی نیز برای به‌عنوان محلی برای برگزاری جشن‌های تولد ملکه استفاده می‌شد. یکی از جذاب‌ترین دیدنی‌های این بنا، ساعت چوبی آن است. این ساعت در سال ۱۷۹۸ ساخته شده و بیش از دو قرن، به‌طور مستمر کار کرده است.

گالری گنجینه

هر کاری که در شهر ممنوعه می‌کنید، فقط فراموش نکنید که حتما از گالری گنجینه (Treasure Gallery) بازدید کنید. این گالری، موزه‌ای است که درون این کاخ موزه واقع شده است. گالری گنجینه در نزدیکی کاخ عمر طولانی و آسوده (Palace of Tranquil Longevity) قرار دارد و میزبان مجموعه‌ای عظیم از اشیائی است که به‌طور روزمره توسط خاندان سلطنتی در دودمان چینگ استفاده می‌شد. این گنجینه، اشیاء متنوعی از لباس‌ها و جواهرات و ظرف‌ها را شامل می‌شود و اطلاعاتی درباره‌ی نحوه‌ی زندگی در شهر ممنوعه به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد.

جناح‌های شرقی و غربی

پس از گذشتن از دربارهای بیرونی و درونی، اگر هنوز فرصت دارید، راه‌تان را به سمت جناح شرقی، جناح غربی یا هر دو جناح کج کنید. مهم‌ترین دیدنی در سمت شرقی قلعه، ۶ کاخ شرقی است که به‌راحتی می‌توان از طریق کاخ آرامش زمینی (Palace of Earthly Tranquility) به آن‌ها دست یافت. کاخ سخاوتمندی بزرگ (Palace of Great Benevolence)، کاخ برکت سماوی (Palace of Celestial Favour)، کاخ هارمونی ابدی (Palace of Eternal Harmony)، کاخ درخشش بزرگ (Palace of Great Brilliance)، کاخ خلوص (Palace of Purity) و کاخ شادی پاینده (Palace of Lasting Happiness) در سال ۱۴۲۰ تکمیل شدند تا همسران امپراتور در آن‌ها اسکان یابند. در فاصله‌ای نه‌چندان دور از این کاخ‌ها، کاخ عمر طولانی و آسوده قرار دارد. این کاخ در سال ۱۷۷۲ توسط امپراتور چیان‌لونگ (Qianlong) ساخته شد تا محلی باشد برای گذران زندگی وی در دوران بازنشستگی و پس از کناره‌گیری از قدرت.

بخش غربی شهر ممنوعه نیز با ۶ کاخ درست در مقابل بخش شرقی آن بنا شده است. در این بخش نیز می‌توانید مجموعه‌ای از کاخ‌های مسکونی دیگری را بیابید که محل استقرار همسران امپراتور بود. تنها چند قدم دورتر از آن‌ها، تالار تهذیب معنوی (Hall of Mental Cultivation) بنا شده است که توسط امپراتور جیاجینگ (Jiajing) در قرن شانزدهم ساخته شد. این تالار که در اصل محلی برای استراحت امپراتور بود، در قرن هجدهم تبدیل به اقامتگاه شبانه‌روزی حاکمان شد. در این تالار می‌توان آنچه زمانی دفتر کار امپراتور نامیده می‌شد را تماشا کرد؛ این دفتر کار در واقع، اتاقی است که در آن یک تخت پادشاهی و یک میز قرار داده‌اند.

اگر هنوز هم فرصت باقی است...

سری به پارک جیانگ شان (Jiangshan Park) بزنید و از مناظر باورنکردنی شهر ممنوعه از بالا لذت ببرید. این پارک روی تپه‌ی مصنوعی جیانگ شان در پشت این مجموعه‌ی مجلل واقع شده است؛ درست در مقابل دروازه‌ی شمالی که باید از آن سمت از این قلعه‌ی سترگ خارج شوید. طی حکومت دودمان‌های مینگ و چینگ، این منطقه که وسعتی برابر با ۵۷ هکتار دارد، یک باغ سلطنتی با درختان میوه و آلاچیق‌های مختلف بود. پارک جیانگ‌شان در سال ۱۹۲۸ به روی عموم گشوده و دو دهه پس از آن، چندین مسیر سنگفرش برای پیاده‌روی بازدیدکنندگان در آن ساخته شد.

پارک جیانگ شان، غیر از آنکه منظره‌ای خیره‌کننده از شهر ممنوعه از زاویه‌ای بالا را فراهم آورده، فرصتی ایده‌آل برای استراحتی کوتاه و رهایی از ترافیک سرسام‌آور پکن نیز به‌شمار می‌آید. در طی فصول پر گردشگر سال، این پارک تا ساعت ۹:۰۰ شب فعالیت می‌کند و هزینه‌ی ورودی آن تنها ۳۰ سنت (۲ یوان) است که در هر کدام از چهار ورودی پارک باید آن را پرداخت کرد.