سازه خشتی بزرگتر از معبد نوشیجان کشف شد

روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از کشف سازه بسیار بزرگ خشتی از دوره آهن ۳ (احتمالا متعلق به مادها) با دیوارهای قطور، سکوی آتشدان و سکوهای‌نشیمن با ابعادی بزرگ‌تر از معبد «نوشیجان»  در تپه‌ی حاجی‌آباد همدان خبر داد. با توجه به اینکه محوطه باستانی تپه حاجی‌آباد در روستای رزقان در محدوده محصور ساخت پتروشیمی ابن سینا فامنین همدان قرار دارد پروژه کاوش نجات بخشی آن در دستور کار قرار گرفت.

اسماعیل همتی ازندریانی سرپرست هیأت باستان شناسی این کاوش اعلام کرده است که  فعالیت باستان شناسان در این محوطه به شناسایی و کشف آثار ارزشمندی منجر شد که در مطالعات باستان شناسی غرب ایران ازدوره آهن ۳ (احتمالا دوره ماد) کم نظیر و مشابه چنین آثاری به‌جز نوشیجان در جای دیگری یافت نشده است.  این پشته‌ها شامل نیایشگاهی از دوره آهن ۳، استقرار آهن ۳، استقرار دوره اسلامی و محوطه کارگاهی است.

وی گفت که در این قسمت یک سازه بزرگ خشتی شناسایی شد که دارای فضاهایی بزرگ با دیوارهای قطور و مشابه سازه‌های خشتی آهن ۳ (احتمالا ماد) نوشیجان ملایر است. از مهم‌ترین یافته‌های این محوطه می‌توان به ا سکوی آتشدان، سکوهای خشتی گرداگرد فضاها، دیوار جدا کننده، اجاق U شکل، طاقچه‌ها و بقایای خوشه‌های گندم در مجاورت سکوی آتشدان اشاره کرد که همه‌ی یافته‌های سفالی آن، مربوط به دوره آهن ۳ است.

همه‌ی شواهد و یافته‌های کاوش نشان می‌دهد که  این محوطه از معبد مرکزی نوشیجان  بزرگ‌تر است. وی در ادامه افزود:

پلان نیمه چلیپایی در دو طرف فضا تکرار شده و با نگاهی کلی به مجموعه در میابیم که با یک پلان چلیپایی سرو کار داریم که نمونه آن در نوشیجان وجود دارد.

به گفته‌ی این باستان شناس، ویژگی‌های معماری و مواردی که در محوطه‌های مادی مانند موش ‌تپه، پا تپه و تپه یلفان وجود دارد، همگی اینجا وجود دارد ولی آنچه این محوطه را خاص کرده سکوی آتشدان و پلانی شبیه نوشیجان و بزرگ‌تر از آن است .

همتی ازندریانی پشته دوم را مربوط به استقرار مربوط به دوره اسلامی اعلام کرد که شامل بقایای یک کف استقراری، آثار چینه‌ای، بقایای یک تنور کامل و یک پیت است.

پشته سوم در مجاورت دیواره شمالی پتروشیمی قرار دارد و از جمله یافته‌های مهم این قسمت می‌توان به آثار معماری چینه‌ای از دوره قرون میانی اسلامی اشاره کرد. سرپرست هیأت باستان شناسی، مهمترین یافته این بخش را مربوط به یک کوره سفالگری با ساختار کاملا مشخص و مجزا از دوره قرون میانی اسلامی اعلام کرد.

یافته‌های ارزشمند در پشته چهارم شامل آثار معماری خشتی با دیواره‌های با ابعاد مختلف که احتمالا مربوط به یک محوطه استقراری و سکونتی مرتبط با سازه اصلی خشتی از دوره آهن ۳ (احتمالا ماد) است و سفالینه‌های این بخش با فرم‌های شاخص آهن ۳مطابقت دارد. 

این باستان شناس در آخر افزود:

برای دستیابی به نتایج کاملتر و پاسخگویی به سوالات بیشتر کاوش‌ها و پژوهش‌های بیشتر در این محوطه ضروری است. با توجه به اهمیت این بنای خشتی که احتمالا بزرگ‌تر و مهم‌تر از معبد مرکزی تپه نوشیجان بوده است، حفاظت و حراست از این محوطه باید در اولویت میراث فرهنگی قرار گیرد.