کوزکو؛ بازمانده تمدن بزرگ اینکاها

یکی از مکان‌های تاریخی مربوط به امپراتوری بزرگ و پر رمز وراز اینکاها شهر کوزکو (Cusco) است که از اهمیتی کم‌تر از شهر افسانه‌ای ماچوپیچو برخوردار نیست اما معمولا تنها به عنوان یک توقف‌گاه در راه به رسیدن به مقصد اصلی (ماچوپیچو) در نظر گرفته می‌شود.

با این حال، این شهر دیدنی‌های زیادی دارد. در حالی که ماچو پیچو حدود سال ۱۴۴۰ ساخته شد، مردم از ۳۰۰۰ قبل در حوزه‌ی شهر کوزکو سکونت داشته‌اند و خود شهر کوزکو قدمتی ۱۲۰۰ ساله دارد: اولین فرمانروای تمدن اینکا، مانکو کاپاکريا، تصمیم می‌گیرد پایتخت خود را در این محل بنا کند.

نام امپراتوری اینکا در زبان کچوآ (Tawantinsuyu) به معنی «چهار سو، متحد با هم» و «کوزکو» به معنی «مرکز جهان» ترجمه شده است. پیش از این، شهر چهار منطقه داشته است: بخش شمال غربی، شمال شرقی، جنوب غربی و جنوب شرقی و هر یک از این بخش‌ها یک جاده منتهی به بخش اصلی امپراتوری داشته است.

در زمان شکوفایی و رونق کوزکو، این شهر نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری فوق‌العاده تمدن اینکاها بوده است. اما این شکوفایی را نه تنها به عنوان پایتخت، بلکه به یک سنت غیرمعمول مختص به اینکاها مدیون است که از زمان سلطنت پاچکیتی (Pachacuti) رسم شد. با مرگ هر حاکم، مقام او به یکی از فرزندانش و تمام اموالش به عده‌ای از اقوام واگذار می‌شد. از این رو، هر حاکم جدید اینکا محل اقامت جدیدی بنا می‌کرد و سرزمین‌های جدیدی را برای این امپراتوری به ارمان می‌آورد.

اولین بار اسپانیایی‌ها در ۱۵ نوامبر ۱۵۳۳ به این شهر آمدند و کنترل بخش بزرگ‌تری از امپراتوری را در دست گرفتند. چهار دهه‌ی بعد امپراتوری کاملا از بین رفت و بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی به جا مانده از دوران اینکاها بازسازی شدند. اما طبیعت خود از فاتحان جدید این مکان انتقام گرفت: ساختمان‌ها و سازه‌های ساخت اسپانیایی‌ها توسط زلزله‌های مداوم تخریب شدند، در حالی که ساخت و سازهای اینکاها به راحتی جان سالم به در بردند.

میدانی که در گذشته میزبان مراسم «خدای خورشید» اینکاها بوده است در حال حاضر «پلازا د آرماس» (Plaza de Armas) نام دارد و به‌ طور قابل توجهی کوچک‌تر شده است. این میدان توسط ساختمان‌های دوران استعمار احاطه شده است، اکنون، اما، بسیاری از این ساختمان‌ها پر از دفاتر توریستی، مغازه‌ها، رستوران‌ها و سایر نشانه‌های دنیای مدرن هستند. برخی از معروف‌ترین بناهای تاریخی این میدان صومعه سانتو دومینگو (سنت دومینیک) است که در محل معبد سابق خدای خورشید و کلیسای جامع در محل کاخ ویروکوچا (Viracocha) اینکاها هستند.

علاوه بر این، کوزکو دو جاذبه جالب و مدرن هم دارد؛ اشکال جالبی که در دامنه کوه و در نتیجه فعالیت ارتش پرو در اواسط قرن ۲۰ ایجاد شده است و مجسمه مسیح که تقریبا در همان زمان به شهر هدیه داده شد. این مجسمه کمی کوچک‌تر از مشابه خود واقع در ریو دو ژانیرو برزیل است.

یکی از ویژگی‌های جالب‌تر این منطقه وجود قلعه پیساک (Pisac) واقع در ۳۳ کیلومتری شهر کوزکو است. با بالا رفتن از پله‌ها، به خرابه‌های یک معبد باستانی می‌رسید که سنگ مقدس اینتواتانا (Intiwatana، یک نماد ارزشمند عبادت که به خورشید اختصاص داده شده است) را در خود جا داده است.

در ۶۰ کیلومتری کوزکو یک سایت باستان شناسی دیگر در ارتفاع ۲۷۹۲ متری قرار دارد. الاننتی تامبو (Ollantaytambo) زمانی به فرمانروای قدرتمند اینکا پاچاکوتی تعلق داشته است. این سایت تاریخی نه تنها دارای معابد، میدان‌ها و کاخ‌ها، بلکه شامل یک استخر، تراس، انبار و معادن نیز می‌شود. در واقع، الاننتی تامبو یکی از شهرک‌های اینکاها است که به خوبی محافظت شده است.

در سال ۱۹۸۳، کوزکو همراه با تمام میراثش به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار معماری و شواهد استثنایی از فرهنگ و تمدن که نشان از بخش مهمی از تاریخ بشریت است در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

تصاویر پانوراما