ثبت ملی «ایستگاه راه آهن تبریز»

«فرهاد نظری» مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی بیان کرد:

ایستگاه «راه‌آهن تبریز»، اثر فرناند پویون با همکاری حیدر غیائی در کمیته ثبت و حریم واجد ارزش ثبت و در فهرست آثار ملّی شناخته شد.

به گفته‌ وی، ایستگاه راه‌آهن تبریز، نمونه‌ای بارز از معماری معاصر ایران است که «حیدر غیائی» نیز در آن همکاری داشته است. غیائی معمار مجلس سنا نیز بود.

نظری با بیان این‌که ایستگاه راه‌آهن تبریز در سال ۱۲۹۵ خورشیدی با بهره‌برداری از محور تبریز-جلفا به‌ طول ۱۴۹ کیلومتر در تبریز افتتاح شد و پس از آن در سال ۱۳۳۷ خورشیدی محور تبریز-تهران به‌طول ۷۴۸ کیلومتر به بهره‌برداری رسید، توضیح داد:

طراح این ایستگاه معمار فرانسوی «فرناند پویون» است. از ویژگی‌های برجسته‌ ایستگاه راه‌آهن تبریز می‌توان به حمل و نقل بین‌المللی کالا به ترکیه و اروپا از طریق محور تبریز-رازی، حمل و نقل بین‌المللی کالا به جمهوری نخجوان از طریق محور تبریز-جلفا و تنها خط برقی راه‌آهن در ایران (خط برقی تبریز-جلفا) اشاره کرد. طراح ساختمان جدید این ایستگاه حیدر غیایی بوده است.

در سفر دوم ناصرالدین شاه به فرنگ، قرارداد واگذاری امتیاز راه‌های ایران و راه‌آهن از آذربایجان روسیه به تبریز بسته شد، ولی به علت سیاست‌های روسیه این کار عملی نشد و به اقدامی دست نزدند تا این‌ که در ۲۸ صفر ۱۳۳۱ هجری قمری مطابق ۲۴ ژانویه ۱۹۱۳ میلادی، «حسن وثوق‌الدوله»، وزیر خارجه وقت ایران، امتیاز ساختمان راه‌آهن آذربایجان را در ۱۹ ماده به بانک استقراضی روسیه واگذار کرد و موافقت شد که راه‌آهن آذربایجان دنباله راه‌آهن روسیه باشد و با همان عرض و فاصله دو ریل به اندازه ۱۵۳۴ میلی‌متر احداث شود.

پس از انعقاد قرارداد، بانک استقراضی، امتیاز خود را به شرکت «راه شوسه» جلفا به تبریز واگذار کرد، بنابراین عنوان شرکت این قرارداد به شرکت راه‌آهن تبریز - جلفا تبدیل شد. نقشه‌برداری این خط در تابستان ۱۹۱۳ شروع و در پاییز همان سال پایان یافت و در ماه مه ۱۹۱۴ یعنی درست دو ماه پیش از شروع جنگ جهانی اول، کارهای ساختمانی و ریل‌گذاری آن آغاز شد.