طرح یارانه سفر تا چه اندازه می تواند مفید باشد؟
صنعت گردشگری یکی از صنایع نوپای اقتصاد جهانی است و کشورها همچنان در حال بررسی و ایجاد راه حلهای جدید برای توسعهی این صنعت هستند. اواسط اردیبهشت رئیس سازمان میراث فرهنگی موضوع تخصیص یارانهی سفر به گردشگران را مطرح کرد. اگر دوست دارید بدانید این طرح قرار است چگونه اجرا شود و تا چه اندازه میتواند در گردشگری کشور مفید باشد با کجارو همراه باشید.
مقالههای مرتبط:
با رفع تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، گردشگری هم در کشورمان رونق بیشتری گرفته و طبیعی است که طرحهای مختلفی جهت ارتقاء سطح کیفی و همچنین درآمد صنعت گردشگری کشور ارائه شود. اواسط اردیبهشت ماه امسال «مسعود سلطانیفر» معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جلسهای كه با اعضای هیات مدیره جامعه تورگردانان ایران برگزارشد، خبری در رابطه با اختصاص یارانهی سفر به مقاصد متنوع و جدید اعلام کردند. حدود یک هفته پس از اعلام این خبر، با اعلام جزئیات طرح پرداخت یارانهی سفر مشخص شد که هدف این یارانه گردشگران داخلی است و همچنین قرار نیست بودجهی در نظر گرفته شده برای آن مستقیماً به مردم پرداخت شود و برای این کار آژانسهایی به عنوان مجری طرح انتخاب خواهند شد تا برای تورهای یارانهدار به مقصد مسیرهای منتخب برگزار کنند. طرح یارانهی سفر قرار است از تابستان امسال با مشخص شدن آژانسهای منتخب شروع شود و از پاییز امسال اجرایی شود.
اختصاص دادن یارانه برای ترویج گردشگری چیز تازهای نیست و سالها است که در کشورهای مختلف این طرح با هدف رشد گردشگری یا جلوگیری از رکود آن به دلایل مختلف و به اشکال گوناگون اجرا میشود. یارانهی سفر میتواند به گردشگران داخلی یا حتی گردشگران خارجی تعلق بگیرد. نمونههای زیادی در کشورهای دنیا وجود دارد که برای بهبود گردشگری داخلی یارنه در نظر گرفته شده است. کشور ترکیه اخیراً به دلیل نا امنیهای پیش آمده در این کشور سیاستهای تشویقی زیادی برای از دست ندادن گردشگران بینالمللی خود به کار گرفته است. پرداخت ۶ هزار دلار یارانه به خطوط هوایی برای سفر به مناطق آنتالیا، آلانیا، دالامان، بدروم و ازمیر در فصل شروع گردشگری در ماههای آوریل و مه یکی از همین سیاستها بود.
روسیه هم که در سالهای اخیر به خاطر مناقشاتی که با جهان غرب داشته با کاهش ورود گردشگران بینالمللی مواجه شده است. این کشور حدود ۲ میلیارد و ۷۶۵ میلیون روبل (۴۲ میلیون دلار) یارانه برای مجریان توری که بتوانند برای جذب گردشگران در حوزههای خاص راه حلهای مبتکرانهای ارائه بدهند در نظر گرفته است و قرار است برای جلوگیری از عدم شفافیت در هزینه شدن بودجه، این مبلغ در اختیار شرکتهای خصوصی قرار بگیرد. البته علاوه بر این قرار است به تورها یارانهی حمل و نقل هم تعلق بگیرد تا هزینههای آنها را پایین بیاورد و در نتیجه سوددهی آنها افزایش پیدا کند که این مورد میتواند به رشد گردشگری داخلی هم کمک کند. همچنین روسیه که پتانسیل بالایی در گردشگری دارد، اصلیترین عامل گردشگری را هم رها نکرده و قرار است، سرمایهگذاریهای بزرگی برای توسعهی زیرساخت گردشگری در این کشور صورت بگیرد.
کشورهای دیگری هم در دنیا هستند که برای توسعه گردشگری به گونهای از برنامهی یارانهی سفر استفاده کردهاند. مقدونیه به هر وسیلهی نقلیهای که با آن مسافر وارد کشور میشد بین ۱۵ تا ۶۵ یورو یارانه به ازای هر نفر پرداخت میکند.
مصر در سال ۲۰۱۱ حدود ۱۰۰ میلیون دلار یارانه برای سفرهای هوایی تعیین کرده بود. در این سیستم میزان مالیات سفر هوایی به مصر به ازای هر نفر ۵ دلار کاهش پیدا میکرد تا از این طریق سفر هوایی به این کشور افزایش پیدا کند.
تمام کشورها و نمونههایی که در بالا به آنها اشاره شد، بیشتر برای جذب گردشگران بینالمللی اقدام به تعیین یارانه در زمینهی گردشگری کرده بودند. اما نمونه هایی در تایلند و مالزی وجود دارد که دولتها برای توسعهی گردشگری به گردشگران داخلی روی آورده بودند. تایلند در سال ۲۰۰۸ برای اینکه سفرها و گردشگری داخلی را افزایش دهد هزینهی خطوط هواپیمایی محلی را کاهش داد و همزمان قیمت هتلها هم در این کشورها کاهش پیدا کرد تا از این طریق تعداد سفرهای داخلی افزایش پیدا کند.
در کشور ما هم طبق گفتههای معاون رئیس جمهور از جزئیات این طرح، قرار است یک سوم هزینهی سفر افراد به مقاصد مشخص یا همان مقاصد کمتر شناخته شده تحت پوشش یارانهی سفر قرار بگیرد، البته ممکن است در نهایت بودجهای که برای هر مسیر در نظر گرفته میشود به فراخور هر استان و منطقه متفاوت باشد. اولین مسیر این طرح استان سیستان بلوچستان، مسیر زاهدان، زابل، چابهار و استان تهران خواهد بود. طبق اظهارات آقای رحمانی موحد، معاون گردشگری کشور این یارانه به بستههای سفری اختصاص مییابد که آژانسهای مسافرتی آماده کردهاند و مردم باید تورهای یارانهدار را از آژانسها بخرند.
اما طرح یارانهی سفر تا چه اندازه میتواند به رشد گردشگری و توسعهی مناطقی که برای سفر به آنها یارانه در نظر گرفته شده کمک کند؟ موفقیت طرحهای این چنینی و چگونگی اجرای آنها در کشورهای دیگر به چه صورت بوده است؟ به نظر میرسد ایدهی اصلی این کار علاوه بر توسعهی گردشگری داخلی کشور، کمک به توزیع مکانی سفر باشد. اما توزیع مکانی سفر زمانی بهتر اتفاق میافتد که روی زیر ساختهای گردشگری مناطق هدف کار شده باشد و بسترهای مورد نیاز گردشگران تامین شده باشید و امکانات مناسبی در یک مقصد گردشگری موجود باشد. به عقیدهی کارشناسان، تخصیص یارانهی سفر به تنهایی نمیتواند مشکل گشای صنعت گردشگری در مناطقی باشد که از زیر ساختهای مناسبی بر خوردار نیستند و پیش از اجرای این طرح بهتر است بررسی شود که پرداخت یارانه نسبت به دیگر راه حلهای موجود برای توسعهی گردشگری داخلی در چه جایگاهی قرار میگیرد. آقای علی شادلو در مصاحبه با روزنامهی «دنیای اقتصاد» عنوان کرده بود که اگر امکانات مناسب در تمام بسترهای گردشگری به مساوی توزیع بشود و بسترهای مورد نیاز در تمام مقاصد گردشگری ایجاد بوشد، گردشگر میتواند به انتخاب خود یک مقصد گردشگری را انتخاب کند و دیگر نیازی به چنین طرحهای تشویقی نیست.
یکی از مناطقی که قرار است در مرحلهی اول این طرح در بستهی سفر یارانهدار قرار بگیرد، چابهار است، بندری با سواحل و مناظر بسیار زیبا که سفر به آن در بهترین حالت و با در نظر گرفتن پرداخت یارانهی سفر برای هر نفر تقریباً برابر با سفر به سواحل کشورهای همسایه هزینه خواهد داشت. حال امکانات و زیرساختهای موجود درمقاصد توریستی کشورهای همجوار را با امکانات موجود در بندر چابهار مقایسه کنید، در این حالت کمتر کسی تمایل دارد که چابهار را مقاصد توریستی دیگر که همان هزینه را برایش دارند، ترجیح بدهد. بنابراین به نظر میرسد اگر هزینههایی که قرار است طی یک سیستم پیچیده به عنوان یارانهی سفر در اختیار مجریان تور قرار بگیرد، صرف ایجاد زیرساخت و امکاناتی نظیر هتل و مسافرخانههای پیشرفته در این مقاصد بشود، در دراز مدت نتیجهی بهتری به دست میآید. علاوه بر این، با ایجاد زیرساخت و فراهم کردن بسترها و پایین آوردن هزینهی سفر به این مناطق و وارد شدن به بازار رقابتی صنعت گردشگری بینالمللی، میتوان جذب گردشگران بینالمللی را هم افزایش داد و سهم بیشتری از بازار گردشگری منطقه به دست بیاوریم.
البته ایدهی اولیه ترویج سفر به مناطق کمتر شناخته شده طرح بسیار خوبی است، اما به نظر میرسد بهتر باشد از نظر متخصصان عرصهی گردشگری برای اجرای چنین طرحهایی و تخصیص بودجه کمک گرفته شود تا چنین طرحهایی اثر مقطعی نداشته باشند و بتوانند در دراز مدت باعث تداوم و افزایش سفر به این مناطق بشوند.
امیدواریم پیش از اجرای این طرح تجربیات موفق کشورهای دیگر در عرصهی گردشگری و طرحهای تشویقی برای این صنعت مورد مطالعه قرار بگیرد تا بودجهی در نظر گرفته شده در نهایت بازده مناسبی برای صنعت گردشگری کشور داشته باشد.
دیدگاه