روزشمار: ۱۰ خرداد؛ ثبت برج شيشه و عمارت ارگ قديم اراک در فهرست آثار ملی ایران

محبوبه پوریوسفی دوشنبه، ۱۰ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۰۰

روزشمار: ۱۰ خرداد؛ ثبت برج شيشه و عمارت ارگ قديم اراک در فهرست آثار ملی ایران

در ۱۰ خردادماه سال ۱۳۵۴ شمسی، برج شیشه و عمارت ارگ قدیم در اراک با شماره‌ی ثبت ۱۰۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ارگ حکومتی اراک یکی از بناهای تاریخی شهر اراک است که در سال ۱۲۳۱ هجری قمری ساخته شد. ارگ حکومتی در اصل مرکز حکومتی شهر نهادهای حکومتی و محل سکونت حاکم و دیوانیان شهر بود.

ناصرالدین شاه در سفر خود به عراق عجم که در سال ۱۳۰۹ انجام گرفت، در این ارگ سکونت کرد و در کتاب سفرنامه‌ی خود به توصیف این بنا پرداخته است و گفته است که از طبقه فوقانی آن قادر بوده است تمام شهر را ببیند.

برج شيشه و عمارت ارگ قديم مربوط به دوره‌ی قاجاريه و در زمان سردار اعظم حکم‌ران اراک ساخته شد. فضاها و تقسيمات بنا مشخص‌کننده جهت نگهبانی است و چون دارای کاشی‌های شفاف است، به نام برج شيشه معروف شده است.

خانه‌ی سپهدار نيز هم‌زمان با برج در نزديکی آن احداث شده که باغ و فضای بسيار بزرگ و مصفا داشته است و دارای سرداب زيبایی است که سقف آن با کاشی‌های گل و بوته به‌صورت شمسه تزيين شده و دارای طاق دو پوسته است. ارگ يا مقر حکومتی در بافت قديمی اراک در خارج از فضای اصلی شهر و در قسمت شمالی آن قرار داشته است. اين فضای اداری، حکومتی با مساحت گسترده خود دارای فضاهای مختلفی بوده است.

بنای ارگ حکومتی متشکل از قسمت اداری و خانه‌ی سپهدار که امروزه از قسمت‌های بیشتری از بنای آن اثری باقی نمانده، به سال ۱۲۳۱ هجری نسبت داده می‌شود. مساحت اين ارگ بنا به نوشته‌ی سال‌نامه‌ی معارف عراق برابر ۱/۵ بقعه (قطعه زمين) يا ۱/۵ برابر يکی از قطعات واقع در بافت قديمی بوده است. ارگ حکومتی متشکل از فضاهای اداری، نظامی و پذيرایی بود.

مجموعه‌ی ارگ حکومتی دارای تالار آيينه خانه، برج قلعه فرنگی، اندرون امير، حوض‌خانه، ديوان خانه، تالار کرناخانه، وزيرخانه، مسجد ارگ، سرطويله، دروازه ارگ بالا، ميدان دروازه ارگ بالا و حمام بوده است. برج شیشه و عمارت ارگ قدیم در اراک، خیابان ادبجو، کوچه شهید رنجبر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۳۵۴/۳/۱۰ با شماره‌ی ثبت ۱۰۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.