کاهش جمعیت چشم گیر ژاپن در پنج ساله گذشته

 بر طبق نتایج سرشماری‌های سال ۲۰۱۵ که به تازگی منتشر شده است، جمعیت ژاپن پاییز گذشته، ۱۲۷.۱ میلیون نفر بوده که در مقایسه با سال ۲۰۱۰با جمعیتی بالغ بر ۱۲۸.۱ میلیون نفر، ۷ درصد کاهش داشته است. ۹۷۴ هزار نفر کاهش جمعیت در پنج سال اخیر  که برای اولین بار از زمان مصوب شدن سرشماری‌های هر پنج سال یکبار در ژاپن (۱۹۲۰) دیده شده است.

نخست وزیر ژاپن  شینزو آبه (Shinzo Abe) ، خواستار این شده است که جلوگیری از کاهش جمعیت به زیر ۱۰۰ میلیون جز اولویت‌های مهم کشور قرار گیرد. اما کارشناسان جمعیت می‌گویند در نهایت انجام این کار غیرممکن است حتی اگر نرخ تولد طبق چهارچوب آبه (Abe) از هر زن ۱.۴ کودک در حال حاضر به ۱.۸ افزایش یابد.

بدون افزایش قابل توجه در نرخ تولد یا ممانعت از مهاجرت مردم ژاپن، طبق پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۵۰ جمعیت به ۱۰۸ میلیون نفر کاهش خواهد یافت و تا سال ۲۰۶۰ این رقم به ۸۷ میلیون خواهد رسید.

قطارهای توکیو همچنان در ساعت‌های پر رفت و آمد بسیار شلوغ هستند، شهرهای بزرگ ژاپن کماکان با رشد نیروی کار جوانی مواجه‌اند که شهرهای کوچک خود را برای یافتن کار ترک می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد جمعیت توکیو از سال ۲۰۱۰، ۲.۷ درصد رشد داشته و به ۱۳.۵ میلیون نفر رسیده است.

 اما با نگاهی به دیگر مناطق، با مغازه‌های کوچک خالی که صاحبانشان بازنشسته و  یا فوت شده‌اند، مواجه می‌شوید. در مناطق روستایی، حتی فقط در خارج از توکیو، اغلب دهکده‌ها خالی از سکنه هستند، زمین‌های کشاورزی با رشد بیش از حد محصولات روبه رو هستند و اتوبوس و قطار به دلیل تقاضای اندک به نوبت سرویس‌دهی می‌کنند.

نمودارهای سرشماری نشان می‌دهند نرخ رشد جمعیت در سال ۱۹۵۰ به بالاترین نقطه رسید، تاسال ۱۹۷۵ دچار سقوط شد و در سال ۲۰۱۱ این نرخ به صفر رسید. در کنار ژاپن که با بحران کاهش جمعیت روبه رو است، دیگر کشورهای آسیایی  نیز با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. در کره‌ی جنوبی، چین و بخش‌های دیگری از آسیای شرقی، افزایش طول عمر و کاهش میزان تولد نگرانی‌هایی را نسبت به اینکه چگونه با افزایش سریع سن و کم شدن نیروی کار مواجه شوند، ایجاد کرده است.

طبق گزارشی که در اواخر سال گذشته  از بانک جهانی صادرشد، پیش بینی کرد هزینه‌های درمان و حقوق بازنشستگی زمانی که افراد مسن پشتیبانی کمتری را از سمت خانواده‌هایشان دریافت می‌کنند، به سرعت افزایش خواهد یافت.

این گزارش می‌گوید: روند سریع پیری در آسیای میانه سبب افزایش چالش‌های  سیاسی، اقتصادی و فشارهای مالی و ریسک‌های اجتماعی شده و پیشنهاد کرده است که دولت‌ها زمینه‌ی مشارکت بیشتر و آسان‌تر زنان و افراد مسن را در نیروی کار فراهم کنند، مراقبت‌های بهتری را برای کودکان و سالمندان در نظر بگیرند و سیستم سلامت و حقوق بازنشستگی را برای مقابله با این وضعیت سرو سامان بدهند. 

برای ژاپن که یک مدل اقتصادی پس از جنگ است و بر پایه‌ی افزایش درآمد و مصرف قرار دارد، بحران جمعیت یکی از بزرگترین چالش‌ها است. طبق گفته‌ی موسسه‌ی ملی مطالعات جمعیتی و امنیت اجتماعی ژاپن، نزدیک به یک سوم تمام ژاپنی‌ها در سال ۲۰۱۵ بالای ۶۵ سال بوده‌اند و در سال ۲۰۵۰ تقریبا ۴۰ درصد از جمعیت آنها بالای ۶۵ سال خواهند بود.

 Richard Katz که متخصص اقتصاد شرق است پیش بینی کرده تا سال ۲۰۴۵، به ازای هر نفر ۱۳ درصد کمتر کارگر در ژاپن وجود خواهد داشت. این بدان معناست که از نظر اقتصادی هر کارگر باید برای جبران کاهش نیروی کار و حفظ استانداردهای کنونی زندگی آنها ۱۳ درصد بیشتر تولید داشته باشد.

اقتصاد ژاپن برای دو دهه‌ی اخیر دچار رکود شده است که بخشی از آن به دلیل عدم تمایل  شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در بازاری است که متقاعد شده‌اند در آینده کوچک خواهد شد. 

زمانی که آبه در اواخر سال ۲۰۱۲ به این سمت رسید، سوگند خورد که با حرکت‌های عظیم و اصلاحات گسترده موجب رشد و پیشرفت ژاپن شود. تا الان تعداد اندکی از اصلاحات انجام شده‌اند، اگرچه سود شرکت‌های بزرگ در نتیجه‌ی کاهش ارزش ین در مقابل دیگر پول‌ها افزایش یافت.

در همین حین، اصلاحات رشد آبه متوقف شد، به دلیل اینکه شرکت‌ها تصمیم گرفتند که به جای بهبود کارخانه‌ها و افزایش دستمزد (اقداماتی که ممکن است باعث تحریک تقاضا در ژاپن شود)، پول‌های خود را خارج از کشور با رشد سریع‌تر سرمایه‌گذاری کنند.

 منبع: mashable