تپه گل فشان پیر گل؛ جاذبه ای برای جذب گردشگران در سیستان و بلوچستان
گل‌فشان‌ها پدیده‌های جذاب و نایاب طبیعت هستند که اغلب در مناطق ساحلی رخ می‌دهند. استان سیستان و بلوچستان از جمله مکان‌هایی است که می‌توان گل‌فشان‌های زیبایی در آن دید. با کجارو همراه باشید.
گل‌فشان‌ها در ۴۱ ساحل و ۲۱ حاشیه دریا در دنیا پراکنده‌اند. بر اساس داده‌های زمین‌شناسی و ژئوفیزیک در ۲۴ منطقه ساحلی گل‌فشان وجود دارد . تقریبا ۱۱۰۰ گل‌فشان در سواحل کم‌عمق فعالیت دارند. گل‌فشان‌ها اغلب در قاره‌های آسیا، اروپا و آمریکای شمالی و جنوبی مشاهده شده‌اند.
در قاره آسیا آذربایجان با ۱۷۰۰ گل‌فشان، بیشترین تعداد را دارد. از سایر گل‌فشان‌ها سایدوژ در اندونزی، گل‌فشان زینگ در چین، گل‌فشان اراکان کاست در میانمار، گل‌فشان‌های فعال کشور تایوان و گل‌فشان‌های جزیره ادامان را می‌توان نام برد. مهم‌ترین و معروف‌ترین گل‌فشان‌های اروپا عبارت‌اند از برکا در رومانی آپنین در ایتالیا.
گل‌فشان‌های ایران
در جنوب شرق ایران ۲۰ گل‌فشان وجود دارد که پنج مورد آن‌ها بین بندر جاسک و میناب، ۹ مورد بین چابهار و بندر جاسک و شش مورد دیگر هم بین چابهار و مرز ایران و پاکستان به ویژه شمال خلیج گواتر واقع شده‌اند. گل‌فشان‌های ایران بیشتر در جلگه ساحلی دریای عمان به‌خصوص بلوچستان جنوبی تمرکز دارند و بیشتر آن‌ها فعال بوده، اما فعالیت آن‌ها در فصول مختلف از سالی به سال دیگر تغییر پیدا می‌کند.
این پدیده به‌طور عمده در فصول مختلف سال به‌ویژه مواقع پرباران از جاذبه‌های نادر و دیدنی چابهار محسوب می‌شود. گل‌فشان‌ها در میان بومیان ساکن سیستان و بلوچستان به نام‌های مختلفی مشهور است. مردم منطقه گواتر، جلگه دشتیاری و شرق بلوچستان گل‌فشان را به لهجه محلی «بوتن» و اهالی چابهار، کهیر و زرآباد آن را «گل‌پاشان» و «ناپک» به‌معنای ناف زمین یا ناف دریا می‌نامند.
مقاله‌های مرتبط:
- گل فشان آق قلا
- چابهار، گنجینه ای از جاذبه های گردشگری طبیعی ایران
یکی از دیدنی‌های حیرت‌انگیز شهرستان چابهار کوه‌های گل فشان چابهار آن است که مهم‌ترین آن‌ها در نقطه‌ای نزدیک به کنارک به نام بندر «تنگ» قرار دارد. گل‌فشان واقع در تنگ یا «بولوبولو» در جنوب شرق ایران و در ۹۵ کیلومتری غرب بندر کنارک و در دشت کهیر نرسیده به روستای تنگ در زمینی مسطح واقع است. این گل‌فشان دارای سه تپه کوچک بوده که یکی از آن‌ها شبیه آتشفشان و فعال است و بقیه آن‌ها نیز از چند سال پیش به‌صورت غیرفعال درآمده‌اند. در بلندای این تپه‌ها، دهانه‌هایی به قطر چند سانتی‌متر وجود دارد و از دهانه گل‌فشان فعال کنونی به‌طور متناوب گل خاکستری رنگ خارج شده و به سوی دامنه‌ها سرازیر می‌شود.
دوره تناوب این پدیده نادر و زیبا ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است که این عمل با لرزش خاک همراه بوده و گاهی به هنگام خروج گل صدایی، همانند شلیک تفنگ از آن به گوش می‌رسد. کوه گل‌فشان بندر تنگ با ارتفاع تقریبی ۱۰۰ متر و قطر قاعده کمی بیش از ۱۰۰ متر در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری چابهار قرار دارد. اطراف این کوه را بیابانی وسیع فراگرفته که این بیابان نیز همچون خود کوه، نتیجه اتفاق‌های درون زمین است. در فاصله حدود ۲۰۰ متری از کوه چاله‌ای به عمق حدود دو متر ایجاد شده که برای رسیدن به کوه باید وارد این چاله شد. به‌علت نزدیکی زیاد این منطقه به اقیانوس هند و همچنین شکل خاص پوسته زمین در این ناحیه، پوسته اقیانوس با شیب بسیار تندی در زیر این منطقه به داخل زمین فرو می‌رود که باعث به وجود آمدن فشارهای زیادی به پوسته زمین و خروج آب همراه با گل‌ولای می‌شود.
این عامل مهم‌ترین دلیل به‌وجود آمدن گل‌فشان‌ها و چشمه‌های آب معدنی فراوان در منطقه به حساب می‌آید. سرد بودن گل و عدم وجود بخار همراه آن، تاییدی بر صحت ادعای ذکر شده است.
چشمه گل‌فشان پیرگل؛ سیستان و بلوچستان
گل‌افشان پیرگل در ۷۶ کیلومتری خاش با ارتفاع یک هزار و ۶۵۳ متر بین حصار کوه‌های تفتان نمونه‌ای بی‌بدیل از آفرینش را در این منطقه به نمایش می‌گذارد. گستره‌ای ۳ هکتاری پوشیده در لفافه گل‌های رس و مارن، بدون هیچ گیاه و سبزی در اطراف، منحصر و تک افتاده در نزدیکی ساحل دریای آزاد، منظره‌ای زیبا از عارضه جغرافیایی به نمایش گذاشته است. پیرگل نام گل‌افشان مشهور خاش است. خاک حاشیه‌اش که ترک برداشته و خشک و نیمه‌خشک، تکه‌تکه شده، با رنگی شبیه خاک کائولین (خاک زرد) جلایی زیبا به فضای بین کوه‌های سپیدپوش تفتان داده است. این جاذبه طبیعی در دنیا نظیر ندارد و برای تماشای این پدیده می‌توان از هر جای از دنیا گردشگر جذب کرد. خاش که حاوی حیات وحش جذابی است، هنوز برای جذب گردشگر شناسانده و سرمایه‌گذاری نشده است.
تعداد سوراخ‌های استخراج گل در پیرگل به ۱۵ عدد می‌رسد که بلندترین آن بیش از بقیه از خود گل تراوش می‌کند. گل‌های ساحلی که با بالا و پایین رفتن آفتاب از دهانه‌های پیرگل بیرون می زند.
گل‌فشان‌ها در صنعت گردشگری
گل‌فشان‌ها علاوه بر اینکه به‌عنوان پدیده‌های زمین‌شناسی مطرح هستند از نظر گردشگری نیز حائز اهمیت هستند. صنعت گردشگری که در سال‌های اخیر فعال شده به‌ویژه توجه به پدیده‌های زمین‌شناسی و شناخت بیشتر آن‌ها امروزه گرایشی از صنعت اکوتوریسم به شمار می‌آید. یکی از پدیده‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد، گل‌فشان است که از جنبه‌های مختلف نیز قابل توجه است. این پدیده با خروج مواد همراه با گاز از زمین که شکل‌های خاصی را به وجود می‌آورند، سبب جلب گردشگران می‌شوند. به‌دلیل وجود چشمه آب معدنی در کنار آن مسئولان با استفاده از این موقعیت حمام‌هایی را احداث کرده‌اند. برخی از از گردشگران ضمن بازدید از فعالیت گل‌فشان و به‌دلیل داشتن ویژگی‌های درمانی از تاسیسات تعبیه شده آنجا استفاده می‌کنند.
گل درمانی
گل درمانی از جمله مباحثی است که قدمتی دیرینه دارد و در چند دهه اخیر کم‌رنگ شده بود، ولی امروزه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. امروزه در دنیا از گل آماده‌ای که از گل‌فشان‌ها بیرون می‌آید و محتوی تورب، گل‌های مواد نفتی، گوگرد و... است، استفاده‌های درمانی متنوعی می‌شود زیرا این گل‌ها دارای ترکیبات ارگانیک و غیرارگانیک بوده و با توجه به مطالعات تجربی که روی حیوانات مختلف صورت گرفته، هیچ‌گونه ماده سمی در گل‌فشان‌ها مشاهده نشده و در عین حال اثبات شده است که در درمان بیماری‌هایی نظیر دردهای مفاصل و ستون فقرات، سفتی مفاصل، بیماری‌های عصبی، تنگی عروق و انقباض‌های عضلانی و بیماری‌های زنان و... بسیار سودمند هستند. روش‌های استفاده از آن بیشتر به‌صورت اماله، تزریق، استحمام، شست‌وشو، کمپرس گرم و... است.
دیدگاه