عدم تحقق وعده دکتر روحانی مبنی بر بازگرداندن اعتبار گذرنامه های ایرانی
چهار سال پیش هرکدام از نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری، در تبلیغات انتخاباتی خود، شعارها و وعده‌هایی را به مردم می‌دادند. یکی از وعده‌های دکتر حسن روحانی به مردم، بازگرداندن اعتبار گذرنامه‌های ایرانی بود. حالا بعد از گذشت ۴ سال از آن دوران، آیا این وعده تحقق یافته است؟ با کجارو همراه باشید.
مسافرت و مشکلات مربوط به گذرنامه‌ی ایرانی یکی از دغدغه‌های کسانی است که بسیار اهل سفر هستند. ایران از لحاظ اعتبار گذرنامه و مسافرت بدون روادید به کشورهای دیگر، تقریبا جزو رتبه‌های آخر جهان قرار دارد. در برخی از کشورها هنگام ورود ایرانی‌ها به خاک آن‌ها به‌شکل زننده‌ای از ایرانیان استقبال می‌کنند و بازرسی‌های گسترده‌ی فیزیکی، انگشت نگاری، چشم نگاری و بازجویی‌های طولانی مدت نشان از بی‌اعتباری گذرنامه‌های ایرانی دارد و تحمل این رفتارها برای ایرانیان بسیار سنگین است. طبق گزارش سالانه‌ی موسسه‌ی بین المللی «هنلی و شرکا» رتبه‌ی اعتبار گذرنامه‌ی ایرانی قبل از اینکه دکتر روحانی در مسند ریاست جمهوری بنشیند، ۸۶ بود. از سال ۲۰۱۳ رتبه‌ی ایران ۱۵ رتبه سقوط کرد و به ۱۰۱ جهان رسید! اما در سال جاری با ۳ رتبه ارتقا، به رتبه‌ی ۹۸ جهان رسید.
دکتر حسن روحانی در انتخابات گذشته به مردم وعده داد که اعتبار گذرنامه‌های ایرانی را بازگرداند. در راستای تحقق این وعده، مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران، از آغاز مذاکره برای برداشتن روادید با ۲۸ کشور جهان خبر داد. وی افزود که از این میان، گرجستان روادید خود را لغو کرده و ارمنستان نیز به‌زودی این کار را عملی خواهد کرد. در ۱۳ اوت سال ۲۰۱۶ (۲۳ مرداد) سفارت ایران در ارمنستان از اجرایی شدن قرارداد لغو روادید میان ایران و ارمنستان خبر داد و گفت که اتباع دو کشور می‌توانند از این به بعد بدون نیاز به گرفتن ویزا و به‌مدت حداکثر ۹۰ روز به کشور دیگر سفر کنند. به نظر می‌رسد که سفر «ادوارد نعلبندیان»، وزیر امور خارجه‌ی ارمنستان به ایران در اردیبهشت امسال، یکی از عوامل نهایی شدن این قرارداد باشد.
از دیگر سفرهای مهمی که در راستای تحقق این وعده انجام گرفت، سفر دکتر روحانی به کشور آذربایجان بود. طبق اظهارات سلطانی‌فر، گردشگران آذربایجانی در دومین رتبه‌ی گردشگران ایران قرار دارند و شهروندان آن بیشترین سفر را به ایران انجام می‌دهند. به گفته‌ی محسن پاک آیین، سفیر ایران در باکو، به‌علت تنش‌های سیاسی میان ارمنستان و آذربایجان و اینکه ایران قبل از مذاکره با این کشور، روادید خود را با ارمننستان لغو کرد، سخت گیری‌هایی در اجرایی کردن لغو روادید با آذربایجان انجام داده است. با این حال سفر دکتر روحانی به آذربایجان در مرداد ماه و گفتگوهای وی با علی اف، رییس جمهوری این کشور، نتایج مثبتی را در این زمینه به‌همراه داشته است. علی اف در نشست خبری ۱۷ مهر با دکتر روحانی اظهار کرد که از این به بعد مسافران ایرانی و آذربایجانی می‌توانند بدون ویزا به کشورهای هم سفر کنند. اما بعد از انتشار این گزارش توسط برخی از رسانه‌ها، سخنگوی وزارت خارجه‌ی ایران اجرایی شدن لغو روادید بین دو کشور را تکذیب کرد. اما به‌طور کلی در این سفر دکتر روحانی به آذربایجان قراردادهایی میان دو کشور به تصویب رسید که یکی از آن‌ها در ارتباط با همین موضوع بود.
طبق اظهارات سفیر ایران در باکو قرار است لغو روادید میان ایران و آذربایجان طی مراحل سه گانه اجرا شود که تقریبا در اواسط مرداد ماه امسال، این فرایند در مرحله‌ی دوم قرار داشت. همچنین مدیر دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در ارومیه، در گزارشی که در اوایل مرداد ماه پخش شد، گفت که به‌دلیل افزایش پروازهای ترکیه و عراق از ارومیه، دفتر صدور ویزا در این شهر راه‌اندازی خواهد شد و تا دو ماه دیگر روادید میان ایران و جمهوری آذربایجان برداشته می‌شود.
بنا به گفته‌ی سلطانی‌فر در ۳۱ مرداد امسال، با توجه به مذاکرات انجام شده به‌زودی با یک یا دو کشور اطراف نیز لغو روادید اجرا خواهد شد و در مورد آذربایجان، مقدمات این کار فراهم شده است. امروزه از طرف ایران این قرارداد اجرا می‌شود و آذربایجان هم ویزای فرودگاهی ۱۰ یورویی را برای ایرانیان فراهم کرده است. اما این امید وجود دارد که این لغو روادید یک طرفه که از جانب ایران به اجرا درآمده است، از سوی دولت آذربایجان هم عملیاتی شود. سلطانی‌فر همچنین گفته است که روسیه گزینه‌ی بعدی لغو روادید در آینده‌ی نزدیک است.
سلطانی‌فر همچنین در ۵ شهریور امسال وعده‌ی لغو روادید میان ایران و عراق را داد (این قرارداد در سال ۹۳ به‌صورت آزمایشی اجرا شد، اما متاسفانه ناتمام ماند). این خبر بعد از سفر رییس مجلس ایران، دکتر علی لاریجانی به کشور عراق در مرداد و شهریور امسال و گفتگوهای وی با مقامات عراقی قوت گرفته است. در مهر ماه امسال سفیر عراق در ایران به ملاقات آیت الله هاشمی رفسنجانی رفت و آقای رفسنجانی در این دیدار از وضعیت بلاتکلیف زائران ایرانی در مرزهای عراق گلایه کرد؛ سفیر عراق بعد از این ملاقات قول داد که قرارداد لغو روادید میان دو کشور دوباره اجرایی شود. با وجود تمامی این مسائل و وعده‌های داده شده، چند روز قبل از این دیدار، معاون بخش کنسولی وزارت امور خارجه اعلام کرد که امسال حتی یک نفر هم بدون ویزا به سفر اربعین نخواهد رفت! وی گفت پیشنهاد لغو ویزا میان ایران و عراق در سال جاری پذیرفته نشده است. در ۱۵ مهر ماه ۹۵، رییس جمهوری به ویتنام سفر کرد و طی آن توافق نامه‌ای به امضا رسید که طبق آن کسانی که گذرنامه‌های خاص یا خدمت دارند، نیازی به گرفتن ویزا برای سفر به کشور دیگر ندارند.
با وجود چنین مسائلی و با توجه به اینکه دوران ۴ ساله‌ی ریاست جمهوری دکتر روحانی رو به پایان است، تحقق وعده‌ی لغو روادید برای ۲۸ کشور دور از دسترس به‌نظر می‌رسد. با وجود اینکه تلاش‌های دولت برای لغو روادید با کشورهای آذربایجان، عراق، روسیه و ویتنام مثبت ارزیابی شده است و احتمال آن وجود دارد که ویزا میان کشور ما و این کشورها در ماه‌های آخر حضور دکتر روحانی در سمت رییس جمهوری کاملا لغو شود اما این وعده، آن‌چنان که رییس جمهوری در شعارهای تبلیغاتی خود به آن پرداخته بود، عملی نشد.
طبق آخرین گزارش منتشر شده از سوی موسسه‌ی بین المللی «هنلی و شرکا» در سال ۲۰۱۶ (در مرداد ماه امسال)، ایرانی‌ها می‌توانند بدون اخذ ویزا به ۳۷ کشور جهان سفر کنند. اولین سالی که دکتر روحانی به ریاست جمهوری رسید، این رقم ۴۰ بود و طی سه سال گذشته ۱۰ کشور عمان، آذربایجان، اندونزی، کوزووو، کاستاریکا، گویان، جمهوری دموکراتیک کنگو، بنگلادش، جزایر کوک و نیووی از فهرست کشورهای بدون نیاز به اخذ ویزا حذف شده و هفت کشور کامبوج، بوروندی، گینه‌ی بیسائو، هائیتی، لبنان، موریتانی و تاجیکستان به این فهرست اضافه شده‌اند.
با وجود اینکه دولت هنوز هم در تلاش است تا رتبه‌ی ایران را در این رتبه بندی ارتقا بخشد و به اعتبار گذرنامه‌های ایرانی بیفزاید، اما رسیدن به این هدف در مدت زمان باقی مانده از دولت یازدهم بعید به نظر می‌رسد. سایت «روحانی سنج» که به بررسی عملکرد دولت آقای روحانی می‌پردازد، این وعده‌ی ایشان را با توجه به عقب گرد رتبه‌ی اعتبار گذرنامه‌های ایرانی طبق گزارش‌ها بین المللی، «محقق نشده» ارزیابی می‌کند.
دیدگاه